Hopp til innhald

Kalsium

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
20 KaliumKalsiumScandium
Mg

Ca

Sr
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol,
atomnummer
Kalsium, Ca, 20
Kjemisk serie Jordalkalimetall
Gruppe, periode, blokk 2, 4, s
Tettleik, hardleik 1550 kg/m3, 1,75 (ikkje SI)
Utsjånad Sølvkvitt
Kalsium
Atomeigenskapar
Atommasse 40,08 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna) 180 (194) pm
Kovalent radius 174 pm
Ioneradius 100 pm (ladning: +2)
van der Waals radius (?) pm
Elektronkonfigurasjon [Ar]4s2
Elektron per energinivå 2, 8, 8, 2
Oksidasjonstrinn (oksid) +2 (sterk base)
Krystallstruktur Kubisk flatesentrisk
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform Fast stoff
Smeltepunkt 1112 K (839°C)
Kokepunkt 1757 K (1484°C)
Molart volum 26,20 cm3/mol
Fordampingsvarme 153,6 kJ/mol
Smeltevarme 8,54 kJ/mol
Damptrykk 254 Pa ved 1112 K
Ljodfart 3810 m/s ved 20 °C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet 1,00 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet 632 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet 29,8 MS/m
Termisk konduktivitet 201 W/(m·K)
Ioniseringspotensial    596 kJ/mol
 1 152 kJ/mol
 4 918 kJ/mol
 6 480 kJ/mol
 8 150 kJ/mol
10 502 kJ/mol
12 330 kJ/mol
14 213 kJ/mol
18 198 kJ/mol
20 391 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso-
top
Naturleg
førekomst
Halverings-
tid
 (ikkje SI)
NM NE MeV
(ikkje SI)
NP
40Ca 96,941% (stabil)
41Ca (kunstig) 103 000 år ε 0,421 41K
42Ca 0,647% (stabil)
43Ca 0,135% (stabil)
44Ca 2,086% (stabil)
45Ca (kunstig) 162,7 døgn β 0,258 45Sc
46Ca 0,004% >2,8·1015 år 2·β (?) 46Ti
47Ca (kunstig) 4,536 døgn β 0,694; 1,99 47Sc
48Ca 0,187% >4·1019 år 2·β 4,272 48Ti
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerkt

Kalsium er eit grunnstoff med kjemisk symbol Ca og atomnummer 20. Det høyrer til jordalkalimetalla og er plassert i gruppe 2 og periode 4 i periodesystemet.

Særlege kjenneteikn

[endre | endre wikiteksten]

Kalsium er eit gråaktig metall.

Kalk (kalsiumhydroksid, ) blir mellom anna brukt til kalking av vassdrag, dyrkbar jord og grasplenar for å redusera syrenivået (auka pH-en) og dermed betra levekåra for fisk og nyttevekstar.

Kalsiumoksid vert nytta i stålproduksjon.

Sambindingar av kalsium har vore kjende i lang tid. Kalsiummetall vart isolert første gong i 1808. Sir Humphrey Davy gjorde dette ved elektrolyse av ein blanding av kalsiumoksid og kvikksølvoksid.

Biologisk rolle

[endre | endre wikiteksten]

Kalsium er viktig for plantar og dyr. Tenner og skjelett er for ein stor del bygd opp av kalsiumfosfat.

Mennesket sitt dagsbehov av kalsium er mellom 800 og 1500 mg.

Førekomst og framstilling

[endre | endre wikiteksten]

Kalsium er det femte vanlegaste grunnstoffet på jorda. Det vert for det meste funne som kalsiumkarbonat.

Kjemi og sambindingar

[endre | endre wikiteksten]

Ved romtemperatur reagerer kalsium sakte med luft, men ved høg temperatur brenn metallet kraftig og kalsiumoksid (CaO) vert danna.

Kalsiumhydroksid (Ca(OH)2) og Kalsiumkarbonat (CaCO3) er andre viktige sambindingar.

Tryggleik / Forholdsreglar

[endre | endre wikiteksten]

Sjå også

[endre | endre wikiteksten]

Referansar

[endre | endre wikiteksten]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Kalsium