Jump to content

Macja e egër Europiane

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Macja e egër europiane
Statusi i ruajtjes
Klasifikimi shkencor e
Mbretëria: Animalia
Filumi: Chordata
Klasa: Mammalia
Rendi: Carnivora
Nënrendi: Feliformia
Familja: Felidae
Nënfamija: Felinae
Gjinia: Felis
Lloji:
F. silvestris
Emri binomial
Felis silvestris
Schreber, 1777
Përhapja

Macja e egër evropian ( Felis silvestris ) është një specie macje e egër amtare në kontinentale Evropë , Skoci , Turqi dhe Kaukaz .[1]  Ai banon në pyjet nga Gadishulli Iberik , Italis , Evropës Qendrore dhe Lindore deri në Kaukaz. Ajo është zhdukur në Angli dhe Uells. [2]

Në Francë dhe Itali, macja e egër evropiane është kryesisht kafshë nate , por gjithashtu aktive gjatë ditës kur nuk shqetësohet nga aktivitetet njerëzore.[3][4]

Taksonomia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Macja e egër evropiane në një kopsht zoologjik në Dn , Republika Çeke

Felis (catus) silvestris ishte emri shkencor i propozuar në 1778 nga Johann von Schreber kur ai përshkroi një mace të egër bazuar në tekste nga fillimi i shekullit të 18-të dhe më parë.[5] Në shekujt XIX dhe XX, disa ekzemplarë të tipit mace e egër u përshkruan dhe u propozuan si nënspecie , duke përfshirë:

  • Felis silvestris caucasica i propozuar nga Konstantin Satunin në 1905 ishte një lëkurë e një maceje femër të marrë afër Borjomi në Gjeorgji.[6]
  • Felis grampia e propozuar nga Gerrit Smith Miller në 1907 ishte një lëkurë dhe një kafkë e një maceje të egër mashkull nga Invermoriston në Skoci.[7]  Miller rishikoi klasifikimin e tij në 1912, duke propozuar Felis silvestris grampia pasi shqyrtoi më shumë lëkurat e egra nga Skocia.[8]
  • Felis tartessia e propozuar gjithashtu nga Miller në 1907 ishte një lëkurë dhe një kafkë e një maceje të egër mashkull nga Jerez de la Frontera në Spanjën jugore. [7]

Dy forma të ndryshme shpesh identifikohen në Gadishullin Iberik : forma e zakonshme evropiane, në veri të lumenjve Douro dhe Ebro , dhe një formë "gjigande" iberiane, e cila ndonjëherë konsiderohet një nënspecie e ndryshme F. s. tartessia , në pjesën tjetër të rajonit[9].Paleontologjisti Björn Kürten vuri në dukje se e nënspecia e diskutueshme "tartessian" e ka mbajtur në mënyrë unike të njëjtën madhësi dhe përmasa si formë që ishte gjetur në të gjithë Evropën kontinentale gjatë epokave të akullnajave .[10] Habitati i të dy formave gjithashtu është i ndryshëm: popullsia veriore, tipike jeton kryesisht në gjethe të gjallë Pyjet robur Quercus dhe lloji jugor, i madh në pyjet me gjelbërim të përhershëm mesdhetar, Quercus ilex.[11]

Modelet zoologjike të maceve që kanë origjinën në ishujt mesdhetar nuk konsiderohen vendas por të prezantuar, përfshirë:[12][13][14]

  • Felis lybica ose sarda e propozuar në 1885 nga Fernand Lataste ishte një lëkurë dhe një kafkë e një macje mashkull nga Sarrabus në Sardenjë .[15]
  • Felis reyi propozuar në 1929 nga Louis Lavauden i cili përshkroi një lëkurë dhe një kafkë të një ekzemplari nga Biguglia . [16]
  • F. s. cretensis propozuar në 1953 nga Theodor Haltenorth i cili përshkroi dy lëkurat e maceve që u blenë në një pazar në Chania .[17]

Karakteristikat

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kafka e një maceje të egër europiane

