Matilda
| İmparatoriçe Matilda | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| İmparatoriçe Matilda portresi (Yapım:15. yuzyil) | |||||
 | |||||
| Kutsal Roma İmparatorluğu'nun imparatoriçesi | |||||
| Hüküm süresi | 7 Ocak 1114 – 23 Mayıs 1125 (11 yıl 4 ay ve 16 gün) | ||||
| Önce gelen | Adelaide Kievli | ||||
| Sonra gelen | Richenza Nordheimlı | ||||
| Almanya kraliçesi | |||||
| Hüküm süresi | 7 Ocak 1114 – 23 Mayis 1125 (11 yıl 4 ay ve 16 gün) | ||||
| Önce gelen | Constance de Hautevilleli | ||||
| Sonra gelen | Richenza Nordheimlı | ||||
| İngiltere Krallığı krallık hak iddiacısı ve Normandiya Dükalığı Düşesi | |||||
| Hüküm süresi | 7 Nisan 1141– 1 Kasım 1141 ((6 ay ve 25 gün)) | ||||
| Taç giymesi | Tac giymedi | ||||
| Önce gelen | Kral Stephen | ||||
| Sonra gelen | Kral Stephen | ||||
| Anju Kontu naip Kontes | |||||
| Hüküm süresi | 2 Haziran 1129 – 7 Eylül 1151 (22 yil 3 ay ve 5 gun) | ||||
| Önce gelen | Erembourg Maineli | ||||
| Sonra gelen | Akitanya düşesi Eleanor | ||||
| Doğum | 7 Şubat 1102 İngiltere | ||||
| Ölüm | 10 Eylül 1167 (65 yaşında) Rouen, Normandiya | ||||
| Defin | Rouen Notre-Dame Katedrali, Fransa | ||||
| Eş(ler)i |
| ||||
| Çocuk(lar)ı |
| ||||
| |||||
| Hanedan | Norman | ||||
| Babası | I. Henry | ||||
| Annesi | Matilda (İskoçya) | ||||
İmparatoriçe Matilda (İngilizce: Empress Matilda veya Empress Maud) (7 Şubat 1102, Sutton Courtenay, Abingdon, Oxfordshire – 10 Eylül 1167, Rouen, Normandiya), Anarşi olarak da adlandırılan iç savaş döneminde meşru İngiltere Krallığı hükümdar kraliçe olduğunu iddia etmiş ve kral olarak taç giymiş olan Stephen ile karşı çıkıp ortaya çıkan anarşide İngiltere'nin güney kısmını yönetmiştir.
Çocukluk
[değiştir | kaynağı değiştir]Matilda, İngiltere Kralı ve Normandiya Dükü I Henry ve ilk karısı İskoçyalı Matilda'nın muhtemelen 7 Şubat 1102 civarında Berkshire'daki Sutton Courtenay'da doğdu.[1] Henry, 1066'da İngiltere'yi işgal ederek Galler'e uzanan bir imparatorluk yaratan Fatih William'ın en küçük oğluydu . İşgal, birçoğu İngiliz Kanalı'nın her iki yakasına yayılmış mülkleri olan bir Anglo-Norman seçkinleri yaratmıştı.[2] Bu baronların tipik olarak Fransa krallığıyla yakın bağlantıları vardı. Annesi Matilda, Batı Sakson kraliyet ailesinin bir üyesi ve Büyük Alfred'in soyundan gelen İskoçya Kralı III. Malcolm'un kızıydı. Henry için İskoçyalı Matilda ile evlenmek saltanatına daha fazla meşruiyet kazandırmıştı ve onun için bu İngiltere'de yüksek statü ve güç için bir fırsattı.
Matilda'nın daha genç, meşru bir erkek kardeşi, William Adelin vardı ve babasının sayısız metres ile olan ilişkileri, yaklaşık 22 gayri meşru kardeşle sonuçlandı.[3] Matilda'nın ilk yaşamı hakkında çok az şey biliniyor, ancak muhtemelen annesiyle birlikte kaldı, okuması öğretildi ve dini ahlak eğitimi aldı.[4] Annesinin sarayındaki soylular arasında, daha sonra İskoçya Kralı olan amcası David ve üvey kardeşi Robert, kuzeni Stephen ve Kont Brian Fitz gibi soylular vardı.1108'de Henry, Matilda ve erkek kardeşini Anselm'e emanet etti.Canterbury Başpiskoposu Normandiya'ya seyahat ederken; Anselm, Matilda'nın annesinin gözde bir din adamıydı. Matilda'nın görünüşü hakkında ayrıntılı bir açıklama yok; çağdaşlar Matilda'yı çok güzel olarak tanımladılar, ancak bu, tarihçiler arasındaki geleneksel uygulamayı yansıtmış olabilir.
