ข้ามไปเนื้อหา

อักษรขโรษฐี

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
อักษรขโรษฐี
𐨑𐨪𐨆𐨯𐨠𐨁
ชนิด
ช่วงยุค
ศตวรรษที่ 4 ก่อน ค.ศ. – คริสต์ศตวรรษที่ 3
ทิศทางขวาไปซ้าย Edit this on Wikidata
ภาษาพูด
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่
ระบบพี่น้อง
ISO 15924
ISO 15924Khar (305), ​Kharoshthi
ยูนิโคด
ยูนิโคดแฝง
Kharoshthi
ช่วงยูนิโคด
U+10A00–U+10A5F
อักษรขโรษฐีได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางว่ามีที่มาจากภาษาแอราเมอิก ส่วนต้นกำเนิดเซมิติกของอักษรพราหมียังไม่ค่อยเป็นที่ยอมรับ[1][2][3][4][5]
 บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ

อักษรขโรษฐี (Kharoṣṭhī alphabet; ขโรษฐี: 𐨑𐨪𐨆𐨯𐨠𐨁) เป็นอักษรอินโด-อิเรเนียนโบราณที่ชาวอารยันหลายกลุ่มใช้ในภูมิภาคตะวันตกเฉียงเหนือของอนุทวีปอินเดีย โดยเฉพาะรอบ ๆ บริเวณที่เป็นประเทศปากีสถานตอนเหนือและอัฟกานิสถานตะวันออกในปัจจุบัน และยังมีผู้ใช้งานในเอเชียกลางด้วย[1] อักษรสระประกอบนี้เริ่มมีการใช้งานอย่างน้อยในช่วงกลาวศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสต์ศักราช ซึ่งอาจอยู่ในช่วงศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช[6] จนกระทั่งหายสาบสูญประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 3[1]

เจมส์ ปรินเซฟ และคณะถอดความหมายอักษรนี้ เมื่อราว พ.ศ. 2400 พยัญชนะแต่ละตัวมีเสียงอะ เขียนจากขวาไปซ้ายในแนวนอน

สระ

[แก้]
สระ[7]
อักษรต้น เครื่องหมายเสริมสัทอักษร
ภาพ ข้อความ ถอดเสียง สัทอักษรสากล ภาพ ข้อความ กับ 'k'
ไม่ห่อ กลางต่ำ 𐨀 a /ə/ — — 𐨐 ka
หน้าสูง 𐨀𐨁 i /i/ 𐨁 𐨐𐨁 ki
ห่อ หลังสูง 𐨀𐨂 u /u/ 𐨂 𐨐𐨂 ku
Syllabic vibrant 𐨃 𐨐𐨃 kr̥
กลาง ไม่ห่อหน้า 𐨀𐨅 e /e/ 𐨅 𐨐𐨅 ke
ห่อหลัง 𐨀𐨆 o /o/ 𐨆 𐨐𐨆 ko
การตั้งเครื่องหมายเสริมสัทอักษรบนสระ[8]
สระ ตำแหน่ง ตัวอย่าง ใช้กับ
-i แนวนอน 𐨀 + 𐨁 → ‎𐨀𐨁 a, n, h
แนวทแยง 𐨐 + 𐨁 → ‎𐨐𐨁 k, ḱ, kh, g, gh, c, ch, j, ñ, ṭ, ṭh, ṭ́h, ḍ, ḍh, ṇ, t, d, dh, b, bh, y, r, v, ṣ, s, z
แนวตั้ง 𐨠 + 𐨁 → ‎𐨠𐨁 th, p, ph, m, l, ś
-u ติด 𐨀 + 𐨂 → ‎𐨀𐨂 a, k, ḱ, kh, g, gh, c, ch, j, ñ, ṭ, ṭh, ṭ́h, ḍ, ḍh, ṇ, t, th, d, dh, n, p, ph, b, bh, y, r, l, v, ś, ṣ, s, z
อิสระ 𐨱 + 𐨂 → ‎𐨱𐨂 ṭ, h
ตัวแฝด 𐨨 + 𐨂 → ‎𐨨𐨂 m
-r̥ ติด 𐨀 + 𐨃 → ‎𐨀𐨃 a, k, ḱ, kh, g, gh, c, ch, j, t, d, dh, n, p, ph, b, bh, v, ś, s
อิสระ 𐨨 + 𐨃 → ‎𐨨𐨃 m, h
-e แนวนอน 𐨀 + 𐨅 → ‎𐨀𐨅 a, n, h
แนวทแยง 𐨐 + 𐨅 → ‎𐨐𐨅 k, ḱ, kh, g, gh, c, ch, j, ñ, ṭ, ṭh, ṭ́h, ḍ, ḍh, ṇ, t, dh, b, bh, y, r, v, ṣ, s, z
แนวตั้ง 𐨠 + 𐨅 → ‎𐨠𐨅 th, p, ph, l, ś
ตัวแฝด 𐨡 + 𐨅 → ‎𐨡𐨅 d, m
-o แนวทแยง 𐨀 + 𐨆 → ‎𐨀𐨆 a, k, ḱ, kh, g, gh, c, ch, j, ñ, ṭ, ṭh, ṭ́h, ḍ, ḍh, ṇ, t, th, d, dh, n, b, bh, m, r, l, v, ṣ, s, z, h
แนวตั้ง 𐨤 + 𐨆 → ‎𐨤𐨆 p, ph, y, ś