Gëzofi i maces së egër evropiane ndryshon në ngjyrë nga kafe në të hirtë me qime kontur paler. Ka pesë shirita në ballë, të cilat mund të ndryshojnë në pika të vogla. Një shirit i errët pas shpatullave zgjerohet në një shirit kurrizor që shkon deri në bazën e bishtit. Në anët, ka vija të çrregullta, të cilat dalin tek këmbët e pasme, duke formuar kështu një model të rrahur. Bishti i saj është me dy deri me tre unaza të zeza, tërthore dhe të rrumbullakosura me majë të zezë.[18] Pjesa e sipërme e kokës dhe e ballit mbajnë katër breza të errëta të zhvilluara mirë që ndahen në pika të vogla. Dy shirita të shkurtër dhe të ngushtë janë zakonisht të pranishëm në rajonin e shpatullave, përpara brezit dorsal. Disa individë kanë disa pika të lehta në fyt, në mes të parakrahëve ose në rajonin inguinal. Sipërfaqja dorsale e qafës dhe e kokës është e njëjta ngjyrë me atë të trupit, por është gri më e lehtë rreth syve, buzëve, faqeve dhe mjekrës. Një hije e lehtë ohreous është e dukshme në pjesën e poshtme të krahëve. Një brez dorsal i zi dhe i ngushtë fillon mbi supet, dhe shkon përgjatë shpinës deri në bazën e bishtit. Në disa kafshë, gëzofi veror është me ngjyrë ashen. Modelet në kokë dhe qafë janë aq të zhvilluara sa ato në bisht, megjithëse modelet në krahë janë pothuajse të papërceptueshme. Flokët e rojes janë 7 cm (2.8 in), majat e flokëve 5.5–6 cm (2.2–2.4 in), dhe nënshartesa 4.5–5,5 në (110–140 mm). Matjet korresponduese gjatë verës janë 5–6,7 cm (2–2,6,6 in), 4,5–6 cm (1,8–2,4 në), dhe 5,3 cm (2,1 in).[19]

Meshkujt e mëdhenj në Spanjë arrijnë gjatësi 65 cm (26 in), me një bisht të gjatë 34,5 cm (13.6 in) dhe peshojnë deri në 7.5 kg (17 lb). Ata gjithashtu kanë një model shirit më pak të shpërndarë, dhëmbë proporcionalisht më të mëdhenj, dhe ushqehen më shpesh me lepuj sesa macet e egra në veri të Douro-Ebro, të cilat varen më shumë nga brejtësit e vegjël .[11]

Macet e egra evropiane janë mesatarisht më të mëdha dhe më stutore se macja shtëpiake , ka gëzof më të gjatë dhe një bisht të shkurtër pa çufkë. Ka gëzof me shirita dhe një brez të errët dorsal.[20] Meshkujt mesatarisht kanë një peshë prej 5 kg (11 lb) deri në 8 kg (18 lb), ndërsa femrat 3.5 kg (7,7 lb). Pesha e tyre luhatet sezonalisht deri në 2.5 kg (5,5 lb).[21]

Macet e egra evropiane kanë proporcione proporcionalisht më të shkurtër të dhëmbëve me dhëmbë më të vegjël, por një surrat më të gjerë sesa macet e egra afrikane.[22] Meqenëse macet e egra evropiane dhe macet shtëpiake mund të kryqëzohen sëbashku , është e vështirë të dallohen drejtpërdrejtë me macet e egra dhe hibridët me shirita në bazë të vetëm karakteristikave morfologjike.[23]

Shpërndarja dhe habitati

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Macja e egër evropiane në një park gjerman

Macja e egër evropiane jeton kryesisht në pyje me gjethe të gjera dhe të përziera. Ajo shmang zonat dhe vendbanimet e kultivuara intensivisht. Popullata më veriore jeton në Skocinë veriore dhe lindore.[24] Ka dy popullsi të shkëputura në Francë. Një në Ardennes në veri-lindje të vendit shtrihet në Luksemburg, Gjermani dhe Belgjikë . Tjetri në Francën e Jugut mund të jetë i lidhur përmes Pireneve me popullsinë në Spanjë dhe Portugali.[25]

