Gardoš

Za druge upotrebe, pogledajte Gardoš (višeznačna odrednica).

Gardoš
Gardoš
Administrativni podaci
Grad	Beograd
Opština	Zemun
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 50′ 45″ S; 20° 24′ 19″ I
Gardoš Gardoš na karti Grada Beograda

Gardoš je gradsko naselje i uzvišica u Beogradu, koje se nalazi na teritoriji opštine Zemun.

Istorijat

Na osnovu arheoloških iskopavanja na području Gardoša i Zemuna utvrđeno je da se na ovom području živelo već u doba starčevačke i vinčanske kulture.

U Antičko doba u ravnici ispred uzvišica Gardoš, Ćukovac i Kalvarija prostiralo se rimsko naselje Taurunum.

Dolaskom Slovena na Balkan to naselje prema zemunicama dobija naziv Zemun. U Srednjem veku na uzvišici iznad Zemuna sa desne obale Dunava podiže se utvrđenje koje ima za cilj kontrolu saobraćaja Dunavom. Vremenom se oko utvrđenja formira naselje.

Na osnovu istorijskog istraživanja naziv Gardoš ima koren slovenskog porekla tj. izmenjen oblik slovenske imenice „grad“ kojoj su Mađari kasnije dodali nastavak OŠ. Prema drugom tumačenju Gar-doš predstavlja groblje, što nije bez osnova jer su tu nađeni grobovi još iz keltskog doba. Predmeti nađeni tokom arheoloških istraživanja, oruđa i oružje napravljenih od glačanog kamena i kostiju, keramičko posuđe i ukrasi nalaze se i čuvaju u Zavičajnom muzeju u Zemunu (Spirtina kuća).

Lokacija

Gardoš je jedno od nekoliko malih naselja koje čine centar Zemuna, nekadašnjeg grada, a danas gradske opštine. Gardoš se graniči sa naseljima Ćukovac, Donji Grad i Gornji Grad. Ograničeno je ulicama Glavna, Trg Branka Radičevića Cara Dušana, Nade Dimić, Sibinjanin Janka, Sinđelićevom, Njegoševom i Karamatinom. Samo naselje presecaju sledeće ulice: Gardoška, Stara, Visoka, Grobljanska i Strma. S obzirom da naselje nema kišnu kanalizaciju odvod atmosferskih padavina se odvija stepeništima, ulicama i površinskim kanalima koji se često koriste i za pešački saobraćaj. Pored naselja na brdu se nalazi i zemunsko groblje.

Karakteristike naselja

Gardoš se nalazi na istoimenom brdu, jednom od tri brda na kojima je razvijeno staro gradsko jezgro Zemuna. Druga dva brda su Ćukovac i Kalvarija, stvarajući brdovite formacije u obliku polumeseca. Gardoš je pre svega bila tvrđava oko koje se formiralo stambeno naselje i poznato je po svojim kratkim i uskim ulicama i stepeništima. Naselje je dobilo ime po brdu Gardoš.

U podzemlju brda nalazi se mreža podzemnih laguma, koja datira iz perioda austrijske vladavine u Zemunu. Ovi lagumi povezuju Ćukovac, Muhar i Gardoš. Naselju Gardoš kao i Zemunskom groblju danas preti opasnost od klizišta prouzrokovanih neadekvatnom gradnjom, nepostojanjem kanalizacije i lagumima koji su ispod njega iskopani a koji se danas nenamenski koriste što povećava nestabilnost terena

Kultura na Gardošu

Svake godine (od 2002. godine) u periodu od početka jula do kraja avgusta meseca, na Letnjoj pozornici Gardoš u Zemunu se odvija kulturna manifestacija „Leto na Gardošu“ u okviru koje se izvode pozorišne predstave, programi za decu, koncerti i performansi. Na mestu gde se danas nalazi letnja pozornica, dok nije izgrađena sportska hala „Pinki“, nalazila se arena sa ringom na kome je bokserski klub sportskog društva „Jedinstvo“ iz Zemuna organizovalo bokserske mečeve.

Spomenici kulture na Gardošu

Gardoš je bogat spomenicima kulture:

• Zemunska tvrđava sa Milenijumskom kulom poznatijom kao kulom Sibinjanin Janka
• Nikolajevska crkva u Zemunu
• Kuća Burovca na Gardošu
• Crkav Sv. Dimitrija (Hariševa kapela)
• Zemunsko groblje na Gardošu

Galerija

Galerija naselja

• 
  Ulica Sinđelićeva na Gardošu
• 
  Ulica Grobljanska na Gardošu
• 
  Ulica Visoka na Gardošu
• 
  Ulica Stara na Gardošu
• 
  Stepenište na Gardošu
• 
  Stepenište na Gardošu
• 
  Pogled na Zemun sa Gardoša
• 
  Pogled na Dunav sa Gardoša
• 
  Pogled na Gardoša
• 
  Gardoška ulica
• 
  Gornji deo Sinđelićeve
• 
  Čunarska ulica
• 
  Da se ne zaluta
• 
  Amfiteatar letnje pozornice na Gardošu
• 
  Letnja pozornica na Gardošu
• 
  Strma ulica
• 
  Stepenišni nastavak Strme ulice
• 
  Ulaz u jedan od mnogobrojnih laguma
• 
  Pogled sa Zemunskog keja na Kulu Sibinjanin Janka na Gardošu i zvonik Nikolajevske crkve

Galerija znamenitosti

• 
  Milenijumska kula sa ostacima tvrđave
• 
  Ostaci okrugle kule na gardoškoj citadeli
• 
  Nikoloajevska crkva
• 
  Hariševa kapela na Gardošu
• 
  Zemunsko groblje na Gardošu

Vidi još

• Kula Gardoš
• Spisak ulica Zemuna
• Spisak spomenika kulture u Beogradu
• Zemunska tvrđava
• Nikolajevska crkva u Zemunu
• Kuća Burovca na Gardošu
• Crkav Sv. Dimitrija (Hariševa kapela)
• Zemunsko groblje na Gardošu
• Zemun
• Ćukovac (Zemun)
• Kalvarija
• Taurunum
• Špirtina kuća u Zemunu

Literatura

• Petar St. Marković, Zemun od najstarijih vremena do danas, Štamparija Jove Karamate, Zemun, 1896. god.,
• Gojko Desnica, Zemun i prvi ustanak (1804—1813), Književni klub „Zemun“, Zemun, 1975,
• D. Bukvić, Problem zemunskog počivališta., Politika 28. 10. 2012, ISSN 0350-4395
• Muzej grada Beograda, Godišnjak grada Beograda - Knjiga 23 - 62. stranica 1976. god.,
• Željko Škalamera, Staro jezgro Zemuna, tom 5., Zavod za zaštitu spomenika kulture grada, 1966, god.,

Spoljašnje veze

• Plan Grada-Donji Grad Zemun
• Kula na Gardošu
• Zemunska milenijumska kula Gardoš
• KULA GARDOŠ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. april 2019)
• Fotografije Gardoša
• Leto na Gardosu
• Gardos in Zemun
• Simbol Zemuna