Зельман Ваксман

Зельман Абрахам Ваксман
англ.: Selman Abraham Waksman
Праф. Ваксман у сваёй лабараторыі ў Ратгерскім універсітэце (фота 1953).
Дата нараджэння	22 ліпеня 1888(1888-07-22)[…]
Месца нараджэння	Нава Прылука, Q12144175?, Бярдзічаўскі павет[d], Кіеўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	16 жніўня 1973(1973-08-16)[…] (85 гадоў)
Месца смерці	Вудс-Хол[d], акруга Барнстабл[d], Масачусетс, ЗША
Месца пахавання	Woods Hole Village Cemetery[d]
Грамадзянства	ЗША  Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	біёлаг, біяхімік, аўтабіёграф, урач, мікрабіёлаг, выкладчык універсітэта, вынаходнік, фармаколаг, хімік, батанік
Навуковая сфера	біяхімія, мікрабіялогія
Месца працы	Ратгерскі ўніверсітэт Эксперыментальная сельскагаспадарчая станцыя Нью-Джэрсі[d]
Альма-матар	Каліфарнійскі ўніверсітэт у Берклі (1918) Ратгерскі ўніверсітэт (1915)
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Леапальдзіна Сербская акадэмія навук і мастацтваў
Узнагароды	прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні (1948) медаль Левенгука (1950) Нацыянальная Зала славы вынаходнікаў[d] (2005) ганаровы доктар Яўрэйскага ўніверсітэта ў Іерусаліме[d] (1958) ганаровы доктар Мадрыдскага ўніверсітэта Камплутэнсэ[d] (1950) медаль Джона Скота[d] (1949) doctor honoris causa from the University of Toulouse[d] (1950) Doctor honoris causa of the University of Strasbourg[d] (1958)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сістэматык жывой прыроды
Аўтар найменняў шэрага батанічных таксонаў. У батанічнай (бінарнай) наменклатуры гэтыя назвы дапаўняюцца скарачэннем «Waksman». Персанальная старонка на сайце IPNI Аўтар найменняў шэрага мікрабіялагічных таксонаў. Паводле кодэкса наменклатуры бактэрый гэтыя назвы дапаўняюцца абазначэннем «Waksman».

Зельман Абрахам Ваксман (англ.: Selman Abraham Waksman, 22 ліпеня 1888, Нава Прылука — 16 жніўня 1973, Вудс-Хол, Масачусетс, ЗША) — амерыканскі мікрабіёлаг і біяхімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне ў 1952 годзе за «адкрыццё стрэптаміцыну, першага антыбіётыка, эфектыўнага пры лячэнні сухотаў».

Біяграфія

Нарадзіўся ў мястэчку Нова Прылука, што ў 15 км ад Вінніцы, у сям’і дробнага арандатара Якава Ваксмана і ўладальніцы прамтаварнага крамы Фрэйды Ваксман. Скончыў гімназію № 5 у Адэсе.

У 1910 годзе эмігруе ў ЗША. Нейкі час жыў у сясцёр на ферме ў штаце Нью-Джэрсі. Паступіў у сельскагаспадарчы каледж, у якім вывучаў мікрабіялогію глебы. Магістр прыродазнаўчых навук (1915).

У 1918 годзе атрымлівае ступень доктара, вывучаючы хімію ферментаў у Каліфарнійскім універсітэце ў Берклі. Далейшая яго кар’ера звязана з Ратгерскім універсітэтам у штаце Нью-Джэрсі. У 1925 годзе прызначаны ад’юнкт-прафесарам, у 1931 годзе — прафесарам.

У 1932 годзе Амерыканская асацыяцыя па барацьбе з сухотамі звярнулася да Ваксмана з просьбай вывучыць працэс разбурэння палачкі сухотаў у глебе. Вучоны даў заключэнне, што за гэты працэс адказныя мікробы — антаганісты. У канцы 1930-х гадоў Зельман Ваксман распрацоўвае новую праграму, якая тычыцца выкарыстання вынікаў, атрыманых даследаванняў у галіне мікрабіялогіі для лячэння хвароб.

На працягу чатырох гадоў Ваксман і яго калегі даследавалі каля дзесяці тысяч розных мікраарганізмаў глебавага покрыва ў пошуках антыбіётыкаў, здольных уздзейнічаць на бактэрыі. У 1940 годзе навукоўцы вылучылі актынаміцын, які аказаўся даволі таксічным. Праз два гады яны адкрылі стрэптатрыцын — антыбіётык, які апынуўся эфектыўным у дачыненні да ўзбуджальнікаў туберкулёзу. У 1943 годзе быў адкрыты стрэптаміцын. Пасля некалькіх гадоў тэсціравання і дапрацоўкі, у 1946 годзе стрэптаміцын пачынае шырока выкарыстоўвацца для барацьбы з сухотамі. Стрэптаміцын аказаўся вельмі каштоўным, бо быў эфектыўны супраць бактэрый, устойлівых да сульфаніламідных прэпаратаў і пеніцыліну.

Узнагароды

Узнагароджаны ордэнам Ганаровага легіёна (1950), ганаровы доктар універсітэтаў Льежа і Ратгера. Член Амерыканскай нацыянальнай акадэміі навук, Нацыянальнага даследчага грамадства амерыканскіх біёлагаў, Амерыканскага навуковага глебазнаўчага таварыства, Амерыканскага хімічнага таварыства і Таварыства эксперыментальнай біялогіі і медыцыны.

Літаратура

• Alan Symons. The jewish contribution to the 20-th century, Polo Publishing, London, 1997

Спасылкі

• Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта (англ.)