Në Hollandë, macet e egra evropiane u regjistruan në 1999 afër Nijmegen dhe në 2004 në Brabantin e Veriut ; këta individë ishin shpërndarë ndoshta nga Gjermania. Në Gjermani, Rhine është një pengesë e madhe midis popullsisë në malet Eifel dhe Hunsrück në perëndim të lumit dhe popullsive në lindje të lumit, ku një autostradë me gjashtë korsi pengon shpërndarjen.[26]

Në Zvicër, macet e egra evropiane janë të pranishme në malet Jura . Tre popullsi të fragmentuara në Itali përbëjnë një në pjesën qendrore dhe jugore të vendit, një në Alpet lindore që mund të lidhen me popullatat në Slloveni dhe Kroaci. Popullatat sicilian është e vetmja popullsi e Mesdheut ishullor që nuk është futur.[27]

Popullsia në Malet Karpate polake shtrihet në Sllovakinë veriore dhe Ukrainën perëndimore.[28][29]

Sjellja dhe ekologjia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në Siçili, një individ është fotografuar në vitin 2009 dhe përsëri në 2018 në afërsisht të njëjtin vend. Ishte ndoshta të paktën 10 vjeç në kohën e kapjes.[30]

Gjuetia dhe dieta

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në Evropën Perëndimore, macet e egra ushqehen me hamster , minjtë kafe , miun e ujë , volet dhe minjtë e drurit. Herë pas here, gjuan edhe mishngrënës të vegjël si kunadhet , qelbësat evropian , buklat e mëdha , dhe nuselalat ( Mustela nivalis ), si dhe të vegjlit e drerit të kuq ( Cervus elaphus ), kaprollit ( Capreolus capreolus ), dhe dhive të egra ( Rupicapra rupicapra ). Në Karpatet , macja e egër ushqehet kryesisht me miun me qafë të verdhë (Apodemus flavicollis ),miun mbrapa i kuq verior ( Myodes rutilus ),miun e pishave Tatra ( Microtus tatricus ), dhe herë pas here edhe lepuj evropian ( Lepus europaeus ). Në Transkarpathia , dieta e maceve të egra përbëhet nga brejtës të ngjashëm si mijntë, galliformët dhe ketrat . Në  kënetat Dnestr, ajo gjuan Microtus , mijntë e ujit, dhe zogjtë, ndërsa ata që jetojnë në kënetat Prut gjuan kryesisht minjë të ujit, minj kafe, dhe muskart ( Ondatra zibethicus). Zogjtë e marra nga macet e egra të Prutit përfshijnë zogjë këngëtar , kryekuqen e vogël , porzanën pikaloshe , dhe rosën e përhimtë . Në Moldavi , dieta e dimrit të maceve të egra përbëhet kryesisht nga brejtës,por edhe me zogj, peshq dhe karavidhe. Minjtë kafe dhe mijnt e ujit, si dhe muskratt dhe shpendët ujorë janë burimet kryesore të ushqimit për macen e egra në deltën e lumit Kuban . Kafshët e egra në Kaukazin verior ushqehen me brejtës si miut dhe gjumashin e pemve , si dhe zogj, dhi të rinj dhe kaprojn në raste të rralla. Macet e egra evropiane në Detin e Zi mendohet se ushqehet me zogj të vegjël, hundgjatë dhe lepj. Në një rast, pendët e një shqiponjat e detit dhe kafkën e një fëmije u gjetën në një lokacion. Në Transk Kaukazia, dieta e maceve të egra përbëhet nga gerbil , minj, zogj dhe zvarranikë gjatë verës, dhe zogj, brejtës të ngjashëm me miun dhe lepuj në dimër.