Kutsal Roma İmparatorluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]İmparatorla Evliliği 1108'in sonlarında veya 1109'un başlarında, o zamanlar Romalıların Kralı olan V. Heinrich Normandiyalı Matilda'nın onunla evlenmesini teklif eden elçiler gönderdi ve aynı konuda annesine de ayrı bir mektup yazdı.[5] O İngiliz kralı için çekiciydi: Avrupa'nın en prestijli hanedanlarından olan biriyle evlenecek, yeni bir kraliyet hanedanının en küçük oğlu olarak kendi statüsünü yeniden teyit edecek ve Fransa ile uğraşırken ona bir müttefik kazandıracaktı [2] Karşılığında V. Heinrich Kutsal Roma İmparatoru olarak taç giyme töreni için Roma'ya bir seferi finanse etmesi için ihtiyaç duyduğu 10.000 marklık bir çeyiz alacaktı. Anlaşmanın son detayları Haziran 1109'da Westminster'de müzakere edildi ve değişen statüsünün bir sonucu olarak Matilda Ekim ayında ilk kez bir kraliyet konseyine katıldı.[6] Şubat 1110'da Almanya'ya gitmek için İngiltere'den ayrıldı.[7]
Çift, 10 Nisan'da resmen nişanlandıkları Utrecht'e gitmeden önce Liège'de bir araya geldi. 25 Temmuz'da Matilda, Mainz'de düzenlenen bir törenle Roma Kraliçesi olarak taç giydi. Matilda sadece sekiz, Heinrich 24 yaşında olduğu için aralarında önemli bir yaş farkı vardı. Nişandan sonra, eğitimle görevli Trier Başpiskoposu Bruno'nun velayeti altına alındı. Alman kültürünü, görgü kurallarını ve hükûmeti öğrendi.[8] Ocak 1114'te Matilda, Heinrich ile evlenmeye hazırdı ve düğünleri Worms şehrinde abartılı kutlamalar arasında yapıldı.
Evlilikten kısa bir süre sonra İmparatorluk genelinde siyasi çatışmalar patlak verdi, Heinrich, Şansölye Adalbert'i ve diğer çeşitli Alman prenslerini tutukladığında tetiklendi. Bunu, İmparatorluğun yönetiminde önemli bir rol oynayan Kilise içinden gelen muhalefetin eşlik ettiği isyanlar izledi ve bu, İmparator'un Papa II. Paschalis tarafından resmi olarak aforoz edilmesine yol açtı. Heinrich ve Matilda, meseleleri Papa ile kalıcı olarak halletmek niyetiyle 1116'nın başlarında Alpler üzerinden İtalya'ya yürüdüler. Matilda artık imparatorluk hükûmetinde tam bir rol oynuyor, kraliyet bağışlarına sponsor oluyor, dilekçe sahipleriyle ilgileniyor ve törenlere katılıyordu. Yılın geri kalanı kuzey İtalya'nın kontrolünü sağlamakla geçti ve 1117'nin başlarında çift Roma'nın üzerine ilerledi.
Paschalis, Heinrich ve Matilda geldiğinde kaçtı ve onun yokluğunda papalık elçisi Maurice Bourdin, daha sonra Antipope Gregory VIII, çifti Aziz Petrus Bazilikası'nda taçlandırdı. Matilda bu törenleri Kutsal Roma İmparatorluğu İmparatoriçesi unvanını talep etmek için kullandı. İmparatorluk, V. Heinrich gibi, büyük soylular tarafından Romalıların Kralı olmak üzere seçilen seçilmiş hükümdarlar tarafından yönetiliyordu. Bu krallar tipik olarak daha sonra Papa tarafından Kutsal Roma İmparatoru olarak taç giymeyi umuyorlardı, ancak bu garanti edilemezdi. V. Heinrich, Papa'yı 1111'de taç giymeye zorlamıştı, ancak Matilda'nın kendi durumu daha az netti. Evliliğinin bir sonucu olarak açıkça Romalıların meşru Kraliçesiydi, mühründe ve tüzüklerinde kullandığı bir unvan, ancak imparatoriçe unvanı üzerinde meşru bir iddiası olup olmadığı belirsizdi.
