Ganzenvoet

Ganzenvoet
	Quinoa (Chenopodium quinoa)
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Geavanceerde tweezaadlobbigen
Orde:	Caryophyllales
Familie:	Amaranthaceae (Amarantenfamilie)
Onderfamilie:	Chenopodioideae
Geslacht
	Chenopodium; L. (1753)
	Melganzenvoet (Chenopodium album)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Ganzenvoet op Wikispecies
Portaal	Biologie

Ganzenvoet (Chenopodium) is een geslacht uit de amarantenfamilie (Amaranthaceae). Het geslacht telt zo'n honderd soorten, die wereldwijd voornamelijk in gematigde streken voorkomen.^[1] De naam ganzenvoet refereert aan de bladvorm van sommige soorten. Chenopodium is een samenstelling van χήν, 'chēn' (= gans) en πόδιον, podion (= voetje).

Toepassingen

Quinoa (Chenopodium quinoa) is al duizenden jaren in gebruik in de Andes. De zaden worden gemalen tot meel en gebakken als brood of gefermenteerd tot een zure pap.

Quinoazaden worden ook als bestanddeel gebruikt in shampoos en conditioners. Daarnaast is quinoa gekookt of gestoomd zeer goed te eten als vervanger van graan.

De zeer algemeen voorkomende melganzenvoet (Chenopodium album) wordt vaak als onkruid beschouwd, maar de bladeren zijn eetbaar, evenals de met de quinoa verwante zaden. Deze hebben een hoog gehalte aan eiwitten, caroteen, calcium, kalium en ijzer.

Welriekende ganzenvoet (Dysphania ambrosioides, synoniem: Chenopodium ambrosioides) levert chenopodiumolie, die als wormmiddel wordt ingezet. Ook thee getrokken van deze soort werd als geneesmiddel tegen wormen gebruikt.

Pollen van deze plant kan leiden tot allergische reacties, verwant aan hooikoorts.

Soorten in de Benelux

Melganzenvoet (Chenopodium album)
Rode ganzenvoet (Chenopodium rubrum)
Stinkende ganzenvoet (Chenopodium vulvaria)
Stippelganzenvoet (Chenopodium ficifolium)
Texaanse ganzenvoet (Chenopodium berlandieri)

