Հայ ավետարանական եկեղեցի

Հայ ավետարանական եկեղեցի (Հայաստանեայց Աւետարանական եկեղեցի) պատկանում է բողոքական ավետարանական եկեղեցիների շարքին։ Հայ Ավետարանական եկեղեցին պաշտոնապես սկիզբ է առել որպես ինքնավար հոգևորական հանրություն 1846 թվականի հուլիսի 1-ին Կոստանդնուպոլսում։

19-րդ դարի կեսից Հայ ավետարանական շարժումը տարածվել է Արևմտյան Հայաստանում, Կիլիկիայում, Օսմանյան կայսրության մյուս հայաշատ շրջաններում։ 1860-ական թվականներից Թուրքիայի տարբեր շրջաններում հայ ավետարանական եկեղեցիները կազմակերպվեցին։ 1918-1930 թթ հայ ավետարանականների թիվը Հայաստանում եղել է 3000, իսկ ողջ Հարավային Կովկասում՝ մոտ 4000։

1991 թվականից Հայաստանում սկսել է գործել Ամերիկայի Հայ ավետարանչական ընկերակցության երևանյան գրասենյակը։ 1994 թ հուլիսի 1-ից Հայ Ավետարանական եկեղեցին ստացել է Հայաստանում պաշտոնապես գործելու իրավունք։ Հայաստանում կան Հայաստանյայց ավետարանական 50 եկեղեցի և աղոթատեղի։

Սփյուռքում գործում է 3 հայ ավետարանական միություն.

Մերձավոր Արևելքի հայ ավետարանական միություն (ստեղծվել է 1924 թ, կենտրոնը՝ Բեյրութ, ընդգրկում է Սիրիայի, Լիբանանի, Իրանի, Թուրքիայի, Հունաստանի, Եգիպտոսի եկեղեցիները)։
Ֆրանսիայի հայ ավետարանական միություն (ստեղծվել է 1927 թ, կառավարությունը ճանաչել է 1946 թ, կենտրոնը՝ Փարիզ)։
Հյուսիսային Ամերիկայի (ստեղծվել է 1971 թ, կենտրոնը՝ Նյու Ջերսի, ընդգրկում է ԱՄՆ և Կանադայի հայ ավետարանական համայնքները)^[1]։

Հայ Ավետարանական եկեղեցին ու Հայ առաքելական եկեղեցին միմյանց հետ համագործակցում են^[2], օրինակ՝ Հայ կաթողիկե եկեղեցու հետ միասին կազմում են Հայաստանի աստվածաշնչային ընկերության հոգաբարձուների խորհուրդը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «ՀԱՅ ԲՈՂՈՔԱԿԱՆՆԵՐ». noravank.am. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
↑ «Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը հանդիպում ունեցավ Ամերիկայի Հայ Ավետարանչական Ընկերակցության ներկայացուցիչների հետ». armenianchurch.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-02-26-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հայ ավետարանական եկեղեցի» հոդվածին։

Բառարաններ և հանրագիտարաններ	Արմենիապեդիա

Չափորոշչային վերահսկողություն	LCCN: n85044751 · VIAF: 131409230 · WorldCat VIAF: 131409230

Հայաստան ըստ թեմայի

Պատմություն
(ժամանակագրություն)

Վաղ	Ծագում Անվանում Կուր-Արաքսյան մշակույթ Հայկ նահապետ Հայասա Միտաննի Վանի թագավորություն Երվանդունիներ Աքեմենյան պետություն Սատրապական Հայաստան Մեծ Հայք Արտաշեսյանների թագավորություն Հռոմեական Հայաստան Պարթևստան Արշակունիների թագավորություն Բյուզանդական Հայաստան Մարզպանական Հայաստան

Միջին	Արմինիա կուսակալություն Սաջյան ամիրայություն Բագրատունիներ Կիլիկիայի հայկական թագավորություն Իլխանություն Արևմտյան Հայաստան Սեֆյաններ Ղաջարիների դինաստիա Երևանի խանություն Ղարաբաղի խանություն Թուրքմենչայի պայմանագիր Ռուսական Հայաստան

Ժամանակակից	Հայաստանի առաջին հանրապետություն Խորհրդային Հայաստան Անկախ Հայաստան

Ըստ թեմայի	Հայոց ցեղասպանություն Արցախյան ազատամարտ Հայ ֆիդայական շարժում այլ...

