Antik Dünyanın Yedi Harikası

Dünyanın Yedi Harikası ya da eski dilde acaib-i seb'a-i alem, tamamı insanoğlu tarafından inşa edilmiş, olağanüstü antik yapı ve yapıtlardır. Ayrıca Antik Dönemin Yedi Harikası adıyla da bilinir. İlk olarak MÖ 5. yüzyılda tarihçi Heredot tarafından ortaya atılan bir kavramdır. MÖ 4. yüzyılda Sidonlu Antipatros tarafından ilk olarak "Dünyanın yedi harikası üzerine" (Περὶ τῶν Ἑπτὰ Θεαμάτων) adlı eserle oluşturulmuştur. Günümüzde geçerli kabul edilen Yedi Harika listesi, MÖ 2. yüzyılda son şeklini almıştır.^[1]

Günümüzde, Dünyanın Yedi Harikası'ndan sadece Keops Piramidi ayaktadır. Diğerleri yangın ya da deprem gibi nedenlerle yok olmuşlardır.

Harikaların Listesi

Adı	İnşa tarihi	Yapanlar	Yıkım tarihi	Yıkım sebebi	Yer
Keops Piramidi	MÖ 2584-2561	Mısırlılar	Ayakta, yüzeyinin büyük bölümü zarar görmüştür		Giza Nekropolü, Mısır 29°58′45.03″K 31°08′03.69″D / 29.9791750°K 31.1343583°D / 29.9791750; 31.1343583 (Keops Piramidi)
Babil'in Asma Bahçeleri (varlığı kanıtlanmadı)^[2]	MÖ yaklaşık 600	Babilliler veya Asurlular	MS 1. yüzyıl	Bilinmiyor	El-Hille veya Nineveh, Irak 32°32′08″N 44°25′39″E / 32.5355°K 44.4275°D / 32.5355; 44.4275 (Babil'in Asma Bahçeleri)
Efes Artemis Tapınağı	MÖ 550-323'te yenilendi	Yunanlar, Lidyalılar	MÖ 356'da(Herostratus) tarafından MS 262'de Gothlar tarafından	Herostratus tarafından kundaklandı ve yağmalandı	Selçuk yakınlarında, Türkiye 37°56′59″K 27°21′50″D / 37.94972°K 27.36389°D / 37.94972; 27.36389 (Temple of Artemis at Ephesus)
Zeus Heykeli	MÖ 466-456 (tapınak) MÖ 435 (heykel)	Yunanlar	5.-6. yüzyıllar	Sökülüp Konstantinopolis'te tekrar inşa edilmiştir, daha sonra yangınla kül olmuştur.	Olimpia, Yunanistan 37°38′16.3″K 21°37′48″D / 37.637861°K 21.63000°D / 37.637861; 21.63000 (Statue of Zeus at Olympia)
Halikarnas Mozolesi	MÖ 351	Yunanlar,^[3]^[4] Persler, Karyalılar	12.-15. yüzyıllar	Depremler	Bodrum, Turkiye 37°02′16″N 27°25′27″E / 37.0379°K 27.4241°D / 37.0379; 27.4241 (Mausoleum at Halicarnassus)
Rodos Heykeli	MÖ 292-280	Yunanlar	MÖ 226	Rodos depremi	Rodos, Yunanistan 36°27′04″K 28°13′40″D / 36.45111°K 28.22778°D / 36.45111; 28.22778 (Colossus of Rhodes)
İskenderiye Feneri	MÖ 280	Yunanlar, Ptolemaios Hanedanı	1303-1480	Girit Depremi	İskenderiye, Mısır 31°12′50″K 29°53′08″D / 31.21389°K 29.88556°D / 31.21389; 29.88556 (Lighthouse of Alexandria)

Keops Piramidi

Piramitlerden sadece Keops Piramidi bu listeye girmiştir. Keops Piramidi, 4. Hanedanlık zamanında MÖ 2560 yılında Firavun Khufu (Keops) tarafından yaptırıldı. Yapımının 20 yılı aştığı sanılmaktadır. Piramit yapıldığında 145,75 m yüksekliğindeydi. Yapıldığından itibaren 43 yüzyıl boyunca dünyadaki en yüksek yapı olarak kayıtlara geçmiştir. Keops Piramidi ilk inşa edilen olmasına rağmen dünyanın yedi harikası arasında günümüzde ayakta duran tek yapıdır.