Hem Bourdin'in statüsü hem de törenlerin kendileri derinden belirsizdi. Açıkça söylemek gerekirse, törenler imparatorluk taç giyme törenleri değildi, bunun yerine hükümdarların taçlarını mahkemede takacakları yılda birkaç kez arasında, resmi "taç giyme" etkinlikleriydi. Bourdin de ikinci töreni düzenlediği sırada aforoz edilmişti ve daha sonra Papa tarafından tahttan indirilip ömür boyu hapsedildi. Yine de Matilda, Roma'da resmi olarak imparatoriçe olarak taç giydiğini iddia etti. Bu dönemde imparator ve imparatoriçe unvanları her zaman tutarlı bir şekilde kullanılmadı ve her halükarda onun bu unvanı kullanımı geniş çapta kabul gördü. Matilda, daha sonra yanlış bir şekilde Papa'nın kendisini Roma'da taçlandırdığını kaydeden Anglo-Norman tarihçilerine karşı çıkmamayı seçti.
Heinrich'in ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]1118'de Heinrich, yeni isyanları bastırmak için Alpler üzerinden kuzeye Almanya'ya döndü ve Matilda'yı İtalya'yı yönetmesi için naibi olarak bıraktı.[9] Önümüzdeki iki yıl boyunca hükümdarlığının çok az kaydı var, ancak muhtemelen hükûmet konusunda kayda değer bir pratik deneyim kazandı.[8] 1119'da Lotharingia'da Heinrich ile buluşmak için kuzeye döndü.[8] Kocası, kendisini aforoz eden Papa ile bir uzlaşma bulmakla meşguldü.[8] Matilda o yıl İngiltere'deki babasını ziyaret etmeye çalıştı, ancak yolculuk, topraklarından geçmesi gereken Flanders Kontu I. Charles tarafından engellendi. Tarihçi Marjorie Chibnall, Matilda'nın bu yolculukta İngiliz tacının mirasını tartışmayı amaçladığını savunuyor.
Matilda ve Heinrich çocuksuz kaldılar, ancak her iki taraf da kısır olarak kabul edilmedi ve çağdaş tarihçiler durumlarını İmparator ve Kilise'ye karşı günahlarının sonucu olarak açıkladılar.[10] 1122'nin başlarında, Heinrich devam eden siyasi huzursuzluğu bastırmaya devam ederken, çift Ren Nehri'ni birlikte gezdi, ancak Heinrich kanser yüzünden acı çekiyordu. Durumu kötüleşti ve 23 Mayıs 1125'te Utrecht'te öldü ve Matilda'yı mülklerinin varisi olan yeğenleri Frederick'in korumasına bıraktı. Ölümünden önce, imparatorluk nişanını Matilda'nın kontrolüne bıraktı, ancak başka bir liderlik seçimiyle karşı karşıya kalan İmparatorluğun geleceği hakkında ona hangi talimatları verdiği açık değil. Başpiskopos Adalbert daha sonra Matilda'yı kendisine nişanı vermesi gerektiğine ikna etti ve Başpiskopos, Heinrich'in eski bir düşmanı olan Lothar'ı Romalıların yeni Kralı olarak atayan seçim sürecini yönetti.
Şimdi 23 yaşında olan Matilda, hayatının geri kalanını nasıl geçireceği konusunda sadece sınırlı seçeneklere sahipti. Çocuğu olmadığı için, imparatorluk naibi rolünü üstlenemedi, bu da ona rahibe olma ya da yeniden evlenme seçeneği verdi. Alman prenslerinden bazı evlilik teklifleri gelmeye başladı, ancak o Normandiya'ya dönmeyi seçti. İmparatorluk içindeki mülklerinden vazgeçtiği ve kişisel mücevher koleksiyonu, kendi imparatorluk kıyafeti, Heinrich'in iki tacı ile ayrıldığı için Almanya'ya dönmeyi beklemiyor gibi görünüyordu.
