Oşki Manastırı: Revizyonlar arasındaki fark

Oşki
ოშკი
Temel bilgiler
Konum	Çamlıyamaç, Uzundere, Erzurum, Türkiye
Koordinatlar	40°36′49″K 41°32′32″D / 40.61361°K 41.54222°D
İnanç	Doğu Ortodoks Kilisesi
Mezhep	Gürcü Ortodoks Kilisesi
Durum	Terk edilmiş
Mimari
Mimar(lar)	Grigol?
Mimari tür	Manastır
Mimari biçim	Gürcü mimarisi
İnşaat başlangıcı	963
Tamamlanma	973

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

18.46, 18 Kasım 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Oşki Manastırı ya da Öşkvank Manastırı (Gürcüce: ოშკი "oşk'i" / ოშკის მონასტერი "oşk'is monast'eri"), tarihsel Tao Bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı Oşki olan Çamlıyamaç köyündeki eski Gürcü manastırıdır. Manastırın 963-973 yılları arasında inşa edilmiş olan ana kilisesi Vaftizci Yahya'ya adanmıştır.

Etimoloji

Oşki yer adının etimolojisine ilişkin iki farklı görüş vardır: Kaha Şengelia ve Valeri Silogava'ya göre “ოშკი” (oşki), Megrelce "შქა" (şka) kelimesinden türemiştir ve “şka” "ortada olan" anlamına gelir.^[1] Merab Çuhua'ya göre “ოშკი” (oşki), Lazca bir kelimedir ve Gürcücesi ასკილი (asḳili) olan “kuşburnu” anlamına gelir. Oşki, adının sonuna "katedral" anlamına gelen "vank" kelimesi eklenerek Ermenice Oşk-vank olarak adlandırılmıştır.^[2] ve Oşk-vank, Oşki Katedrali'nin karşılığıdır. Türkçede kullanılan Öşkvank adı Ermeniceden girmiştir.

Tarihçe

Oşki Manastırı, Gürcü kralı III. Davit Kuropalati zamanında inşa edilmiştir. İnşa edildiği zemin üzerinde yapılan araştırmalar sonucu bölgenin özellikle seçildiği anlaşılmaktadır. Manastır bu dönemdeki benzerlerinin etkileri taşısa da daha karmaşık ve geliştirilmiş bir üslupla inşa edilmiştir. Tetrakonk olarak tasarlanmış yapıda ortada kubbe bulunur. Manastır ve kilisenin 1036 yılında oldukça zengin bir şekilde kutsal eşyalarla ve fresklerle süslendiği bilinmektedir. Oşki eski Gürcü kültüründe önemli bir eğitim merkezi olarak öne çıkmıştır. Manastırda kopyalanan elyazmalardan en öne çıkanı 978 yılına ait bir İncildir. Manastır çok sayıda önemli din adamı yetiştirmiştir. Bunlar arasında 10. yüzyılda öne çıkmış olan Gabriel Oşkeli, Stepane Mtbevari ve İoane Çiray sayılabilir.

Manastır harabeleri 1843-1853 yılları arasında Venedikli Ermeni bilim insanı Nerses Sargisyan tarafından ziyaret edilmiş ve çok sayıda Gürcüce yazıt kayda geçirilmiş, bu yazıtlar daha sonra Brosset tarafından yayımlanmıştır. Bunun dışında Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili de yapıda incelemelerde bulunmuştur. Takaişvili 1917 yılında Oşki Kilisesi'nin güney kolu uzun süre cami, güney ve batı kolları ise ahır ve samanlık olarak kullanıldığını yazar. Bu tarihte kilisenin en iyi biçimde orta kısmı, kubbesi ve kubbe kasnağı korunmuştu.^[3]

