Sun Tzu
|
Ovaj članak sadrži kineski tekst. Bez pravilne podrške za renderiranje, možete vidjeti upitnike, kvadrate i druge simbole umjesto kineskih znakova. |
Za matematičara, vidite članak Sun Tzu (matematičar).| Sun Tzu | |
|---|---|
 | |
| Biografske informacije | |
| Rođenje | datum nepoznat |
| Smrt | datum nepoznat |
| Etnicitet | kinesko |
| Obrazovanje | |
| Zanimanje | vojni komandant |
| Opus | |
| 722–481. pne. ili 403–221. pne. (sporno) | |
| Teme | vojna strategija |
| Znamenita djela | |
Sun Tzu (tradicionalni kineski: 孫子; pojednostavljeni kineski: 孙子; pinyin: Sūn Zǐ) ("Gospodar Sun"), također poznat kao Sun Wu (tradicionalni kineski: 孫武), se po predaji smatra autorom Umjetnosti ratovanja (jednostavno poznate kao Sun Tzu), enormno uticajne drevne kineske knjige o vojnoj strategiji. Knjiga se smatra glavnim primjerom taoističke strategije.[1] Da li je riječ o autentičnoj historijskog ličnosti je predmet žustre rasprave među historičarima. Tradicionalni izvori ga smještaju u period Proljeća i Jeseni (722–481. pne.) kao herojskog generala kraljevstva Wu koji je živio cca. 544—496. pne. Naučnici koji prihvaćaju njegov historicitet smatraju da je Umjetnost ratovanja napisao u Periodu Zaraćenih država (403–221. pne.), a što se temelji na opisu ratovanja u tekstu. Tradicionalni izvori navode i da je njegov potomak Sun Bin napisao kapitalni traktat o vojnoj taktici.
Sun Tzu, bilo kao autori Umjetnosti ratovanja bilo kao legendarna ličnost, imao je enorman efekt na kinesku i azijsku historiju i kulturu. U 19. i 20. vijeku Umjetnost ratovanja je stekla popularnost i praktičnu primjenu u zapadnim društvima. I dan-danas se smatra uticajnom u zapadnoj i azijskoj kulturi i politici.
Jedini izvor koji postoji o životu Sun Cua je biografija napisana u 2. veku pne. od strane istoričara Sim Kiana, koji ga opisuje kao generala koji je živeo u državi Vu u 6. veku pne. i stoga bio savremenik velikih kineskih mislilaca, kao što je Konfučije. Prema predanju, Sun Cu je bio član kineske aristokratije bez zemljišnih poseda, poznate kao ši, koju su činili potomci plemstva koje je izgubilo svoje posede tokom konsolidacije Prolećnog i Jesenjeg perioda. Za razliku od većine ši plemića, koji su bili putujući akademici, Sun Cu je radio kao najamnik (slično današnjim vojnim konsultantima). Prema predanju, kralj Helu of Vua je unajmio Sun Cua kao generala negde oko 512. g. pne. pošto je završio svoj vojni traktat Umeće ratovanja (na kineskom Ping Fa). Posle njegovog preuzimanja komande, država Vu, dotada smatrana poluvarvarskom, postala je jedna od najmoćnijih država tog perioda pošto je pokorila moćnu državu Ču. Sun Cu je iznenada nestao pošto je kralj Helu završio pokoravanje države Ču. Stoga su podaci o njegovoj smrti ostali nepoznati. Naslov Ping Fa može se prevesti i kao vojne metode, armijske procedure ili borbeno umeće. Oko 298. g. pne. istoričar Žuang Ži, koji je pisao u državi Žao, zapisao je da je teorija Sun Cua postala sastavni deo vojnih metoda borbe, bilo u napadu ili odbrani, sa oružjem ili bez. Sun Cuovo delo bilo je filozofska osnova za ono što danas poznajemo kao azijske borilačke veštine.
Istorijski podaci o Sun Cuu detaljno su razmatrani u u uvodu u prevod Umeća ratovanja iz 1910. godine, od autora Lajonela Gajlsa (dostupno kao onlajn tekst na Projektu Gutenberg).
Godine 1972. otkriveno je nekoliko tekstova urezanih na bambusu, u grobnici blizu Linjia u Šandongu.[2] Ovo je pomoglo da se utvrdi već postojeći tekst i dodaju novi delovi.[3] Ova verzija smeštena je u period 134–118 godine pne.,[4] i tako opovrgla teorije o kasnijem poreklu ovog dela.
Sun Bin, poznat kao Sun Osakaćeni, navodno obogaljeni potomak Sun Cua, takođe je napisao tekst poznat kao Umeće ratovanja, koji je više orijentisan na praktične detalje nego na vojnu strategiju.[5] Najmanje jedan od prevodilaca koristio je za ovo delo izraz Izgubljeno umeće ratovanja, što je ukazivalo na dugi period u kome je knjiga Sun Bina bila izgubljena. Međutim, nema sličnosti između sadržaja ili stila pisanja između Sun Bina i Sun Cua.
Umeće ratovanja je jedno od najpopularnijih vojnih dela u istoriji. U drevnoj Kini bilo je dugo posmatrano kao štivo koje se moralo znati za prijem na više studije i kao jedno od najbitnijih dela u kineskoj književnosti uopšte. Postoje priče da su i Mao Cedung i Josif Staljin čitali ovu knjigu tokom ratovanja.
Postoji i predanje da je Sun Cu predak Sun Kvana, osnivača kraljevstva Vu, koje je bilo jedno od tri rivalska kraljevstva tokom perioda Tri kraljevstva.
- Čuveni vojni pisci
- Trideset i šest strategija, još jedna kineska knjiga o strategiji
- Umeće ratovanja
- Filozofija rata
- ↑ Simpkins & Simpkins 1999: str. 131–33
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2007-01-09. Pristupljeno 2008-10-18.
- ↑ http://www.sonshi.com/ames.html
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2005-04-17. Pristupljeno 2008-10-18.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2006-10-04. Pristupljeno 2008-10-18.
- Umeće ratovanja Arhivirano 2004-11-17 na Wayback Machine-u prevod Lajonela Gajlsa (1910), izdanje Projekta Gutenberg sa značajnim (ali zastarelim) tekstom o Sun Cuu ((en))
- Umeće ratovanja prevod Lajonela Gajlsa (1910), izdanje Projekta Gutenberg bez primedaba prevodioca, sa HTML verzijom. ((en))
- Umeće ratovanja Arhivirano 2004-10-15 na Wayback Machine-u, originalni kineski tekst na Projektu Gutenberg
- Sonšijevo Umeće ratovanja Sun Cua Arhivirano 2020-07-24 na Wayback Machine-u Prevod, forum, intervjui autora (kineski)