Macja e egër skoceze kryesisht gjuan lepuj të vegjël evropian ( Oryctolagus cuniculus ), minj fushe ( Microtus agrestis ), minjë banke ( Myodes glareolus ), mijn druri ( Apodemus sylvaticus ) dhe zogj.[31]

Evolucioni

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Macja e egër evropiane është një anëtar i Felidae që kishte një paraardhës të përbashkët rreth 10-15-15 vjet më parë.[32] Gjinia Felis vlerësohet të ketë devijuar nga Felidae rreth 6-7 milionë vjet më parë, me macen e egër evropian divergjente nga Felis rreth 1.09 deri në 1.4 milionë vjet më parë .[33]

Fosilet e maceve të vogla të egra që gjenden në Europë tregojnë se macja e egër evropiane ndoshta e kishte prejardhjen nga Felis lunensis në Villafranchian më shumë se 1 milion vjet më parë, një tranzicioni që është përfunduar nga Holstein interglacial rreth 340,000 deri në 325,000 vjet më parë.[10]

Kërcënimet

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në shumicën e vendeve evropiane, macet e egra evropiane janë bërë të rralla. Edhe pse janë të mbrojtura ligjërisht, ata ende janë qëlluar nga njerëzit që i gabojnë ata për macet e rrugës . Në malësitë skoceze , ku përafërsisht 400 mendohej të mbeten në të egër në 2004, kryqëzimi me macet e rrugës është një kërcënim i rëndësishëm për dallueshmërinë e popullatës së egër. Popullata më e madhe e maceve të egra jeton në Spanjë dhe Portugali, por kërcënohet nga kryqëzimet me macet e rrugës dhe humbja e habitatit. Në vitet 1990, popullsia më lindore në Ukrainë, Moldavi dhe Kaukazu kërcënua nga shkatërrimi i pyjeve me gjethe të gjera, duke sjellë një zvogëlim të gamës së tyre. Vetëm numër të vogël ndodhin në zonat e mbrojtura.[34]

Përpjekjet për ruajtje

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Afërsia e maces së egër evropiane, Gjermani

Macja e egër evropiane mbrohet në shumicën e vendeve të vargut europian. Ajo është e shënuar në CITES Shtojca II , në Shtojcën II të Konventës së Bernës për Ruajtjen e Jetës së Egër Europiane dhe Habitateve Natyrore dhe në Bashkimin Evropian 's Direktivën e habitateve dhe specieve .[2]

Gjermani

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në 2004, Miqtë e Tokës Gjermane inicuan projektin "Rrjeti i Sigurisë për macen e egër europian". Ky projekt kishte për qëllim të relinkonojë pyjet e Gjermanisë duke mbjellë shkurre dhe pemë midis zonave të banuara nga dhe të përshtatshme për macet e egra evropiane, dhe të cilat janë më të mëdha se 500 km 2 (190 km mi). Ata zhvilluan "Hartën e Rrugës së maceve të egra", një hartë që përshkruan rrjetin e gjatë të korridoreve 20,000 km (12,000 mi). [35]Një Plan Veprimi për Mbrojtjen e maces së egër evropiane në Gjermani u zhvillua në vitin 2009, duke synuar dyfishimin e zonës së banuar nga macet e egra europiane dhe lidhjen e popullatave brenda Gjermanisë dhe vendeve fqinje deri në vitin 2019.[36]

Skoci

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në vitin 2013, Grupi Skocez i Veprimit për Konservimin i maceve të egra zhvilloi Planin e Veprimit për Mbrojtjen e maces së egër skoceze. Me këtë plan, grupi vendosi përparësitë kombëtare të veprimit dhe përgjegjësitë e përcaktuara të agjencive dhe prioritetet e financimit për përpjekjet e ruajtjes midis 2013 dhe 2019.[37] Zbatimi i tij është i koordinuar nga Trashëgimia Natyrore Skoceze . Megjithatë, popullsia konsiderohet se nuk është më e zbatueshme.[38][39]

Në robëri

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Macja e egër evropiane ka reputacionin që është në mënyrë efektive e pamundur të rritet si mace. Natyralisti Frances Pitt shkruajti "ka qenë një kohë kur unë nuk e besoja këtë ... optimizmi im u mërzit", duke u përpjekur të mbaja një mace të egër të cilën e quajti Beelzebina .[40]