Mimari

Oşki Manastırı'nın ana kilisesi olan Oşki Kilisesi, dağın sırtına gelecek şekilde ve Tortum Çayının sol tarafında kalacak şekildedir. Manastır bir kenarı uzun dörtgen şeklinde plana sahiptir. Yapı kompleksinin güneydoğu kolu kilisenin bulunduğu kısımdır ve duvarlarında önemli freskler bulunmaktadır. Güney kapısı girişinde halen okunabilen 12 satır yazıda manastır kompleksinin yapımında emeği geçenler sıralanır. Kubbenin kasnak yüksekliği 6.4 metre, duvarları da içeren yarıçapı ise 5.66 metredir. Kubbe miğfer şeklinde 6.86 metre yüksekliğinde ve kırmızı ve sarı çinilerle süslenmiştir. Kubbenin alt kısımlarında siyah renkli haç figürleri bulunur. Destek sütunlarında çeşitli hayvan ve insan figürleri yer alır. Kilisenin batıdaki haç kolu büyük bir meydana açılmaktadır. Buradaki kolonlar fresklerle süslenmiştir. Dönemine göre freskteki figürlerin ölçekleri daha yüksektir. Kubbenin boğaz kısmında 12 adet pencere bulunmaktadır. Manastırdaki kemerler çok görkemlidir. Burada kullanılan tipte kemerler 11 ve 12. yüzyıl Doğu Ortodoks Kiliselerinde geleneksel olarak kullanılacaktır. Hristiyanlık öncesi dönemi çağrıştıran boğa, kuş ve geyik figürlerine müsaade edilmiş olması da ilginç bir ayrıntıdır.

Kilisenin duvarlarındaki Gürcüce yazıtların bir kısmı zamanla silinmiştir. Bununla birlikte Gürcü araştırma ekibi 2016 yılında 47 adet Gürcüce yazıt (dış cephede 18, içeride 19 ve stoada 10 adet) tespit edilmiştir.^[4] Ayrıca kilisesinn güney kapısının üzerindeki manastırın yapımına dair belge niteliğindeki yazıt günümüze kadar ulaşmıştır. Günümüzde kilisesin bazı duvarları çökmüş haldedir. Çökmeler sırasında daha önceden fark edilmeyen bazı freskler de ortaya çıkmıştır. Günümüzde koruma altına alınmış olan freskler farklı müzelerde sergilenmektedir. Dünya Anıtlar Fonu, Oşki Manastırının yokolmaması için bir proje başlatmış ve bu kapsamda yapılacak çalışmalar için fon oluşturmaktadır. Ayrıca Gürcü ve Türk hükûmetleri manastırın restore edilmesi için ortak çalışmalara başlama kararı almıştır.^[5]

Galeri

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Oşki Manastırı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

^ V.Silogava, K. Şengelia, Tao-Klarjeti, Kafkas Üniversitesi, Tiflis, 2006, s. 186, 999 40-861-7-0
^ Merab Chukhua, Georgin-Circassian-Abkhaz Etymological Researches [მერაბ ჩუხუა, ქართულ-ჩერქეზულ-აფხაზური ეტიმოლოგიური ძიებანი] — Tiflis, 2017. — s. 101, 9789941461743
^ "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi (1917 წლის არქეოლოგიური ექსპედიცია სამხრეთ საქართველოში), Tiflis, 1960, s. 33". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2022.
^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 113. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
^ 3 Şubat 2012 tarihli haber 11 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Gürcüce) 19 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

Bagratlılar

Dış bağlantılar

World Monuments Fund sitesinde Oşki 5 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 14 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir.

[1] V.Silogava, K. Şengelia, Tao-Klarjeti, Kafkas Üniversitesi, Tiflis, 2006, s. 186, 999 40-861-7-0

[2] Merab Chukhua, Georgin-Circassian-Abkhaz Etymological Researches [მერაბ ჩუხუა, ქართულ-ჩერქეზულ-აფხაზური ეტიმოლოგიური ძიებანი] — Tiflis, 2017. — s. 101, 9789941461743

[3] "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi (1917 წლის არქეოლოგიური ექსპედიცია სამხრეთ საქართველოში), Tiflis, 1960, s. 33". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2022.

