Vib Sekuestri

Vib Sekuestri (latinisht: Vibius Sequester, ishte aktiv në fund të shekullit 4 dhe fillim të shekullit 5-të erës sonë) është autori latin i listave të emrave gjeografikë. Disa studiues e konsiderojnë me prejardhje ilire.

Prejardhja ilire

Sipas shumë dijetarëve Vib Sekuestri ka qenë me origjinë nga Durrësi dhe ka jetuar në fundin e shekullit IV dhe në fillimin e shekullit V. Ai përmendet në histori si dijetar i kohës, i cili ka shkruar latinisht një fjalor të vogël gjeografik.

Ky fjalor ka rëndësi të veçantë, sepse jep të dhëna të rëndësishme për trevën gjeografike ilire, sidomos nga Shkodra e deri në Vlorë. Fjalorin e tij gjeografik Vib Sekuestri ia kushton djalit të tij, Virgilianit, për ta pasur ky i fundit si tekst ndihmës për studimet e tij shkollore. Ky fjalor gjeografik dëshmon qartë për nivelin pedagogjik e shkencor të shekullit të tij. Për herën e parë fjalori u botua në vitin 1500 në Torino e u ribotua po latinisht në Haiebron të Gjermanisë më 1788.

Hapësirën, relievin, lumenjtë, malet, liqenet midis këtyre dy skajeve Vib Sekuestri i njeh mirë dhe me kompetencë. Kjo shpjegohet nga fakti se ai e njihte mirë këtë zonë, sepse ishte vetë nga kryeqendra, Durrësi.

Ky fakt ka rëndësi për traditat shkollore në trevat tona e për shkencën e gjeografisë fizike qysh nga shekulli V i erës sonë. Durrësi, si një qytet i madh e i spikatur, ka pasur padyshim shkollat dhe arsimin e tij të kohës.

Vib Sekuestri në veprën e tij është mbështetur në dy lloj burimesh: në veprat e dijetarëve antikë, pa harruar edhe shkrimtarët, si Virgjili, Lukiani, Ovidi, etj. dhe në njohjen vetjake të mjediseve gjeografike.

Sidomos ky burim i fundit ia rrit vlerat autentike fjalorit.

Në fjalorin e tij gjeografik autori rendit emrat toponimikë e hidrominikë të maleve, të lumenjve, të ultësirave të Ilirisë së Jugut; përmend emrat e lumenjve kryesorë, si Drini dhe Vjosa, si dhe emrat e qendrave të tjera të banuara.

Është me interes të theksohet se në pjesën Paludes (d.m.th. Këneta) Vib Sekuestri nuk përmend asnjë emër lagune në trevat e Ilirisë Jugore.

Kjo do të thotë se në bregdetin iliro-shqiptar në shekullin V dhe vetëkuptohet në Myzeqenë e sotme, nuk ka pasur këneta, të cilat me sa duket janë formuar më vonë.

Toponimia gjeografike e përdorur në vëllimin e Vib Sekuestrit paraqet interes të madh shkencor linguistik e historik për lidhjen e vazhdimësinë e saj me toponiminë gjeografike të sotme.

Vib Sekuestri është figura e një dijetari të njohur durrsak të shekullit V.^[1]

Vepra

De fluminibus, fontibus, lacubus, nemoribus, gentibus, quorum apud poëtas mentio fit përbëhet nga shtatë lista alfabetike të emrave gjeografikë të përmendur nga poetët antikë, veçanërisht Virgjili, Ovidi dhe Lukani.

Disa nga emrat nuk figurojnë në kopjet tona të poetëve; përveç nëse kjo është rezultat i pakujdesisë ose injorancës nga përpiluesi, ai duhet të ketë pasur akses në burime që nuk ekzistojnë më. ^[2]

Listat janë:

Flumina (lumenj/rrugë ujore)
Fontes (burime)
Lacus (liqene)
Nemora (pyjet)
Paludes (këneta)
Montes (malet)
Gente (popull)

Vepra është kopjuar kryesisht nga humanistët italianë në gjysmën e dytë të shekullit të IX-të.