Në Angli, ku macja e egër është zhdukur zyrtarisht që nga vitet 1860, konservatorët planifikojnë të fillojnë një program të mbarështimit në robëri, të financuar nga Ben Goldsmith , në vitin 2019 me qëllim të rivendosjes së maceve në natyrë deri në vitin 2022.[41]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Kitchener, A. C.; Breitenmoser-Würsten, C.; Eizirik, E.; Gentry, A.; Werdelin, L.; Wilting, A.; Yamaguchi, N.; Abramov, A. V.; Christiansen, P.; Driscoll, C.; Duckworth, J. W.; Johnson, W.; Luo, S.-J.; Meijaard, E.; O’Donoghue, P.; Sanderson, J.; Seymour, K.; Bruford, M.; Groves, C.; Hoffmann, M.; Nowell, K.; Timmons, Z.; Tobe, S. (2017). "A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group" (PDF). Cat News (Special Issue 11): 17−20. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b Yamaguchi, N.; Kitchener, A.; Driscoll, C. & Nussberger, B. (2015). "Felis silvestris". IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2015: e.T60354712A50652361. doi:10.2305/IUCN.UK.2015-2.RLTS.T60354712A50652361.en. Marrë më 29 tetor 2018. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Stahl, P. (1986). Le chat forestier d'Europe (Felis silvestris Schreber, 1777): Exploitation des resources et organisation spatiale [The European forest wildcat (Felis silvestris Schreber, 1777): resource exploitation and spatial organization]. Nancy: University of Nancy. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Genovesi, P.; Boitani, L. (1993). "Spacing patterns and activity rhythms of a wildcat (Felis silvestris) in Italy". Seminar on the biology and conservation of the wildcat (Felis silvestris), Nancy, France, 23–25 September 1992. Environmental encounters No. 16. Strasbourg: Council of Europe. fq. 98–101. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Schreber, J. C. D. (1778). "Die wilde Kaze" [The wild Cat]. Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur mit Beschreibungen (Dritter Theil). Erlangen: Expedition des Schreber'schen Säugthier- und des Esper'schen Schmetterlingswerkes. fq. 397–402. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Satunin, K. A. (1905). "Die Säugetiere des Talyschgebietes und der Mughansteppe" [The Mammals of the Talysh area and the Mughan steppe]. Mitteilungen des Kaukasischen Museums (2): 87–402. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ a b Miller, G. S. (1907). "Some new European Insectivora and Carnivora". Annals and Magazine of Natural History. Seventh Series. 20 (119): 389–401. doi:10.1080/00222930709487354. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Miller, G. S. (1912). "Felis silvestris grampia Miller". Catalogue of the Mammals of Western Europe in the collection of the British Museum. London: British Museum (Natural History). fq. 464–465. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Purroy, F. J. and Varela, J. M. (2003). Guía de los Mamíferos de España. Península, Baleares y Canarias. Lynx Edicions, Barcelona.
  10. ^ a b Kurtén, B. (1965). "On the evolution of the European Wild Cat, Felis silvestris Schreber" (PDF). Acta Zoologica Fennica. 111: 3–34. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ a b Garcia-Perea, R. (2006). "Felis silvestris Schreber, 1777" (PDF). Atlas y Libro Rojo de los Mamíferos Terrestres de España. Madrid: Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente, Gobierno de Espagna. fq. 333–338. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 13 prill 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Groves, C.P. (1989). "Feral mammals of the Mediterranean islands: documents of early domestication". përmbledhur nga Clutton-Brock, J. (red.). The Walking Larder: Patterns of Domestication, Pastoralism, and Predation (bot. 2015). London and New York: Routledge. fq. 46–58. ISBN 9781317598381. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Gippoliti, S.; Amori, G. (2006). "Ancient introductions of mammals in the Mediterranean Basin and their implications for conservation". Mammal Review. 