Dzūkija

Dzūkija

Dainava
Dzūkija Dainava
Rajon etnografik i Lituanisë
	Nga lart, nga e majta në të djathtë: Fshati etnografik Musteika në Parkun Kombëtar Dzūkija; Merkinė Manor i ish-Republikës Paulava; Hillfort in Alytus; Kalaja e ishullit Trakai në Parkun Kombëtar Historik Trakai; Qyteti i vjetër i Vilniusit;
	Flamuri Stema
	Parimet: Ex gente bellicosissima populus laboriosus
	Vendndodhja e Dzūkija brenda Lituanisë
Vendi	Lituania
Kryeqyteti dhe qyteti më i madh	Alytus
Sipërfaqja
• Gjithsej	12.114 km2 (4.677 sq mi)
• Duke përjashtuar Vilniusin	11.713 km2 (4,522 sq mi)
• Vilnius	401 km2 (155 sq mi)
Popullsia (2021)ref>Nuolatinių gyventojų skaičius liepos 1 d =osp.stat.gov.lt</ref>
• Gjithsej	889.800
• Excluding Vilnius	330.678
• Vilnius	559.122

Dzūkija ose Dainava është një nga pesë rajonet etnografike të Lituanisë. Dzūkija është një rajon kulturor i përcaktuar nga stilet e jetesës dhe dialektet tradicionale të popullsisë vendase lituaneze (kryesisht fermerë ruralë) dhe nuk është përcaktuar kurrë si një njësi politike apo administrative.^[1] Tradicionalisht, Alytus konsiderohet si kryeqyteti i rajonit dhe qyteti më i madh. Edhe pse Vilnius është i rrethuar nga Dzūkija, vetë qyteti nuk konsiderohet si pjesë e ndonjë rajoni etnografik në shumicën e rasteve.^[2]

Gjeografia

Dzūkija ndodhet në Lituaninë juglindore dhe përbëhet nga Qarku Alytus dhe Qarku Vilnius. Historikisht, ai shtrihej në atë që tani është Polonia verilindore (Podlaskie Voivodeship) dhe Bjellorusia veriperëndimore (Rajoni Grodno).

Pjesë të mëdha të Dzūkija kanë tokë të lehtë ranore, të papërshtatshme për bujqësi. Prandaj, rajoni është i mbuluar dendur me pyje pishe, një prej të cilave është Pylli Dainava, më i madhi në Lituani. Čepkeliai Marsh, këneta më e madhe në Lituani, ndodhet në rajon, afër kufirit me Bjellorusinë. Dzūkija është gjithashtu rajoni më pak i populluar në Lituani, me dendësi mesatare të popullsisë që bie nën 15 njerëz për kilometër katror në komunën e distriktit Varėna. Për shkak të të korrave më të ulëta në tokë jopjellore, rajoni ishte relativisht më i varfër se pjesa tjetër e Lituanisë. Fermerët duhej të plotësonin rendimentet e tyre me kërpudha ushqimore dhe manaferrat e mbledhura në pyje. Gjuetia e kërpudhave mbetet një pjesë e rëndësishme e ekonomisë lokale.

Dy nga pesë parqet kombëtare në Lituani gjenden në Dzūkija: Parku Kombëtar Dzūkija në lindje të Varėna (i themeluar atje në 1991) dhe Parku Kombëtar Historik Trakai pranë Trakai (1992).

Demografia

Vendbanimet më të mëdha (sipas popullsisë) janë:

Vilnius - 559,122
Alytus – 53,514
Druskininkai – 13,170
Elektrėnai – 11,009
Varėna – 8,021
Šalčininkai – 6,857
Nemenčinė – 4,831
Pabradė – 4,837
Trakai – 4,141
Skaidiškės – 4,051

Gjuha

Njerëzit në Dzūkija tradicionalisht flasin dialektin Dzūkian (i njohur gjithashtu si Aukštaitian Jugor), i cili është një nën-dialekt i dialektit Aukštaitian. Ashtu si kudo në Lituani, dialektet lokale si këto po shuhen më të mëdha pasi njerëzit miratojnë standardin lituanisht përmes shkollave dhe mediave, por ende përdoren nga brezi i vjetër në fshatra më të vegjël si Marcinkonys, Zervynos dhe të tjerë.

Tekstet e para lituaneze të shkruara me dorë nga fillimi i shekullit të 16-të tregojnë tipare të dialektit Dzūkian.

Gjysma verilindore flasin polonisht dhe kanë folur bjellorusisht për disa shekuj.

Referime

^ "Alytus – Dzūkijos (Dainavos) regiono sostinė" (në lituanisht). Alytus city municipality. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2011. Marrë më 21 prill 2010.
^ Lietuvos etnografinių regionų žemėlapis www.ekgt.lt

[alytus-1] "Alytus – Dzūkijos (Dainavos) regiono sostinė" (në lituanisht). Alytus city municipality. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2011. Marrë më 21 prill 2010.

[2] Lietuvos etnografinių regionų žemėlapis www.ekgt.lt

[1]

[2]