[4] 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 113. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7

[5] 3 Şubat 2012 tarihli haber 11 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Gürcüce) 19 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 7. satır: / 7. satır: @@
 | resim_yazısı           =
 | yer                    = [[Çamlıyamaç, Uzundere|Çamlıyamaç]], [[Uzundere]], [[Erzurum]], [[Türkiye]]
+| dini_inanç             = [[Doğu Ortodoks Kilisesi]]
-| koordinatlar           = {{Koordinat|40|36|49.36|N|41|32|31.6|E|display=inline,title|region:TR_type:landmark}}
-| dini_inanç             = [[Doğu Ortodoks]]
+| mezhep                 = [[Gürcü Ortodoks Kilisesi]]
-| mezhep                 = Gürcü Ortodoks
 | açılış_yılı            =
-| işlevsel_durum         = Etkin
+| işlevsel_durum         = Terk edilmiş
 | dünya_miras_yılı       =
 | yönetici               =
 | websitesi              =
 | mimar                  = Grigol?
-| mimari_tür             =
+| mimari_tür             =[[Manastır]]
-| mimari_biçim           =
+| mimari_biçim           =[[Gürcü mimarisi]]
 | cephe_yönü             =
 | inşaat_başlangıç_yılı  = 963
@@ 39. satır: / 38. satır: @@
 | malzeme                =
 }}
-'''Oşki Manastırı''' ([[Gürcüce]]: ოშკი "oşk'i" / ოშკის მონასტერი "oşk'is monast'eri"; Türkiye'de '''Öşk-Vank Manastırı''' olarak da bilinir), tarihsel [[Tao-Klarceti]] bölgesinde [[Gürcü Krallığı]]na ait manastır yapısı. 963 - 973 yılları arasında [[Oşki]]'de inşa edilmiştir. Günümüzde [[Türkiye]]'de [[Erzurum]] ili sınırları içinde kalır. Manastırdaki ana kilise [[Yahya|Vaftizci Yahya]]'ya adanmıştır.
+'''Oşki Manastırı''' ya da '''Öşkvank Manastırı''' ([[Gürcüce]]: ოშკი "oşk'i" / ოშკის მონასტერი "oşk'is monast'eri"), tarihsel [[Tao (bölge)|Tao Bölgesinde]], günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı Oşki olan [[Çamlıyamaç, Uzundere|Çamlıyamaç]] köyündeki eski Gürcü manastırıdır. Manastırın 963-973 yılları arasında inşa edilmiş olan ana kilisesi [[Yahya|Vaftizci Yahya]]'ya adanmıştır.
+==Etimoloji==
+Oşki yer adının etimolojisine ilişkin iki farklı görüş vardır: Kaha Şengelia ve Valeri Silogava'ya göre “ოშკი” (oşki), Megrelce "შქა" (şka) kelimesinden türemiştir ve “şka” "ortada olan" anlamına gelir.<ref>V.Silogava, K. Şengelia, '''Tao-Klarjeti''', ''Kafkas Üniversitesi'', Tiflis, 2006, s. 186, {{ISBN|999 40-861-7-0}}</ref> Merab Çuhua'ya göre “ოშკი” (oşki), Lazca bir kelimedir ve Gürcücesi ასკილი (asḳili) olan “kuşburnu” anlamına gelir. Oşki, adının sonuna "katedral" anlamına gelen "vank" kelimesi eklenerek Ermenice Oşk-vank olarak adlandırılmıştır.<ref>Merab Chukhua, Georgin-Circassian-Abkhaz Etymological Researches [მერაბ ჩუხუა, ქართულ-ჩერქეზულ-აფხაზური ეტიმოლოგიური ძიებანი] — Tiflis, 2017. — s. 101, {{ISBN|9789941461743}}</ref> ve Oşk-vank, Oşki Katedrali'nin karşılığıdır. Türkçede kullanılan Öşkvank adı Ermeniceden girmiştir.
 == Tarihçe ==