Babil'in Asma Bahçeleri

MÖ 7. yüzyılda Babil kralı Nebukadnezar tarafından yaptırılmıştır. Babil'in çorak Mezopotamya çölünün ortasında, ağaçlar, akan sular ve egzotik bitkilerin bulunduğu çok katlı bir bahçedir. Coğrafyacı Strabo'nun 1. yüzyıldaki tanımına göre:

"Bahçeler birbiri üzerinde yükselen büyük direklerden oluşuyordu. Bunların içleri çukurdu. Büyük bitkilerin ve ağaçların yetişebilmesi için toprakla doldurulmuştu. Kubbeler, sütunlar ve taraçalar pişmiş tuğla ve asfalttan yapılmıştı. Yüksekteki bahçeleri sulamak için Fırat Nehri'nden zincir pompalarla su yukarılara çıkarılıyordu. Bu şekilde üst seviyelere taşınan su, bahçeleri sulayarak teraslardan aşağıya yukarı çıkarılıyordu. Söylentiye göre Nebukadnezar bu yapıyı sıla hasreti çeken karısı Semiramis için yaptırmıştır. Semiramis Medes kralının kızıdır. Söylentiye göre Mezopotamya'nın düz ve sıcak ortamı onu bunalıma itmiş, kral da karısının hasretini sona erdirmek için yapay dağların olduğu, suların aktığı yemyeşil bir bahçe yaptırmıştır.

Babil'in Asma Bahçeleri'nin günümüze gelen kesin izleri yoktur. Fakat, bölgede araştırma yapan arkeologlar, Babil'deki sarayın kuzeydoğusunda görünüşü garip olan temel ve tonozlar buldular. Bunların Babil'in Asma Bahçelerine ait olup olmadığını düşünülmektedir. Babil'in Asma Bahçeleri, klasik yazarlar tarafından ayrıntılı bir şekilde tanımlanmıştır. Günümüzde bu tanımlara göre çizilen resimler bulunmaktadır. Sanılanın aksine efsanevi bahçeler bir yerlere asılı değil, sadece sütunlarla desteklenen taraçalar üzerinde kurulmuştur.

Zeus Heykeli

Zeus Heykeli MÖ 450 yıllarında, adına olimpiyat oyunları düzenlenen Tanrıların kralı Zeus için, Olimpiyatlar'a ismini veren Olimpia'da yapılmıştır. Zeus Heykeli, bir tahta iskelet üzerine altın, fildişi ve metal parçalar yerleştirilerek Partenon'un içinde yapılmıştır. Heykelin oturduğu taban 6,5 m genişliğinde ve 2 m yüksekliğinde, heykelin kendisi ise 12 m yüksekliğindeydi. Büyük bir yangın sonucunda yok olmuştur.

Rodos Heykeli

32 metre yüksekliğinde, demir ve taşla desteklenmiş bronzdan yapılmış bir heykeldir. Rodoslular tarafından Güneş Tanrısı Helios'a ithafen yapılmıştır. Yapılışından yok oluşuna kadar yalnızca 56 yıl geçmesine rağmen, Rodos Heykeli dünyanın yedi harikasından biri olmayı başarmıştır. Bunun en büyük sebebi, devasa bir heykel olmasının yanı sıra Rodos adasındaki insanlar için beraberliğin simgesi olması idi. Rodos Heykeli’nin yapılması tam 12 yıl sürmüş ve heykel MÖ 282 yılında bitirilmiştir. Liman girişinde bulunan heykel MÖ 226 yılında bir deprem sonucunda en zayıf noktası olan dizinden kırıldı. Rodoslular, Firavun Ptolemy III Eurgetes’den restorasyon için yardım teklifi aldılarsa da, bir kâhine başvuruldu ve yardım reddedildi. Neredeyse 900 yıl boyunca heykel harabe halinde kaldı. 654 yılında Araplar Rodos’u fethettiler. Heykelden kalanları Suriyeli bir Yahudi’ye sattılar.^{[kaynak belirtilmeli]}