Աշխարհագրություն

Քաղաքականություն

Տնտեսություն

Մշակույթ

Այբուբեն Ճարտարապետություն Արվեստ Կինո Խոհանոց Պար Լեզու Գրականություն Երաժշտություն Սպորտ Թատրոն այլ...

Ժողովրդագրություն	Մարդահամար Հանցավորություն Կրթություն Ազգային փոքրամասնություններ Առողջապահություն Ժողովուրդ Սփյուռք Կանայք այլ...

Կրոն	Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի Հայ կաթողիկե եկեղեցի Հայ ավետարանական եկեղեցի Հուդաիզմ Իսլամ այլ...

Խորհրդանիշներ	Հայկական խաչ Հավերժության հայկական նշան Զինանշան Դրոշ Արարատ Ազգային օրհներգ Ծիրան Խաղող Նուռ

դ ք խ Հայկական սփյուռք

Նախկին ԽՍՀՄ (Ներքին սփյուռք)	Ադրբեջան (Բաքու / Շամախի / Շաքի / Նախիջևան) • Բելառուս • Էստոնիա • Թուրքմենստան • Լատվիա • Լիտվա • Ղազախստան • Ղրղզստան • Մոլդովա • Ռուսաստան (Մոսկվա/ Սանկտ Պետերբուրգ / Նոր Նախիջևան) • Վրաստան (Աբխազիա / Թբիլիսի / Ցխինվալ) • Տաջիկստան • Ուզբեկստան • Ուկրաինա ( Բելգորոդ-Դնեստրովսկի/ Թեոդոսիա / Ղրիմ)

Եվրոպա	Ալբանիա • Ավստրիա • Բելգիա • Բուլղարիա • Գերմանիա • Դանիա • Իսպանիա • Իտալիա (Հռավեննա/ Վենետիկ) • Լեհաստան • Հունաստան • Հունգարիա • Մալթա • Մեծ Բրիտանիա • Նիդերլանդներ • Նորվեգիա • Շվեդիա • Շվեյցարիա • Չեխիա • Ռումինիա • Սլովակիա • Ֆինլանդիա • Ֆրանսիա

Ամերիկա	ԱՄՆ (Բոստոն / Լոս Անջելես / Նյու Յորք / Չիկագո / Վաշինգտոն / Փրովիդենս ) • Արգենտինա • Բրազիլիա • Էկվադոր • Կանադա • Կուբա • Մեքսիկա • Չիլի • Վենեսուելա • Ուրուգվայ

Ասիա	Արաբական Միացյալ Էմիրություններ • Աֆղանստան • Բահրեյն • Թաիլանդ • Թուրքիա • Ինդոնեզիա • Իսրայել (Երուսաղեմ) • Իրան • Իրաք • Լիբանան • Կիպրոս • Հնդկաստան • Հորդանան • Ճապոնիա • Մալայզիա • Մյանմա • Չինաստան • Պակիստան • Սինգապուր • Սիրիա • Կատար • Քուվեյթ • Ֆիլիպիններ

Աֆրիկա	Եգիպտոս • Եթովպիա • Հարավ-Աֆրիկյան Հանրապետություն • Սուդան

Ավստրալիա	Ավստրալիա • Նոր Զելանդիա

Այլ նյութեր	Բնակավայրեր: (Նախկին ԽՍՀՄ): Արմյանսկ, Ուկրաինա • Հայկաձոր, Ռուսաստան • Նոր Նախիջևան, Ռուսաստան Բնակավայրեր: (Սփյուռք): Անջար, Լիբանան • Դեր Զոր, Սիրիա • Նոր Ջուղա, Իրան • Վաքըֆ, Թուրքիա • Քեսաբ, Սիրիա Եկեղեցիներ: Հայ Առաքելական Եկեղեցի • ( Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին • Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւն • Պատրիարքութիւն Հայոց յԵրուսաղէմ • Պատրիարքութիւն Հայոց Կոստանդնուպոլսոյ ) • Հայ Ավետարանական Եկեղեցի • Հայ Կաթողիկե Եկեղեցի Կուսակցություններ: Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն (ՀՅԴ) • Ռամկավար ազատական կուսակցություն (ՌԱԿ) • Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն (ՍԴՀԿ) • Արմենական-Ռամկավար Ազատական Կուսակցություն Կազմակերպություններ: Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միություն (ՀԲԸՄ) • Հայ Մարմնամարզական Միություն (ՀՄՄ) • Հայ Մարմնակրթական Ընդհանուր Միություն (ՀՄԸՄ)