36 (1): 37–48. doi:10.1111/j.1365-2907.2006.00081.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Driscoll, C. A.; Menotti-Raymond, M.; Roca, A. L.; Hupe, K.; Johnson, W. E.; Geffen, E.; Harley, E. H.; Delibes, M.; Pontier, D.; Kitchener, A. C.; Yamaguchi, N.; O’Brien, S. J.; Macdonald, D. W. (2007). "The Near Eastern Origin of Cat Domestication" (PDF). Science. 317 (5837): 519–523. Bibcode:2007Sci...317..519D. doi:10.1126/science.1139518. PMC 5612713. PMID 17600185. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Lataste, F. (1885). "Étude de la Faune de Vertébrés de Barbarie (Algérie, Tunisie et Maroc)" [Studies on the vertebrate Fauna of the Barbary Coast (Algeria, Tunisia, Morocco)]. Actes de la Société Linnéenne de Bordeaux. Quatrième Série. 39: 129–296. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Lavauden, L. (1929). "Sur le Chat sauvage de la Corse" [On the Wildcat of Corsica]. Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences. 189 (7): 1023–1024. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Haltenorth, T. (1953). "Felis silvestris cretensis nom. nov.". Die Wildkatzen der Alten Welt: Eine Übersicht über die Gattung Felis [The wildcats of the Old World: An overview of the genus Felis]. Leipzig: Geest und Portig. fq. 29−31. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Pocock, R. I. (1951). "Felis silvestris, Schreber". Catalogue of the Genus Felis. London: Trustees of the British Museum. fq. 29−50. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Heptner, V. G.; Sludskii, A. A. (1992) [1972]. "Wildcat". Mlekopitajuščie Sovetskogo Soiuza. Moskva: Vysšaia Škola [Mammals of the Soviet Union, Volume II, Part 2]. Washington DC: Smithsonian Institution and the National Science Foundation. fq. 398–498. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Condé, B.; and Schauenberg, P. (1963). "Le chat sauvage – dernier félin de France [The wildcat – last feline of France]". Éditions Font-Vive (8): 1–8. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ Condé, B.; Schauenberg, P. (1971). "Le poids du chat forestier d ́Europe (Felis silvestris Schreber, 1777)" [Weight of the European forest wildcat]. Revue Suisse de Zoologie. 78: 295–315. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Yamaguchi, N.; Kitchener, A.; Driscoll, C. & Nussberger, B. (2004). "Craniological differentiation between European wildcats (Felis silvestris silvestris), African wildcats (F. s. lybica) and Asian wildcats (F. s. ornata): implications for their evolution and conservation" (PDF). Biological Journal of the Linnean Society. 83: 47–63. doi:10.1111/j.1095-8312.2004.00372.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Krüger, M.; Hertwig, S. T.; Jetschke, G.; Fischer, M. S. (2009). "Evaluation of anatomical characters and the question of hybridization with domestic cats in the wildcat population of Thuringia, Germany". Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research. 47 (3): 268–282. doi:10.1111/j.1439-0469.2009.00537.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ Nowell, K.; Jackson, P. (1996). "European wildcat, Felis silvestris, silvestris group Schreber, 1775". Wild Cats: Status Survey and Conservation Action Plan. Gland: IUCN/SSC Cat Specialist Group. fq. 110−113. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ Say, L.; Devillard, S.; Leger, F.; Pontier, D.; Ruette, S. (2012). "Distribution and spatial genetic structure of European wildcat in France". Animal Conservation. 15 (15): 18–27. doi:10.1111/j.1469-1795.2011.00478.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ Hartmann, S. A.; Steyer, K.; Kraus, R. H. S.; Segelbacher, G.; Nowak, C. (2013). "Potential barriers to gene flow in the endangered European wildcat (Felis silvestris)" (PDF). Conservation Genetics. 14 (2): 413–426. doi:10.1007/s10592-013-0468-9. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ Mattucci, F.; Oliveira, R.; Bizzarri, L.; Vercillo, F.; Anile, S.; Ragni, B.; Lapini, L.; Sforzi, A.; Alves, P. C.; Lyons, L. A.; Randi, E. (2013). "Genetic structure of wildcat (Felis silvestris) populations in Italy". Ecology and Evolution. 