İskenderiye Feneri

Tehlikeli kıyı şeridi boyunca gemicileri yönlendirmek amacı ile Mısır'ın İskenderiye kenti kıyısındaki Faros (Pharos) adasında yapılmıştır. Proje Büyük İskender'in komutanları Ptolemy Soter zamanında MÖ 290 yılları sonunda başlamış, ölümünden sonra oğlunun hükümdarlığı zamanında bitirilmiştir. Şehrin batı limanında bulunan fener yaklaşık 166 m yüksekliğindedir. Sadece harikaların değil bugüne kadar yapılmış fenerlerin de en yükseğidir. Gemicilik için güvenli bir ortam sağlamak isteyen Yunan tüccar Sostratus tarafından finanse edilmiştir. Fener'in en gizemli yanı, gündüzleri bile güneş ışığını denize yansıtmak amacı ile tasarlanmış cilalı bronz aynalarıydı. Geceleri ise aynaların önünde ateşler yakılıyor, böylece aynanın yansıttığı ışık gece yaklaşık 50 km mesafeden görülebiliyordu. Yapı, bir dizi depreme kadar bozulmadan kaldı. Fakat depremler ve doğal şartlar sonunda çöktü. Üst kısmı 955 yılında bir deprem ve fırtınada kopan fenerin gövde kısmı da 1302'de başka bir depremde çöktü. En sonunda 1480 yılında Memlük Sultanı Kait-bay tarafından fenerin olduğu yere yapılan bir kalede malzemeleri kullanılmak üzere tamamen yıkıldı. Fakat Dünya'nın Yedinci Harikası olmayı başarmıştır.

Halikarnas Mozolesi (Kral Mausollos'un Mezarı)

Halikarnas Mozolesi, Kral Mausollos için karısı ve kız kardeşi tarafından yaptırılmış bir mezardır. Bodrum civarında yapılmış ve yapımı MÖ 350 yılında tamamlanmış. Tabanın üstünde kenarları heykellerle süslenmiş basamaklı bir podyum bulunuyordu. Süslü su mermerinden yapılmış lahit ve mezar odası, podyumun üstünde bulunuyordu ve İyonya tarzı kolonlarla çevrilmişti. Sıra sütunlar, yine heykellerle süslenmiş bir piramit çatıyı destekliyordu. Dört tane savaş atıyla çekilen bir savaş arabası heykeli ise piramidin tavanını donatıyordu. Halikarnas Mozolesi'nin toplam yüksekliği 45 m. idi ve 4 tarafındaki 4 heykelin her birini ayrı bir heykeltıraş yapmıştı. Bu heykeller, tanrıların değil de insanlar ve hayvanların heykelleri olmasından dolayı tarihte özel birer yer tutarlar. 16 yüzyıl boyunca Halikarnas Mozolesi iyi bir durumda korundu. 15. yüzyılda Haçlı Seferleri sırasında St. John şövalyeleri bölgeye geldiler ve bugün Bodrum Kalesi olarak geçen büyük bir kale yaptılar. Bu kalenin yapımında Halikarnas Mozolesi'nin neredeyse bütün taşları kullanıldı.

Artemis Tapınağı

Efes'te bulunan tapınağın temelleri MÖ 7. yüzyıla dayanmaktadır. Pazar yeri ve dini müessese olarak kullanılıyordu.^{[kaynak belirtilmeli]} Artemis Tapınağı, (Yunanca: Artemision; Latince: Artemisium) aynı zamanda Diana Tapınağı olarak da bilinir. Tanrıça Artemis'e ithaf edilmiş tapınak Efes'te milattan önce 550 yıllarında tamamlanmıştır. Tapınak tamamen mermerden inşa edilmiştir. Dünyanın yedi harikasından biri sayılan tapınaktan geriye bugün sadece bir iki mermer parçası kalmıştır. Türkiye'deki antik kent Selçuk, İzmir'de bulunmaktadır.