-Manastır ve kilise kompleksi [[III. Davit Kuropalati]] zamanında yapılmıştır. İnşa edildiği zemin üzerinde yapılan araştırmalar sonucu bölgenin özellikle seçildiği anlaşılmaktadır. Manastır bu dönemdeki benzerlerinin etkileri taşısa da daha karmaşık ve geliştirilmiş bir üslupla inşa edilmiştir. Tetrakonk olarak tasarlanmış yapıda ortada [[kubbe]] bulunur. Manastır ve kilisenin 1036 yılında oldukça zengin bir şekilde kutsal eşyalarla ve [[fresk]]lerle süslendiği bilinmektedir. Oşki eski Gürcü kültüründe önemli bir eğitim merkezi olarak öne çıkmıştır. Manastırda yazılan yazıtlardan en öne çıkanı 978 yılına ait bir [[İncil]]dir. Manastır çok sayıda önemli din adamı yetiştirmiştir. Bunlar arasında 10. yüzyılda öne çıkmış olan Gregory Oshkeli, Stephen Dean ve John Chirai sayılabilir.
-[[Dosya:Oshki_-_David_of_Tao,_966-973.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Oshki_-_David_of_Tao,_966-973.jpg|thumb|332x332px|[[Tao (bölge)|Tao]] bölgesinde kalan [[Gürcü Ortodoks Kilisesi|Gürcü Ortodoks]] manastırı Oşki’deki kabartmada Tao hükümdarı [[III. Davit]] Kuropalati. 10. yüzyıl.]]
+Oşki Manastırı, Gürcü kralı [[III. Davit Kuropalati]] zamanında inşa edilmiştir. İnşa edildiği zemin üzerinde yapılan araştırmalar sonucu bölgenin özellikle seçildiği anlaşılmaktadır. Manastır bu dönemdeki benzerlerinin etkileri taşısa da daha karmaşık ve geliştirilmiş bir üslupla inşa edilmiştir. Tetrakonk olarak tasarlanmış yapıda ortada [[kubbe]] bulunur. Manastır ve kilisenin 1036 yılında oldukça zengin bir şekilde kutsal eşyalarla ve [[fresk]]lerle süslendiği bilinmektedir. Oşki eski Gürcü kültüründe önemli bir eğitim merkezi olarak öne çıkmıştır. Manastırda kopyalanan elyazmalardan en öne çıkanı 978 yılına ait bir [[İncil]]dir. Manastır çok sayıda önemli din adamı yetiştirmiştir. Bunlar arasında 10. yüzyılda öne çıkmış olan Gabriel Oşkeli, Stepane Mtbevari ve İoane Çiray sayılabilir.
-== Mimarisi ==
+[[Dosya:Oshki_-_David_of_Tao,_966-973.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Oshki_-_David_of_Tao,_966-973.jpg|küçükresim|upright=0.77|[[Tao (bölge)|Tao]] bölgesinde kalan [[Gürcü Ortodoks Kilisesi|Gürcü Ortodoks]] manastırı Oşki’deki kabartmada Tao hükümdarı [[III. Davit]] Kuropalati. 10. yüzyıl.]]
-=== Konumu ===
-[[Dosya:Oshki plan.jpg|sağ|250px|thumb|Manastırın planı]]
-Oşki Manastırı yapısı dağın sırtına gelecek şekilde ve [[Tortum Çayı]]nın sol tarafında kalacak şekildedir. Manastır bir kenarı uzun dörtgen şeklinde plana sahiptir. Yapı kompleksinin güneydoğu kolu kilisenin bulunduğu kısımdır ve duvarlarında önemli freskler bulunmaktadır. Güney kapısı girişinde halen okunabilen 12 satır yazıda manastır kompleksinin yapımında emeği geçenler sıralanır.
+Manastır harabeleri 1843-1853 yılları arasında [[Venedik]]li [[Ermeniler|Ermeni]] bilim insanı Nerses Sargisyan tarafından ziyaret edilmiş ve çok sayıda Gürcüce yazıt kayda geçirilmiş, bu yazıtlar daha sonra Brosset tarafından yayımlanmıştır. Bunun dışında Gürcü tarihçi ve arkeolog [[Ekvtime Takaişvili]] de yapıda incelemelerde bulunmuştur. Takaişvili 1917 yılında Oşki Kilisesi'nin güney kolu uzun süre cami, güney ve batı kolları ise ahır ve [[samanlık]] olarak kullanıldığını yazar. Bu tarihte kilisenin en iyi biçimde orta kısmı, kubbesi ve kubbe kasnağı korunmuştu.