Naar inhoud springen

Creativiteit

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Leonardo da Vinci's helikopter
Is nestbouw bij vogels als creativiteit te beschouwen? Wat te denken van dit ongebruikelijke kraaiennest gemaakt van klerenhangers? (Tokyo 2002)

Creativiteit wordt in de verschillende wetenschappen nogal verschillend geïnterpreteerd, maar wijst in het algemeen naar een vermogen om iets nieuws te scheppen. Een individu of een groep toont creativiteit wanneer een nieuw concept of object wordt gemaakt, of wanneer een originele oplossing voor een probleem wordt gevonden.

Individuele creativiteit
Een door een individu geuite gedragsvorm.
Groepscreativiteit
Een door een organisatie, team of groep geuite gedragsvorm. De creativiteit komt meestal tot stand door de interacties binnen en buiten de organisatie, team of groep.
Persoonlijke creativiteit
Het produceren van ideeën die nieuw zijn voor het individu, maar die reeds door anderen zouden kunnen zijn geproduceerd.
Historische creativiteit
Het produceren van ideeën die nog nooit door iemand anders zijn geproduceerd.
Commerciële creativiteit
[bron?] Het bijdragen aan het behalen van de commerciële doelstellingen van een organisatie vanuit een creatieve visie.

Een goed begrip van het creatieve proces bestaat niet. Vaak worden in het creatieve proces de volgende stadia onderscheiden:

Probleemwaarneming
Het open staan en zien of voelen van een probleem (of uitdaging) is de eerste stap in het creativiteitsproces.
Theoretiseren van het probleem
Nadat het probleem is waargenomen is de volgende stap het omzetten van het probleem in een (theoretisch of mentaal) model.
Bedenken / zien van de oplossing
De volgende fase kenmerkt zich door het, meestal plotseling, zien van de oplossing. Het “aha” of “eureka” effect. De meeste “aha” momenten ontstaan nadat het probleem uitvoerig bestudeerd is en vervolgens wordt losgelaten. “Er een nachtje over slapen” is hier een voorbeeld van. Blijkbaar reorganiseert ons brein, onbewust, de informatie wat tot creatieve oplossingen leidt.
Soms wordt ook nog de onderstaande fase tot het creatieve proces gerekend hoewel deze fase strikt genomen na het creatieve proces komt.
Realiseren van de oplossing
De laatste fase in het creativiteitsproces is het omzetten van het idee in een (praktische) oplossing. Niet eenduidig vaststaand is of deze fase van het proces wel of niet tot het creativiteitsproces wordt gerekend. Typerend voor deze fase is de uitspraak "1% inspiratie en 99% transpiratie". Hiermee wordt benadrukt dat het realiseren van een idee veruit de moeilijkste fase is.

Uitingsvormen

[bewerken | brontekst bewerken]
Dagelijks leven
Creativiteit komt bij uitstek voor in het dagelijks leven. Iedereen legt elke dag meer of minder creativiteit aan de dag. Zonder deze creativiteit zouden we in ons persoonlijk leven en in de maatschappij nooit een stap voorwaarts zetten of triviale problemen kunnen oplossen.
Kunst & cultuur
In de kunst- en cultuurwereld is bij uitstek een wereld van creativiteit, doordat kunstenaars gedragsmatig veelal niet direct aansluiten op de samenleving met haar conventies, vaste gedragingen en instituten. Juist de kunstenaar heeft een -desondanks- veel gewaardeerde creativiteitsuiting als gevolg van zijn vrijheid.
Onderzoek & ontwikkeling
In het onderzoek en in de ontwikkeling van producten is het octrooirecht een beoordelingscriteria voor creativiteit. Er zijn drie eisen voor verlening van een octrooi (a) nieuwheid, (b) inventief zijn, dat wil zeggen niet direct voor de hand liggen, en (c) industrieel toepasbaar zijn.
Onderwijs
In het onderwijs is creativiteit een gewaardeerde vaardigheid onder leerlingen, omdat zij daarmee onderscheidende ideeën ontwikkelen en/of visualiseren. Doorgaans kan creativiteit zich in het onderwijs het best ontwikkelen in een veilige leeromgeving waarin vrij geëxperimenteerd kan worden.
Wetenschap
Veel wetenschappelijke vondsten worden gedaan door stug door te gaan op een succesvolle ingeslagen weg; echte vernieuwingen komen echter tot stand doordat iemand volledig nieuwe verbanden ziet.
Humor
Niet zelden is humor een uiting van creativiteit.
Chindogu
Bij deze humoristische uitvinding is nutteloosheid zelfs een voorwaarde.

Vaak wordt de mate van creativiteit gemeten door;

Het leggen van associaties
Door het aantal associaties bij een onderwerp of thema te meten, wordt inzicht verkregen in de mate van creativiteit.
Het combineren van informatie
Door te meten wat de mate is waarin informatie wordt getransformeerd in kennis, wordt inzicht verkregen in de mate van creativiteit.

Sociale impact

[bewerken | brontekst bewerken]
Vrijheid
Wordt vaak geassocieerd met creativiteit. Vrijheid wordt op die manier niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk ervaren, met als tastbaar resultaat de creatieve kunst, die voortkomt uit de vrije geest. Creativiteit wordt in principe vaak geprezen echter in de praktijk vaak niet getolereerd. Een creatief persoon kan, door het geneigd zijn om de systeemgrenzen te overschrijden, in een geordende organisatie een chaos aanrichten. Zonder creativiteit kan een sociaal systeem echter niet functioneren omdat creativiteit de bron is voor innovatie en adaptatie.
Economie
Het kan gaan om producten die geleverd worden of methodieken die worden benut, vervolmaakt of uitgedacht, waarbij er bij uitstek sprake is van nog niet eerder benutte werkwijzen en (bijgevolg) producten of vondsten. Door de toenemende globalisering wordt de creativiteit benodigd om nieuwe producten en diensten de bedenken steeds belangrijker. Op deze manier beconcurreren regio’s of landen elkaar.
Samenleving
De samenleving ontwikkelt zich voortdurend en creativiteit is daarbij een bron van verandering.

Hieronder volgt een niet volledige opsomming van creativiteitstechnieken:

Creativity Techniques(Engels)

Zie de categorie Creativity van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.