Tapınak Lidya Kralı Kroisos tarafından başlatılmış 120 senelik bir projenin eseridir.

Diğer listeler

Yeni harikalar

İsviçre merkezli "New7Wonders Vakfı", dünyanın yeni 7 harikasını belirlemek için başlattığı yarışmaya 21 finalist eser katıldı. Dünyanın dört bir yanından yaklaşık 100 milyon kişi cep telefonu ve Yeni Yedi Harika, New7Wonders.com adlı internet sitesinde 6 yıl boyunca oy kullanarak dünyanın yeni 7 harikasını seçti. Oylama 7 Temmuz 2007'de (07/07/07) sona erdi. Cep telefonu ve internet oylarıyla belirlenen dünyanın yeni 7 harikası, Portekiz'in başkenti Lizbon'da ilan edildi. Dünyanın yeni 7 harikası; Ürdün'deki Petra Antik Kenti, Çin Seddi, Brezilya'daki Kurtarıcı İsa Heykeli, Peru'daki Machu Picchu Antik Kenti, Meksika'daki Chichen Itza Piramidi, İtalya'nın Roma kentindeki Kolezyum ve Hindistan'daki Tac Mahal anıtmezarı şeklinde sıralandı.

Kaynakça

^ "Yedi Harika". Dünya Tarihi Ansiklopedisi. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022.
^ There is some conjecture as to whether the Hanging Gardens actually existed, or were purely legendary (see Finkel, Irving (1988) “The Hanging Gardens of Babylon,” 10 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In The Seven Wonders of the Ancient World, Edited by Peter Clayton and Martin Price, Routledge, New York, pp. 38 ff. ISBN 0-415-05036-7).(İngilizce)
^ Kostof, Spiro (1985). A History of Architecture. Oxford: Oxford University Press. s. 9. ISBN 0-19-503473-2. (İngilizce)
^ Gloag, John (1969) [1958]. Guide to Western Architecture (Revised bas.). The Hamlyn Publishing Group. s. 362. (İngilizce)

Dış bağlantılar

Turizm gurusu Howard Hillman Harikaları (100 adet)12 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
New7Wonders Foundation

[1] "Yedi Harika". Dünya Tarihi Ansiklopedisi. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022.

[2] There is some conjecture as to whether the Hanging Gardens actually existed, or were purely legendary (see Finkel, Irving (1988) “The Hanging Gardens of Babylon,” 10 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In The Seven Wonders of the Ancient World, Edited by Peter Clayton and Martin Price, Routledge, New York, pp. 38 ff. ISBN 0-415-05036-7).(İngilizce)

[Kostof-3] Kostof, Spiro (1985). A History of Architecture. Oxford: Oxford University Press. s. 9. ISBN 0-19-503473-2. (İngilizce)

[Gloag-4] Gloag, John (1969) [1958]. Guide to Western Architecture (Revised bas.). The Hamlyn Publishing Group. s. 362. (İngilizce)

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d UNESCO'nun Dünya Mirası listesi
	Afrika Amerika kıtası Kuzey Amerika Orta Amerika Güney Amerika Karayipler Asya Doğu Asya Kuzey ve Orta Asya Güneydoğu Asya Güney Asya Batı Asya Avrupa Doğu Avrupa Kuzey Avrupa Güney Avrupa Batı Avrupa Okyanusya Arap ülkeleri
	Tehlikede Olanlar • Miras Tabloları • Dünya Doküman Mirası • Somut Olmayan Dünya Mirası
	Merkezi • Komitesi • Konferansları
ICCROM • ICOMOS • IUCN • WHF • Dünyanın Yedi Harikası • Dünyanın Yeni Yedi Harikası