Veraset krizi
[değiştir | kaynağı değiştir]1120'de, Beyaz Gemi felaketinden sonra İngiliz siyaseti önemli ölçüde değişti. Matilda'nın kardeşi William Adelin ve diğer birçok üst düzey soylu dahil olmak üzere yaklaşık üç yüz yolcu, Normandiya'daki Barfleur'dan İngiltere'ye seyahat etmek için bir gece Beyaz Gemiye bindi. Gemi, muhtemelen aşırı kalabalık veya gemi kaptanı ve mürettebatının aşırı içki içmesi sonucu limanın hemen dışında battı ve ikisi hariç tüm yolcular öldü. William Adelin kayıplar arasındaydı.
William'ın ölümüyle, İngiliz tahtının halefi şüpheye düştü. O zamanlar batı Avrupa'da veraset kuralları belirsizdi; Fransa'nın bazı bölgelerinde, en büyük oğlun bir unvanı miras alacağı erkek primogeniture(en büyük çocuk) daha popüler hale geliyordu.[11] Fransa Kralı'nın halefine hala hayattayken taç giydirmesi de gelenekseldi, bu da amaçlanan veraset çizgisini nispeten açık hale getiriyordu.[12] Sorun, önceki altmış yıldaki istikrarsız Anglo-Norman ardıllarının dizisiyle daha da karmaşıklaştı. Fatih William İngiltere'yi işgal etmişti, oğulları William Rufus ve Robert Curthose miraslarını kurmak için aralarında bir savaşa girmişlerdi ve Henry Normandiya'nın kontrolünü sadece zorla ele geçirmişti.[13]
Başlangıçta Henry umutlarını başka bir erkek çocuk sahibi olmaya bağladı. William ve Matilda'nın annesi - İskoçyalı Matilda - 1118'de öldü ve bu yüzden Henry yeni bir eş, Louvain'li Adeliza aldı . Henry ve Adeliza hiç çocuk sahibi olmadılar ve hanedanın geleceği risk altında görünüyordu.[14] Henry olası bir varis için yeğenleri arasında aramaya başlamış olabilir. Kız kardeşi Adela'nın oğlu Blois Stephen'ı olası bir seçenek olarak görmüş olabilir ve belki de buna hazırlık olarak Stephen için Matilda'nın zengin anne kuzeni ve adaşı Boulogne Kontesi ile faydalı bir evlilik ayarladı . Curthose'un tek oğlu William Clito, Fransa Kralı VI Henry de kendi gayri meşru oğlu Gloucester'lı Robert'ı olası bir aday olarak görebilirdi, ancak İngiliz gelenek ve görenekleri buna olumsuz bakardı. Henry'nin planları İmparatoriçe Matilda'nın kocası İmparator Henry 1125'te ölünce değişti.
Normandiya'ya dönüş
[değiştir | kaynağı değiştir]Matilda 1125'te Normandiya'ya döndü ve yaklaşık bir yılını, babası Henry'nin ikinci evliliğinin bir erkek vâris oluşturacağını umduğu kraliyet sarayında geçirdi. Bunun gerçekleşememesi durumunda, Matilda artık Henry'nin tercih ettiği seçimdi ve eğer bir erkek vâris olmadan ölürse, onun meşru halefi olacağını ilan etti. Anglo-Norman baronları, Noel 1126'da Westminster'de bir araya geldiler ve burada Ocak ayında Matilda'yı ve gelecekteki meşru varisini tanıyacaklarına dair yemin ettiler.[15]
Henry, 1127 başlarında Matilda için resmen yeni bir koca aramaya başladı ve İmparatorluk içindeki prenslerden çeşitli teklifler aldı. Onun tercihi Matilda'nın evliliğini kullanarak onu Anjou Kontu Fulk'un en büyük oğlu Anjou'lu Geoffrey ile evlendirerek Normandiya'nın güney sınırlarını güvence altına almaktı . Henry'nin Normandiya üzerindeki kontrolü, 1106'da fethettiğinden beri sayısız zorlukla karşılaşmıştı ve en son tehdit, Fransız Kralı'nın desteğini alan yeni Flanders Kontu yeğeni William Clito'dan geldi. Henry için Normandiya'nın doğusundan olduğu kadar güneyden de bir tehditle karşı karşıya kalmaması çok önemliydi. William Adelin, Fulk'un kızı Matilda ile evlenmişti ki bu, Henry ve Anjou arasında bir ittifakı güçlendirecekti, ancak Beyaz Gemi felaketi buna bir son verdi. [88]Henry ve Fulk, evlilik çeyizinin kaderi hakkında tartıştı ve bu, Fulk'u onun yerine William Clito'yu desteklemeye teşvik etti. Henry'nin çözümü şimdi Matilda'nın Geoffrey ile evliliğini müzakere ederek eski ittifakı yeniden yaratmaktı.