<ref>{{Web kaynağı |url=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/8545 |başlık=Ekvtime Takaişvili, ''1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi'' (1917 წლის არქეოლოგიური ექსპედიცია სამხრეთ საქართველოში), Tiflis, 1960, s. 33. |erişimtarihi=7 Şubat 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211127142608/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/8545 |arşivtarihi=27 Kasım 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>
-=== Kubbe ===
-Kubbenin boğaz yüksekliği 6.4 metre, duvarları da içeren yarıçapı ise 5.66 metredir. Kubbe miğfer şeklinde 6.86 metre yüksekliğinde ve kırmızı ve sarı çinilerle süslenmiştir. Kubbenin alt kısımlarında siyah renkli haç figürleri bulunur. Destek sütunlarında çeşitli hayvan ve insan figürleri yer alır.
-=== Kompleks ===
+== Mimari ==
+[[Dosya:Oshki plan.jpg|sağ|upright=1.14|küçükresim|Manastırın planı]]
-Manastırın batıdaki kolu büyük bir meydana açılmaktadır. Buradaki kolonlar fresklerle süslenmiştir. Dönemine göre freskteki figürlerin ölçekleri daha yüksektir. Kubbenin boğaz kısmında 12 adet pencere bulunmaktadır. Manastırdaki kemerler çok görkemlidir. Burada kullanılan tipte kemerler 11 ve 12. yüzyıl [[Doğu Ortodoks Kiliseleri]]nde geleneksel olarak kullanılacaktır. Hristiyanlık öncesi dönemi çağrıştıran boğa, kuş ve geyik figürlerine müsaade edilmiş olması da ilginç bir ayrıntıdır.
+Oşki Manastırı'nın ana kilisesi olan Oşki Kilisesi, dağın sırtına gelecek şekilde ve [[Tortum Çayı]]nın sol tarafında kalacak şekildedir. Manastır bir kenarı uzun dörtgen şeklinde plana sahiptir. Yapı kompleksinin güneydoğu kolu kilisenin bulunduğu kısımdır ve duvarlarında önemli freskler bulunmaktadır. Güney kapısı girişinde halen okunabilen 12 satır yazıda manastır kompleksinin yapımında emeği geçenler sıralanır. Kubbenin kasnak yüksekliği 6.4 metre, duvarları da içeren yarıçapı ise 5.66 metredir. Kubbe miğfer şeklinde 6.86 metre yüksekliğinde ve kırmızı ve sarı çinilerle süslenmiştir. Kubbenin alt kısımlarında siyah renkli haç figürleri bulunur. Destek sütunlarında çeşitli hayvan ve insan figürleri yer alır. Kilisenin batıdaki haç kolu büyük bir meydana açılmaktadır. Buradaki kolonlar fresklerle süslenmiştir. Dönemine göre freskteki figürlerin ölçekleri daha yüksektir. Kubbenin boğaz kısmında 12 adet pencere bulunmaktadır. Manastırdaki kemerler çok görkemlidir. Burada kullanılan tipte kemerler 11 ve 12. yüzyıl [[Doğu Ortodoks Kiliseleri]]nde geleneksel olarak kullanılacaktır. Hristiyanlık öncesi dönemi çağrıştıran boğa, kuş ve geyik figürlerine müsaade edilmiş olması da ilginç bir ayrıntıdır.
-== Günümüzdeki durumu ==