Soorten

Chenopodium acerifolium Andrz.
Chenopodium aciculare (Paul G.Wilson) S.Fuentes & Borsch
Chenopodium acuminatum Willd.
Chenopodium adpressifolium Pandeya & A.Pandeya
Chenopodium albescens Small
Chenopodium album L. - Melganzenvoet
Chenopodium allanii Aellen
Chenopodium atripliciforme Murr
Chenopodium atrovirens Rydb.
Chenopodium aureum Benet-Pierce
Chenopodium auricomiforme Murr & Thell.
Chenopodium auricomum Lindl.
Chenopodium ayare Toro Torr.
Chenopodium baccatum Labill.
Chenopodium benthamii Iamonico & Mosyakin
Chenopodium berlandieri Moq.
Chenopodium betaceum Andrz.
Chenopodium brandegeeae Benet-Pierce
Chenopodium bryoniifolium Bunge
Chenopodium candolleanum (Moq.) S.Fuentes & Borsch
Chenopodium carnosulum Moq.
Chenopodium chaldoranicum Rahimin. & Ghaemm.
Chenopodium cordobense Aellen
Chenopodium cornutum (Torr.) Benth. & Hook.f. ex S.Watson
Chenopodium crusoeanum Skottsb.
Chenopodium cuneifolium Vahl
Chenopodium curvispicatum Paul G.Wilson
Chenopodium cyanifolium Pandeya, Singhal & A.K.Bhatn.
Chenopodium cycloides A.Nelson
Chenopodium desertorum (J.M.Black) J.M.Black
Chenopodium desiccatum A.Nelson
Chenopodium detestans Kirk
Chenopodium diversifolium (Aellen) F.Dvorák
Chenopodium drummondii (Moq.) S.Fuentes & Borsch
Chenopodium eastwoodiae Benet-Pierce
Chenopodium eremaeum (Paul G.Wilson) S.Fuentes & Borsch
Chenopodium eustriatum F.Dvorák
Chenopodium ficifoliiforme F.Dvorák
Chenopodium ficifolium Sm. - Stippelganzenvoet
Chenopodium flabellifolium Standl.
Chenopodium foggii Wahl
Chenopodium fremontii S.Watson
Chenopodium frigidum Phil.
Chenopodium frutescens C.A.Mey.
Chenopodium gaudichaudianum (Moq.) Paul G.Wilson
Chenopodium giganteum D.Don
Chenopodium griseochlorinum F.Dvorák
Chenopodium hastatifolium Pandeya & A.Pandeya
Chenopodium hederiforme (Murr) Aellen
Chenopodium helenense Aellen
Chenopodium hians Standl.
Chenopodium hircinum Schrad.
Chenopodium howellii Benet-Pierce
Chenopodium hubbardii Aellen
Chenopodium iljinii Golosk.
Chenopodium incanum (S.Watson) A.Heller
Chenopodium incognitum Wahl
Chenopodium indicum T.K.Paul
Chenopodium iranicum (Aellen) Hamdi & Malekloo
Chenopodium karoi (Murr) Aellen
Chenopodium lenticulare Aellen
Chenopodium leptophyllum (Moq.) Nutt. ex S.Watson
Chenopodium lineatum Benet-Pierce
Chenopodium littoreum Benet-Pierce & M.G.Simpson
Chenopodium lobodontum H.Scholz
Chenopodium loureirei Steud.
Chenopodium luteorubrum Mandák & Lomon.
Chenopodium luteum Benet-Pierce
Chenopodium moquinianum Aellen
Chenopodium mucronatum Thunb.
Chenopodium neomexicanum Standl.
Chenopodium nesodendron Skottsb.
Chenopodium nevadense Standl.
Chenopodium nitens Benet-Pierce & M.G.Simpson
Chenopodium nitrariaceum (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Chenopodium novopokrovskyanum (Aellen) Uotila
Chenopodium nutans (R.Br.) S.Fuentes & Borsch
Chenopodium oahuense (Meyen) Aellen
Chenopodium obscurum Aellen
Chenopodium opulifolium Schrad. ex W.D.J.Koch & Ziz
Chenopodium pallescens Standl.
Chenopodium pallidicaule Aellen
Chenopodium pallidum Moq.
Chenopodium palmeri Standl.
Chenopodium pamiricum Iljin
Chenopodium papulosum Moq.
Chenopodium parabolicum (R.Br.) S.Fuentes & Borsch
Chenopodium parryi Standl.
Chenopodium perttii Sukhor.
Chenopodium petiolare Kunth
Chenopodium philippianum Aellen
Chenopodium phillipsianum Aellen
Chenopodium pilcomayense Aellen
Chenopodium polygonoides (Murr) Aellen
Chenopodium pratericola Rydb.
Chenopodium preissii (Moq.) Diels
Chenopodium pseudomultiflorum (Murr) Uotila
Chenopodium pueblense H.S.Reed
Chenopodium quinoa Willd.
Chenopodium robertianum Iamonico & Mosyakin
Chenopodium ruiz-lealii Aellen
Chenopodium sanctae-clarae Johow
Chenopodium sancti-ambrosii Skottsb.
Chenopodium sandersii Benet-Pierce
Chenopodium santoshei Pandeya, Singhal & A.K.Bhatn.
Chenopodium scabricaule Speg.
Chenopodium simpsonii Benet-Pierce
Chenopodium sonorense Benet-Pierce & M.G.Simpson
Chenopodium sosnowskyi Kapeller
Chenopodium spegazzinii F.Dvorák
Chenopodium spinescens (R.Br.) S.Fuentes & Borsch
Chenopodium standleyanum Aellen
Chenopodium stenophyllum (Makino) Koidz.
Chenopodium striatiforme Murr
Chenopodium subficifolium (Murr) Druce
Chenopodium subglabrum (S.Watson) A.Nelson
Chenopodium suecicum Murr
Chenopodium tonkinense Courchet
Chenopodium triandrum G.Forst.
Chenopodium trigonon Schult.
Chenopodium twisselmannii Benet-Pierce
Chenopodium ulbrichii Aellen
Chenopodium ulicinum Gand.
Chenopodium vulvaria L. - Stinkende ganzenvoet
Chenopodium wahlii Benet-Pierce
Chenopodium watsonii A.Nelson
Chenopodium wilsonii S.Fuentes, Borsch & Uotila
Chenopodium zerovii Iljin
Chenopodium zoellneri Aellen

Hybriden

Chenopodium × binzianum Aellen & Thell.
Chenopodium × bohemicum F.Dvorák
Chenopodium × borbasii Murr
Chenopodium × covillei Aellen
Chenopodium × dadakovae F.Dvorák
Chenopodium × fallax (Aellen) F.Dvorák
Chenopodium × fursajevii Aellen & Iljin
Chenopodium × gruellii Aellen
Chenopodium × haywardiae Murr
Chenopodium × humiliforme (Murr) F.Dvorák
Chenopodium × jedlickae F.Dvorák
Chenopodium × jehlikii F.Dvorák
Chenopodium × leptophylliforme Aellen
Chenopodium × linciense Murr
Chenopodium × mendelii F.Dvorák
Chenopodium × paradoxum Mandák
Chenopodium × podperae F.Dvorák
Chenopodium × praeacutum Murr
Chenopodium × preissmannii Murr
Chenopodium × pseudoleptophyllum Aellen
Chenopodium × pseudostriatum (Zschacke) Druce
Chenopodium × smardae F.Dvorák
Chenopodium × thellungii Murr
Chenopodium × tridentinum Murr
Chenopodium × trigonocarpum Aellen
Chenopodium × unarii F.Dvorák
Chenopodium × variabile Aellen
Chenopodium × zahnii Murr

Zie ook

Ganzevoetje, een stekelhuidige

Bronnen, noten en/of referenties

↑ (en) Chenopodium L. Royal Botanic Gardens, Kew. Gearchiveerd op 19 april 2023.

Zie de categorie Chenopodium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] (en) Chenopodium L. Royal Botanic Gardens, Kew. Gearchiveerd op 19 april 2023.

[1]