Ubaque

Ubaque

Localización
4°28′59″N 73°56′04″O
Estado	Colombia
Departamentos	Cundinamarca
Xeografía
Superficie	105 km²
Altitude	1.634 m
Creación	6 de outubro de 1651
Páxina web	ubaque-cundinamarca.gov.co…

Ubaque é un concello do departamento de Cundinamarca (Colombia), que se atopa na provincia de Oriente, a 50 km de Bogotá. A cabeceira municipal atópase a unha altitude de 1867 m s. n. m., e a temperatura media anual é de 18 °C.

Toponimia

O topónimo «Ubaque» (tamén denominado «Ebaque»), provén do muysc cubun e significa «árbore de sangue»; de hyba (sangue) e quye (árbore), por un arbusto da rexión que ao cortarse exsuda un zume de cor vermella.

Historia

Cacique de Ubaque nun gravado da Historia Xeral das Conquistas do Novo Reino de Granada (1688), do cronista Lucas Fernández de Piedrahita.

Época precolombiana

Na época precolombiana, o territorio do actual municipio de Ubaque estaba habitado polos muiscas. O seu cacique era o terceiro na sucesión do Zipazgo de Bacatá.

O Zipa Saguamanchica aproveitou o feito de que a batalla contra Hunza non tivese lugar, e reuniu un exército numeroso para someter ó cacique de Ubaque que, rompendo a súa antiga suxeición ó Zipa, pretendía aliarse co Zaque Michuá, e ademais atacara os uta (poboados) de Pasca e Usme. Polas terras de Chipaque e Une, o Zipa dirixiuse ó encontro do Ubaque, ó que achou desprevido. Porén, este logrou escapar a unha pena de moi difícil acceso con todas as súas riquezas, co fin de que o Zipa non se apoderase delas. Desalentado pola imposibilidade de capturar rapidamente ó Ubaque, o Zipa tivo que regresar a Bacatá ante as novas que un mensaxeiro lle levou dunha segunda rebelión de Guatavita, e dunha invasión dos panches.

O Zipa Nemequene, logo de someter Guatavita, marchou co seu exército contra Ubaque, cuxo asedio durou sete meses, durante os cales houbo continuas batallas e loitas. Ó cabo, o cacique de Ubaque, preocupado pola penosa situación da súa xente ante a fame e as epidemias provocadas polo asedio, decidiu renderse e pactar a paz co Zipa. O acordo consistiu no total sometemento de Ubaque, o pago de tributos e o dereito do Zipa a realizar visitas de inspección cada vez que o estimase conveniente. Ademais, o cacique de Ubaque cedeu ao Zipa ás súas dúas fillas máis fermosas como esposas. Nemequene só tomou á maior, mentres que a menor deulla ó seu irmán, o novo cacique de Guatavita. Logo estabeleceu unha gornición permanente en Ubaque e dispúxose a regresar a Funza, cargado dun inmenso botín. En Funza celebráronse varios días de festas e sacrificios ós deuses, en agradecemento polas continuas vitorias do Zipa.

Os caciques de Ubaté, Simijaca e Susa aliáronse para facer fronte común contra o Zipa. Porén, non se puxeron de acordo sobre quen deles lideraría a alianza, polo que, cando Nemequene partiu para confrontalos, estes atopábanse en completo desacordo.

En camiño a Ubaté, as tropas do Zipa tiñan que pasar pola grande abertura de Tausa, onde o cacique de Ubaté lles tiña preparada unha emboscada. Porén, Nemequene fixo pregoar que estaba disposto a darlle morte a todos os habitantes de Ubaté, sen perdoar a vida a ninguén, polo que estes, presas do medo, fuxiron, deixando paso libre ó Zipa, quen ocupou a poboación e obtivo un cuantioso botín. De inmediato, Nemequene marchou contra Simijaca e Susa, ós que venceu sen dificultade, fixando aquelas terras como fronteira cos muzos e anexándoas baixo a xurisdición de Guatavita. Logo de deixar estabelecidas gornicións militares, regresou á Corte de Bacatá.

Trala morte do Zipa Nemequene, o novo Zipa, Tisquesusa nomeou ó seu irmán, Zaquesazipa, como xeral dos seus exércitos. Zaquesazipa logrou moi pronto someter ó cacique de Ubaque, que se quería aliar co Zaque Quemuenchatocha.

Algúns anos antes da chegada dos españois, un sacerdote muisca de Ubaque, chamado Popón, profetizáralle ó Zipa Tisquesusa que morrería «afogado no seu propio sangue» por mor duns estranxeiros vindos de terras afastadas.

Conquista e colonia española

O poboado colonial foi fundado polo sacerdote español Custodio Lesaca en 1651. En 1594, cando visitou a rexión o oidor Miguel de Ibarra había tres poboados, Ubaque, Quescabita e Santa Ana, dos cales formouse un só co primeiro nome.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Páxina oficialArquivado 01 de agosto de 2019 en Wayback Machine. (en castelán)