เทริยากิ

ไก่ย่างเทริยากิ

แซลมอนเทริยากิ

เทริยากิ (ญี่ปุ่น: 照り焼き หรือ てりやき) เป็นเทคนิคการทำอาหารญี่ปุ่นวิธีหนึ่ง โดยนำอาหารที่ปรุงสุกแล้วโดยเฉพาะอาหารย่างเช่น ไก่และปลา มาคลุกกับซอสโดยผ่านความร้อน ซอสที่ใช้ที่มีส่วนผสมของโชยุ สาเก มิริง น้ำตาลทราย เรียก ซอสทาเระ (ญี่ปุ่น: 垂れ หรือ タレ) มีรสชาติหวาน ออกเค็มเล็กน้อย มีสีเข้มและเนื้อซอสข้น

ชื่อ "เทริยากิ" นี้มาจากรูปลักษณะพื้นผิวของอาหารมีลักษณะ "เป็นมันเงา" (照り; เทริ) ซึ่งเกิดจากปริมาณน้ำตาลจำนวนมากในซอส และ ยากิ (焼き) ซึ่งหมายถึง "การย่าง" เทริยากิถูกคิดค้นโดยเชฟชาวญี่ปุ่นในคริสต์ทศวรรษที่ 1700

เทริยากิญี่ปุ่น

ในญี่ปุ่น อาหารย่างส่วนใหญ่ที่ใช้ในการทำเทริยากิ คือ เนื้อปลาย่าง และเนื้อไก่ย่าง

ปลาที่ใช้ที่นิยมมากที่สุดคือ ปลาสำลีน้ำลึก รวมทั้งปลาอื่น ๆ เช่น ปลากระโทง ปลาโอแถบ ปลาแซลมอน ปลาเทราต์ และปลาแมกเคอเรล ส่วนไก่นั้นมักใช้เนื้ออกและเนื้อต้นขา เนื้ออื่น ๆ ที่อาจพบได้แก่ เนื้อหมูหรือเนื้อวัว วุ้นบุก หมึก ลูกชิ้น และรากบัวยัดไส้เนื้อ เป็นต้น ปลาไหลย่างในข้าวหน้าปลาไหลและยากิโตริที่ปรุงรสด้วยซอสทาเระนับเป็นเทริยากิชนิดหนึ่งด้วย

อเมริกันเทอริยากิ

เทริยากิแบบอเมริกัน มักเขียนว่า "เทอริยากิ" (teriyaki ในภาษาอังกฤษ และ テリヤキ ในอักษรคาตากานะ) ได้แก่ ไก่เทอริยากิ

เทอริยากิเป็นที่นิยมในสหรัฐอเมริกา ซึ่งอย่างไรก็ตาม "เทอริยากิ" หรือ "อเมริกันเทอริยากิ" หมายถึง อาหารประเภทเนื้อสัตว์ที่ปรุงรสด้วยซอสเทอริยากิ ไม่เหมือนกับวิธีการปรุงเทริยากิของญี่ปุ่นตรงที่ไม่เน้นวิธีการปรุงคลุกผสมบนภาชนะ แต่โดยทั่วไปคือการแช่ส่วนผสมในซอสเทอริยากิล่วงหน้าแล้วปรุงอาหาร หรือการโรยทาซอสเทอริยากิบนเนื้อขณะย่างหลายครั้ง ด้วยเหตุนี้เมื่อกล่าวถึงอาหารเหล่านี้ในภาษาญี่ปุ่น จึงมักเขียนด้วยอักษรคาตากานะ

ซอสเทอริยากิ

ในสหรัฐ พบได้น้อยครั้งที่ใช้ซอสทาเระผสมเองจากซอสถั่วเหลืองและเครื่องปรุงรสที่ใช้เช่นเดียวกับในญี่ปุ่น แต่ร้านอาหารและครัวเรือนโดยส่วนใหญ่มักใช้ซอสเทอริยากิสำเร็จรูป ซึ่งไม่ได้ทำจากเครื่องปรุงรสดั้งเดิมแบบญี่ปุ่น เช่น โชยุ มิริง และสาเก แต่มักผลิตด้วยส่วนผสมที่แตกต่างจาก "ซอสทาเระ" ดั้งเดิม โดยดัดแปลงส่วนผสมนอกจากซอสถั่วเหลืองและน้ำตาลที่เป็นหลักแล้ว ส่วนผสมอื่นที่ไม่เหมือนกันได้แก่ สุราฝรั่ง กระเทียม และงา บางครั้งซอสเทอริยากิในสหรัฐยังมีความหมายที่ครอบคลุมไปถึงซอสบาร์บีคิวหวาน หรือมีซอสบาร์บีคิวหวานเป็นส่วนผสมด้วย

