ၵိူၼ်ႇတူ:Technology

ပၢႆးၸၢင်ႊဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈမေႃၸႂ်ႉတိုဝ်း ၶိူင်ႈမိုဝ်း(tool)လႄႈတၢင်းမေႃ(craft)ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈပၢႆသၢႆႊလႄႈပၢႆးၸၢင်ႊၸၢၵ်ႈ(ဢိၼ်ႇၵျိၼ်ႇၼီႇယႃႇ) ၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်သေ ပၢႆးၸၢင်ႊၵေႃႈ ၸင်ႇလႆႈမီးမႃးလၢႆလၢႆမဵဝ်းယူႇယဝ်ႉ။ ပၢႆးၸၢင်ႊ ဢၼ်ၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈဝႃႈ technology ၼႆႉ ငဝ်ႈတိုၼ်းမၼ်းလုၵ်ႉတီႈၵႂၢမ်းၵရိၵ်ႉဢၼ်ဝႃႈ technologia ၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈတႄႇတႄႇမၼ်း ပၢႆးၸၢင်ႊတၢင်းမေႃၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈၵၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၶိူင်ႈမီးၽဵင်ႈၽဵင်ႈ(ယူဝ်းယူဝ်း)သေယဝ်ႉ ၸင်ႇလႆႈႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃး။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပႆႇမီးၵၢၼ်မၢႆတမ်းပိုၼ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၵူၼ်းႁဝ်း မီးပၢႆးၸၢင်ႊ လၢႆးၵုမ်းၾႆးသေလႄႈ ၸင်ႇၸၢင်ႊႁဵတ်းႁႂ်ႈတၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ တိူဝ်းလီၵိၼ်လီငၢၼ်ႈမႃး၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဝၢႆးမႃး ယွၼ်ႉလူၺ်ႈပၢႆးၸၢင်ႊ ဢၼ်မေႃၶူင်ႊသၢင်ႈမၢၵ်ႇၼိမ်း(Wheel)သေလႄႈ တိူဝ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵၢၼ်ၵႂႃႇတႃႈပႆတၢင်းၵူၼ်းႁဝ်းငၢႆႈငႅမ်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။ သိုပ်ႇသေ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈတၢင်းႁုၼ်ႈမုၼ်းပၢႆးၸၢင်ႊယၢမ်းၸင်ႇၼႆႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁူင်းၽိမ်း၊ ၽွင်ႊၽွင်ႊ(တႄႇလီႇၾူၼ်း) လႄႈ ဢိၼ်းတႂ်းၼႅတ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ၵူၼ်းႁဝ်းၶၢမ်ႈလႆႈ လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵၢၼ်ၵပ်းသၢၼ်မႃးသေ ၸၢင်ႊၵပ်းသိုပ်ႇသိုဝ်ႇသၢၼ်တေႃႇတင်းလုမ်ႈၾႃႉမႃးလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၼႃႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလႄႈဝႃႈ ပၢႆးၸၢင်ႊ (တၢင်းမေႃ)ၵူႊဢၼ် လႆႈဢဝ်မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်း တွၼ်ႊတႃႇလွင်ႈငိမ်းယဵၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းၵူႊမဵဝ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပေႃးတူၺ်းၶိုၼ်းၼႂ်းပိုၼ်းၸိုင် လုၵ်ႉတီႈဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ်ႁဵတ်းၶိူင်ႈယိပ်းလၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈသေ သမ်ႉပေႃးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇထိုင်မႃးၸၼ်ႉလၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈၼိဝ်းၶလီးယႂ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။

ပၢႆးၸၢင်ႊၼႆႉ ႁူမ်ႇငမ်းဝႆႉၼိူဝ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းႁဝ်းလႄႈသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉႁဝ်းၼႆႉ ဝႆႉယူႇၵူႊလၢႆးလၢႆးယဝ်ႉ။ ပေႃးတေတူၺ်းတီႈမုၵ်ႉၸုမ်းၵေႃႈ ပၢႆးၸၢင်ႊၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတိူဝ်းမီးမႃးၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးဢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇသေ ယုၵ်ႉမုၼ်းပၼ် ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ ႁႂ်ႈတိူဝ်းမီးလွင်ႈယူႇငၢႆႈလူမ်ၸႂ်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၼႃႇ ၵၢၼ်ငၢၼ်းဢၼ်ၵၢႆႇလူၺ်ႈပၢႆးမၢင်ႊၵမ်ႈၼမ်ၵေႃႈ သမ်ႉပိုၼ်ႊဢွၵ်ႇပႃး ၶူဝ်းၶွင်ဢၼ်ၸၢင်ႊသၢင်ႊတေႃႇ ၶူဝ်းငဝ်းတိုၼ်းၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ႁဵတ်းႁႂ်ႈလႅင်ႊလူမ်း၊ လႅင်ႊလိၼ်၊ လႅင်ႊၼမ်ႉ မီးလွင်ႈဝူၺ်ႈႁင်ႈ(pollution) ၼႆၵေႃႈ မီးယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇယဝ်ႉ။

တီႈတေႉမၼ်းၸိုင် တေႃႇထိုင်ႁၼ်ႉတေႃႇလဵဝ်တႄႉ ၽူႈဢၼ်မေႃႁုၼ်ႈမုၼ်းလႆႈပၢႆးၸၢင်ႊၼၼ်ႉ ယုမ်ႇယမ်လႆႈဝႃႈ တိုၵ်ႉမီးၸၢဝ်းၵူၼ်းႁဝ်းၵွၺ်းၼႆယူႇ။ ၵူၺ်းၼႃႇ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးဢမ်ႇႁိုင်ၼၼ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇလွင်ႈၶူၼ်ႉထူပ်းၽၢႆႇပၢႆးသၢႆႊသေ လႆႈႁူပ်ႉႁၼ်မႃးဝႃႈ ပရၢႆးမဵတ်ႉ(Primate)လႄႈ ပႃလူင်မိူင်း(Wale)မၢင်ႊၽွင်ႈၵေႃႈ မေႃၶူင်ႊသၢင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၶိူင်ႈမိုဝ်းၽဵင်ႈၽဵင်ႈသေဢမ်ႇၵႃး မေႃသွၼ်ပၢႆးၸၢင်ႊၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢဝ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းလႆႈပႃးၼႆယူႇယဝ်ႉ။