3 (8): 2443–2458. doi:10.1002/ece3.569. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ Okarma, H.; Olszańska, A. (2002). "The occurrence of wildcat in the Polish Carpathian Mountains". Acta Theriologica. 47 (4): 499–504. doi:10.1007/BF03192474. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ Zagorodniuk, I.; Gavrilyuk, M.; Drebet, M.; Skilsky, I.; Andrusenko, A.; Pirkhal, A. (2014). "Wildcat (Felis silvestris Schreber, 1777) in Ukraine: modern state of the populations and eastwards expansion of the species". Біологічні студії. 8 (3−4): 233–254. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ Anile, S.; Devillard, S.; Nielsen, C.K. & Valvo, M.L. (2020). "Record of a 10-year old European Wildcat Felis silvestris silvestris Schreber, 1777 (Mammalia: Carnivora: Felidae) from Mt. Etna, Sicily, Italy". Journal of Threatened Taxa. 12 (2): 15272–15275. doi:10.11609/jott.5484.12.2.15272-15275. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ Hobson, K. J. (2012). An investigation into prey selection in the Scottish wildcat (Felis silvestris silvestris) (Doctoral dissertation). London: Department of Life Sciences, Silwood Park, Imperial College London. CiteSeerX 10.1.1.704.4705. {{cite thesis}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ Johnson, W. E.; O'Brien, S. J. (1997). "Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes". Journal of Molecular Evolution. 44 (S1): S98–S116. Bibcode:1997JMolE..44S..98J. doi:10.1007/PL00000060. PMID 9071018. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ Johnson, W. E.; Eizirik, E.; Pecon-Slattery, J.; Murphy, W. J.; Antunes, A.; Teeling, E.; O'Brien, S. J. (2006). "The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment". Science. 311 (5757): 73–77. Bibcode:2006Sci...311...73J. doi:10.1126/science.1122277. PMID 16400146. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  34. ^ Belousova, A.V. (1993). "Small Felidae of Eastern Europe, Central Asia, and the Far East: survey of the state of populations". Lutreola. 2: 16–21. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  35. ^ Vogel, B.; Mölich, T.; Klar, N. (2009). "Der Wildkatzenwegeplan – Ein strategisches Instrument des Naturschutzes" [The Wildcat Infrastructure Plan – a strategic instrument of nature conservation] (PDF). Naturschutz und Landschaftsplanung. 41 (11): 333–340. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 janar 2019. Marrë më 20 qershor 2020. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  36. ^ Birlenbach, K.; Klar, N. (2009). "Aktionsplan zum Schutz der Europäischen Wildkatze in Deutschland". Naturschutz und Landschaftsplanung. 41 (11): 325−332. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  37. ^ Scottish Wildcat Conservation Action Group (2013). Scottish Wildcat Conservation Action Plan. Edinburgh: Scottish Natural Heritage. Arkivuar nga origjinali më 31 korrik 2020. Marrë më 2018-11-25. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri |website= është injoruar (Ndihmë!)
  38. ^ Barkham, Patrick (30 maj 2019). "Wildcat reintroduction in the UK". The Guardian. Marrë më 31 maj 2019. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  39. ^ Breitenmoser, U.; Lanz, T.; Breitenmoser-Würsten, C. (2019). "Conservation of the wildcat (Felis silvestris) in Scotland: Review of the conservation status and assessment of conservation activities" (PDF). Marrë më 31 maj 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  40. ^ Bradshaw, J. (2013). "The Cat at the Threshold". Cat Sense: The Feline Enigma Revealed. Penguin Books Limited. fq. 36–37. ISBN 978-0-241-96046-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  41. ^ Weston, P. (2019). "Return of England's wildcats: animals to be reintroduced after being declared extinct in 19th century". The Independent. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Macja_e_egër_Europiane&oldid=2600109"