ในสหรัฐ ซอสเทอริยากิถือกำเนิดโดย คิคโคแมน ผู้ผลิตซอสถั่วเหลืองของญี่ปุ่น ที่เริ่มขายซอสถั่วเหลืองเป็นครั้งแรกในสหรัฐอเมริกาในปี 1957 แต่ในสมัยนั้นคนอเมริกันยังไม่เข้าใจการใช้ซอสถั่วเหลือง และอาหารญี่ปุ่นยังไม่เป็นอาหารสามัญทั่วไปที่หากินได้ง่าย ยอดขายจึงซบเซา ต่อมา แทม โยชินากะ (Tam Yoshinaga) พนักงานขายชาวญี่ปุ่นรุ่นที่สองของคิคโคแมน ได้คิดค้นวิธีการปรุง "เทอริยากิ" โดยใช้ซอสถั่วเหลืองเป็นพื้นซึ่งเข้ากันได้ดีกับอาหารจานเนื้อ โดยได้รับแรงบันดาลใจจากอาหารญี่ปุ่นที่แม่ของเขาปรุง นั่นคือปลาเทริยากิ

ซอสถั่วเหลืองส่วนใหญ่ที่บริโภคในสหรัฐมักใช้เป็นส่วนประกอบของซอสเทอริยากิ และการใช้ซอสถั่วเหลืองแท้ล้วนประกอบการบริโภคอาหารญี่ปุ่นในสหรัฐมีสัดส่วนที่น้อยมาก

เทริยากิเบอร์เกอร์

เทริยากิเบอร์เกอร์เป็นแฮมเบอร์เกอร์ที่คิดค้นขึ้นในญี่ปุ่น ซึ่งไม่มีขายในร้านค้าในเครือของแมคโดนัลด์ อย่างไรก็ตามสามารถพบได้ในร้านแฮมเบอร์เกอร์อื่น เช่น คาร์ลส์ จูเนียร์ ซึ่งเป็นร้านในเครือแฮมเบอร์เกอร์รายใหญ่ของอเมริกาที่มีการจำหน่ายเบอร์เกอร์เทอริยากิตั้งแต่วันที่ 23 พฤษภาคม ค.ศ. 2007 และได้กลายเป็นรายการอาหารที่เป็นที่ยอมรับ และรวมทั้งมอสเบอร์เกอร์ (Mos Burger) ซึ่งเป็นผู้ริเริ่มการทำเบอร์เกอร์เทอริยากิ ที่นำเข้าไปในสหรัฐอเมริกาในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1980 แต่ได้ถอนกิจการออกไปแล้ว

ไก่เทริยากิ

ไก่เทริยากิเป็นอาหารที่ปรุงในแบบดั้งเดิมของญี่ปุ่น มักเป็นเนื้ออกไก่ซึ่งกินพร้อมข้าว ราดด้วยซอสเทริยากิรสเปรี้ยวหวาน อย่างไรก็ตามสันนิษฐานว่าไก่เทอริยามีต้นกำเนิดในเมืองซีแอตเทิล และมีการบริโภคกันอย่างแพร่หลายในสหรัฐอเมริกา

เต้าหู้เทริยากิ

เต้าหู้เทริยากิเป็นอาหารมังสวิรัติที่ทำจากเต้าหู้ทอดให้เป็นสีเหลืองทอง แล้วคลุกกับซอสเทอริยากิในกระทะ ปรุงเต้าหู้พร้อมกับซอส เพื่อเป็นอาหารว่างหรือกินคู่กับข้าว ยังเป็นอาหารแนะนำสำหรับคนที่ไม่ชอบเต้าหู้