Vepra është më së shumti e njohur për ruajtjen e një linje pentametri daktilik të cituar nga Cornelius Gallus, uno tellures dividit amne duas ("[ Hypanis Scythian ] me një rrjedhë të saj ndan dy toka"), ^[3] që ishte i vetmi fragment i njohur i poezisë së Gallus përpara zbulimit në 1978 të disa rreshtave shtesë prej tij në një papirus egjiptian. ^[2]

Botime

Botimet më të vjetra përfshijnë ato të botuara në Toulouse (1615); Roterdami (1711); Paris (1843), dhe, nga Conrad Bursian, Zürich (1867). Teksti është gjithashtu në veprën Geographi Latini minores të Alexander Riese (1878). Shih gjithashtu Teuffel, History of Roman Literature (Eng. trans., 1900), 445, 1.
Botimet më të reja përfshijnë Teubner të redaktuar nga R. Gelsomino (1967) dhe botimin e PG Parroni (Milano, 1965).
Online:de Maussac, Philippe Jacques, red. (1615). Liber de fluminibus, fontibus, lacubus, nemoribus, gentibus, quorum apud poetas mentio fit. Toulouse. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Liber de fluminibus, fontibus, lacubus, nemoribus, gentibus, quorum apud poetas mentio fit . Toulouse.
Online: fq. 145-159 të Alexander Riese, ed. (1878), Geographi Latini Minores, Heilbronn, i disponueshëm në Google Books ose në Arkivin e Internetit .

Shih edhe

Referime

^ Zeqo, Moikom. "Figura të kulturës me origjine ilire - Wikibooks". sq.wikibooks.org. Marrë më 2023-04-24.
^ ^a ^b Tarrant, Richard (2016). Texts, editors, and readers: Methods and problems in Latin textual criticism. Cambridge University Press. fq. 143. ISBN 9780521766579. Arkivuar nga origjinali më 2 shtator 2021. For example, the admittedly unusual case of Vibius Sequester, the late antique author of the treatise De fluminibus fontibus lacubus, whose principle claim to fame is having preserved the only line of Cornelius Gallus' poetry known before the publication of the Qasr Ibrim papyrus. Vibius' text is transmitted in a single independent manuscript (V = Vat. lat. 4929, s. ix, owned by Heiric of Auxerre); it draws extensively on now lost ancient sources, and where it appears corrupt, it is often hard to tell whether the error arose in Vibius' source, in his misunderstanding of that source, or in the course of transmission. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Vibius Sequester, De fluminibus fontibus lacubus nemoribus paludibus montibus gentibus per litteras, in Alexander Riese, ed. (1878), Geographi Latini Minores, p. 148: "Hypanis Scythiae qui, ut ait Gallus 'uno tellures dividit amne duas': Asiam enim ab Europa separat." ("The Scythian Hypanis which, as Gallus says, 'with its one stream divides two lands': that is, it separates Asia from Europe.")

[1] Zeqo, Moikom. "Figura të kulturës me origjine ilire - Wikibooks". sq.wikibooks.org. Marrë më 2023-04-24.

[tarrant-2] Tarrant, Richard (2016). Texts, editors, and readers: Methods and problems in Latin textual criticism. Cambridge University Press. fq. 143. ISBN 9780521766579. Arkivuar nga origjinali më 2 shtator 2021. For example, the admittedly unusual case of Vibius Sequester, the late antique author of the treatise De fluminibus fontibus lacubus, whose principle claim to fame is having preserved the only line of Cornelius Gallus' poetry known before the publication of the Qasr Ibrim papyrus. Vibius' text is transmitted in a single independent manuscript (V = Vat. lat. 4929, s. ix, owned by Heiric of Auxerre); it draws extensively on now lost ancient sources, and where it appears corrupt, it is often hard to tell whether the error arose in Vibius' source, in his misunderstanding of that source, or in the course of transmission. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Vibius Sequester, De fluminibus fontibus lacubus nemoribus paludibus montibus gentibus per litteras, in Alexander Riese, ed. (1878), Geographi Latini Minores, p. 148: "Hypanis Scythiae qui, ut ait Gallus 'uno tellures dividit amne duas': Asiam enim ab Europa separat." ("The Scythian Hypanis which, as Gallus says, 'with its one stream divides two lands': that is, it separates Asia from Europe.")

[1]

[2]

[3]