Matilda bu plandan etkilenmemiş görünüyordu. Bir kontun oğluyla evlenmenin imparatorluk statüsünü azalttığını hissetti ve muhtemelen kendisinden çok daha genç biriyle evlenmekten de mutsuzdu; Matilda 25 ve Geoffrey sadece 13 yaşındaydı. Tours Başpiskoposu Hildebert sonunda müdahale ederek onu nişana katılmaya ikna etti. Matilda sonunda kabul etti ve Mayıs 1127'de Gloucester'lı Robert ve Brian Fitz Count ile Rouen'e gitti ve burada Geoffrey ile resmen nişanlandı. Gelecek yıl boyunca, Fulk kral olmayı umduğu Kudüs'e gitmeye karar verdi ve mal varlığını Geoffrey'e bıraktı. Henry müstakbel damadını şövalye ilan etti ve Matilda ve Geoffrey bir hafta sonra 17 Haziran 1128'de Le Mans ve Séez piskoposları tarafından Le Mans'ta evlendiler. Fulk nihayet 1129'da Kudüs'e gitmek için Anjou'dan ayrıldı ve Geoffrey'i Anjou ve Maine Kontu ilan etti.
İsyan
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bu madde kısmen Fransızca Wikipedia "Mathilde l'Emperesse" maddesi kaynaklıdır:[1]18 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Matilda's date of birth was not recorded at the ti - search | Open Library". openlibrary.org. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ a b Chibnall, Marjorie (1992). The Empress Matilda: queen consort, queen mother, and lady of the English. Oxford, UK, Cambridge, Mass., USA: Blackwell. ISBN 978-0-631-15737-3. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ "Historians have debated whether William Adelin was - search | Open Library". openlibrary.org. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ "The broadcaster and author Nesta Pain argues, howe - search | Open Library". openlibrary.org. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ OpenLibrary.org. ", pp. 15–16 - search | Open Library". openlibrary.org. 12 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ OpenLibrary.org. ", p. 16 - search | Open Library". openlibrary.org. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ OpenLibrary.org. ", pp. 16–17 - search | Open Library". openlibrary.org. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ a b c d "search | Open Library". openlibrary.org. 5 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ "Matilda's role in government in Germany was not un - search | Open Library". openlibrary.org. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ "The chronicler Hermann of Tournai gives an account - search | Open Library". openlibrary.org. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ Barlow, Frank (1999). The feudal kingdom of England, 1042-1216. 5th ed. London, New York: Longman. ISBN 978-0-582-38117-9. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ Tolhurst, Fiona (2012). Geoffrey Of Monmouth And The Translation Of Female Kingship. Palgrave MacMillan. ISBN 978-1-137-27784-8.
- ^ Huscroft, Richard (2005). Ruling England, 1042-1217. 1st ed. Harlow, England, New York: Pearson/Longman. ISBN 978-0-582-84882-5.
- ^ Green, Judith A. (2009). Henry I: King of England and Duke of Normandy. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-74452-2.
- ^ "Medieval chroniclers' accounts of this oath vary o - search | Open Library". openlibrary.org. 5 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2022.
Dış kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Marjorie Chibnall, (2004) "Matilda (c.1103–1152)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press. (İngilizce)
- Tyerman, Christopher (1996) "Mathilda", Kaynak: Shepheard-Walwynans (ed), Who's Who in Early Medieval England, 1066-1272, Sayfa: 127-133. ISBN 0856831328 (İngilizce)
- Marjorie Chibnall, (1992) The Empress Matilda. Queen Consort, Queen Mother and Lady of the English, 1992. ISBN 0631190287