พยัญชนะ

[แก้]
เสียงกลั้น[7]
เสียงพยัญชนะหยุดไม่ก้อง เสียงพยัญชนะหยุดก้อง นาสิก
ไม่พ่นลม พ่นลม ไม่พ่นลม พ่นลม
ภาพ ข้อความ ถอดเสียง สัทอักษรสากล ภาพ ข้อความ ถอดเสียง ภาพ ข้อความ ถอดเสียง สัทอักษรสากล ภาพ ข้อความ ถอดเสียง ภาพ ข้อความ ถอดเสียง สัทอักษรสากล
เพดานอ่อน 𐨐 k /k/ 𐨑 kh 𐨒 g /ɡ/ 𐨓 gh
เพดานแข็ง 𐨕 c /c/ 𐨖 ch 𐨗 j /ɟ/ 𐨙 ñ /ɲ/
ปลายลิ้นม้วน 𐨚 ṭ /ʈ/ 𐨛 ṭh 𐨜 ḍ /ɖ/ 𐨝 ḍh 𐨞 ṇ /ɳ/
ฟัน 𐨟 t /t/ 𐨠 th 𐨡 d /d/ 𐨢 dh 𐨣 n /n/
ริมฝีปาก 𐨤 p /p/ 𐨥 ph 𐨦 b /b/ 𐨧 bh 𐨨 m /m/

เครื่องหมายวรรคตอน

[แก้]

มีเครื่องหมายวรรคตอนที่ระบุได้ถึง 9 สัญลักษณ์:[8]

สัญลักษณ์ รายละเอียด สัญลักษณ์ รายละเอียด สัญลักษณ์ รายละเอียด
𐩐 จุด 𐩓 แถบเสี้ยว 𐩖 danda
𐩑 วงกลมเล็ก 𐩔 mangalam 𐩗 ทวิ danda
𐩒 วงกลม 𐩕 ดอกบัว 𐩘 เส้น

ตัวเลข

[แก้]

อักษรขโรษฐีรวมชุดตัวเลขที่ชวนให้นึกถึงตัวเลขโรมัน[ต้องการอ้างอิง] ระบบนี้ใช้หลักการบวกและการคูณ แต่ไม่มีคุณลักษณะการลบที่ใช้ในระบบเลขโรมัน[9]

ตัวเลข[8]
ค่า 1 2 3 4 10 20 100 1000
รูปภาพ
ยูนิโคด 𐩀 𐩁 𐩂 𐩃 𐩄 𐩅 𐩆 𐩇

ตัวเลขเหล่านี้เขียนจากขวาไปซ้ายเหมือนกันตัวอักษร โดยไม่มีเลข 0 และสัญลักษณ์สำหรับตัวเลข 5–9 ตัวเลขในอักษรขโรษฐีใช้ระบบการบวก (additive system) เช่น เลข 1996 สามารถเขียนเป็น 1000 4 4 1 100 20 20 20 20 10 4 2 (ภาพ: , ข้อความ: 𐩇𐩃𐩃𐩀𐩆𐩅𐩅𐩅𐩅𐩄𐩃𐩁)

ยูนิโคด

[แก้]
ขโรษฐี
Unicode.org chart (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+10A0x 𐨀 𐨁 𐨂 𐨃   𐨅 𐨆           𐨌 𐨍 𐨎 𐨏
U+10A1x 𐨐 𐨑 𐨒 𐨓   𐨕 𐨖 𐨗   𐨙 𐨚 𐨛 𐨜 𐨝 𐨞 𐨟
U+10A2x 𐨠 𐨡 𐨢 𐨣 𐨤 𐨥 𐨦 𐨧 𐨨 𐨩 𐨪 𐨫 𐨬 𐨭 𐨮 𐨯
U+10A3x 𐨰 𐨱 𐨲 𐨳         𐨸 𐨹 𐨺         𐨿
U+10A4x 𐩀 𐩁 𐩂 𐩃 𐩄 𐩅 𐩆 𐩇                
U+10A5x 𐩐 𐩑 𐩒 𐩓 𐩔 𐩕 𐩖 𐩗 𐩘              


อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 R. D. Banerji (April 1920). "The Kharosthi Alphabet". The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. 52 (2): 193–219. doi:10.1017/S0035869X0014794X. JSTOR 25209596. S2CID 162688271.
  2. ↑ Bühler, Georg (1895). "The Origin of the Kharoṣṭhī Alphabet". Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes. 9: 44–66. JSTOR 23860352.
  3. ↑ "Kharosthi Script". World History Encyclopedia.
  4. ↑ "Kharoshti: writing system". Britannica.
  5. ↑ Salomon 1998, p. 20.
  6. ↑ Salomon 1998, pp. 11–13.
  7. ↑ 7.0 7.1 Daniels, Peter T.; Bright, William, บ.ก. (1996). The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. pp. 373–383. ISBN 978-0195079937.
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 Glass, Andrew; Baums, Stefan; Salomon, Richard (2003-09-18). "L2/03-314R2: Proposal to Encode Kharoshthi in Plane 1 of ISO/IEC 10646" (PDF).
  9. ↑ Graham Flegg, Numbers: Their History and Meaning, Courier Dover Publications, 2002, ISBN 978-0-486-42165-0, p. 67f.

อ่านเพิ่ม

[แก้]

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ อักษรขโรษฐี
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=อักษรขโรษฐี&oldid=12019836"