-Manastırın duvarlarındaki yazıtlar zamanla yokolduysa da güney kapısının üzerindeki manastırın yapımına dair belge niteliğindeki yazıt günümüze kadar ulaşmıştır. Manastırın bulunduğu topraklar Gürcü egemenliğinden çıktıktan sonra camiye çevrilmiş ve bu şekilde kullanılmıştır. Zaman içinde kullanılmayan ve terk edilen yapının bazı duvarları çökmüştür. Çökmeler sırasında daha önceden fark edileyen bazı freskler de ortaya çıkmıştır. Günümüzde koruma altına alınmış olan freskler farklı müzelerde sergilenmektedir. [[Dünya Anıtlar Fonu]], Oşki Manastırının yokolmaması için bir proje başlatmış ve bu kapsamda yapılacak çalışmalar için fon oluşturmaktadır. Ayrıca Gürcü ve Türk hükümetleri manastırın restore edilmesi için ortak çalışmalara başlama kararı almıştır.<ref>[http://www.radiotavisupleba.ge/content/article/24472308.html 3 Şubat 2012 tarihli haber] {{Ka icon}} 19 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir</ref>
+Kilisenin duvarlarındaki Gürcüce yazıtların bir kısmı zamanla silinmiştir. Bununla birlikte Gürcü araştırma ekibi 2016 yılında 47 adet Gürcüce yazıt (dış cephede 18, içeride 19 ve stoada 10 adet) tespit edilmiştir.<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619 ''2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları'' (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 113.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200417172113/http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619 |tarih=17 Nisan 2020 }}  ISBN 978-9941-9470-8-7</ref> Ayrıca kilisesinn güney kapısının üzerindeki manastırın yapımına dair belge niteliğindeki yazıt günümüze kadar ulaşmıştır. Günümüzde kilisesin bazı duvarları çökmüş haldedir. Çökmeler sırasında daha önceden fark edilmeyen bazı freskler de ortaya çıkmıştır. Günümüzde koruma altına alınmış olan freskler farklı müzelerde sergilenmektedir. [[Dünya Anıtlar Fonu]], Oşki Manastırının yokolmaması için bir proje başlatmış ve bu kapsamda yapılacak çalışmalar için fon oluşturmaktadır. Ayrıca Gürcü ve Türk hükûmetleri manastırın restore edilmesi için ortak çalışmalara başlama kararı almıştır.<ref>[http://www.radiotavisupleba.ge/content/article/24472308.html 3 Şubat 2012 tarihli haber] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130311233934/http://www.radiotavisupleba.ge/content/article/24472308.html |tarih=11 Mart 2013 }} {{Ka icon}} 19 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir</ref>
-== Geleneği ==
-Manastır harabeleri 1843-1853 yılları arasında [[Venedik]]li [[Ermeniler|Ermeni]] bilim adamı N.Sargisyan tarafından ziyaret edilmiş, bu ziyaretlerin dışında Ekvtime Takaishvili de yapıda incelemelerde bulunmuştur.
 == Galeri ==
@@ 74. satır: / 70. satır: @@
 == Kaynakça ==
 {{Commons kategori|Oshki}}
-{{kaynakça}}
+{{Kaynakça}}
 == Ayrıca bakınız ==
@@ 80. satır: / 76. satır: @@
 == Dış bağlantılar ==
-*[http://www.wmf.org/project/oshki World Monuments Fund sitesinde Oşki] {{En}} 14 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir
+*[http://www.wmf.org/project/oshki World Monuments Fund sitesinde Oşki] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120105230159/http://www.wmf.org/project/oshki |tarih=5 Ocak 2012 }} {{En}} 14 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir.
+{{Türkiye'deki Gürcü manastır ve kiliseleri}}
 [[Kategori:Gürcü Krallığı]]
@@ 88. satır: / 85. satır: @@
 [[Kategori:10. yüzyılda tamamlanan yapılar]]
 [[Kategori:970'lerde eserler]]
-[[Kategori:40° K]]
-[[Kategori:41° D]]
 [[Kategori:Erzurum'daki Gürcü Ortodoks kiliseleri]]