Ozon
Ukoliko ste tražili kanton u Francuskoj, vidite članak Kanton Ozon.| Ozon | |||
|---|---|---|---|
| |||
| |||
| |||
| IUPAC ime |
| ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 10028-15-6 
| ||
| PubChem[1][2] | 24823 | ||
| ChemSpider[3] | 23208
| ||
| UNII | 66H7ZZK23N
| ||
| EINECS broj | |||
| MeSH | |||
| ChEBI | 25812 | ||
| RTECS registarski broj toksičnosti | RS8225000 | ||
| Gmelin Referenca | 1101 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 Slika 2 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | O3 | ||
| Molarna masa | 47.998 g·mol−1 | ||
| Agregatno stanje | plavičast gas | ||
| Gustina | 2.144 g·L−1 (0 °C), gas | ||
| Tačka topljenja |
80.7 K, −192.5 °C | ||
| Tačka ključanja |
161.3 K, −111.9 °C | ||
| Rastvorljivost u vodi | 0.105 g·100mL−1 (0 °C) | ||
| Termohemija | |||
| Standardna entalpija stvaranja jedinjenja ΔfH |
+142.3 kJ·mol−1 | ||
| Standardna molarna entropija S |
237.7 J·K−1.mol−1 | ||
| Opasnost | |||
| EU-klasifikacija | nije na listi | ||
|
| |||
| Infobox references | |||
Ozon (O3) je troatomski molekul koji se sastoji od tri atoma kiseonika. Ozon je alotropska modifikacija kiseonika koja je mnogo nestabilnija od uobičajenog dvoatomskog oblika, O2. Na standardnim uslovima ozon je plavičasti gas koji na temperaturi ispod -112 °C prelazi u tamno plavu tečnost koja dalje ispod -193 °C prelazi u tamno plavi 'led'. Ozon je snažan oksidacioni agens što je u vezi sa njegovom nestabilnošću pri čemu prelazi u običan dvoatomski kiseonik:
- 2 O3 → 3 O2.
Ova reakcija se ubrzava sa porastom temperature i padom pritiska.
O3 je opšteprisutan u Zemljinoj atmosferi: u slojevima pri zemlji je jedan od opasnih zagađivača sa štetnim uticajem na pluća; ozon u gornjim slojevima atmosfere sprečava prodor štetnih ultraljubičastih zraka do površine Zemlje. Takođe može da nastane iz O2 električnim pražnjenjem u atmosferi ili pod uticajem visokoenergijskog elektromagnetnog zračenja. Brojni eletrični uređaji mogu da generišu ozon, posebno oni koji koriste visoki napon poput laserskih štampača, mašina za fotokopiranje ili lučno zavarivanje. Svi električni motori koji koriste četkice stvaraju izvesnu količinu ozona manje više proporcionalnu veličini i snazi motora.
Ozon je pronašao 1840. godine nemački hemičar Kristijan Fridrih Šenbajn koji mu je nadenuo ime po grčkoj reči za miris, οζω, ozein, zbog karakterističnog mirisa.[4]
Ozon oksiduje sve metale do najvišeg oksidacionog stanja, izuzev zlata, platine i iridijuma:
- 2 Cu2+ + 2 H+ + O3 → 2 Cu3+ + H2O + O2
Ozon prevodi okside u perokside:
- SO2 + O3 → SO3 + O2
Takođe oksiduje okside do oksida sa najvećim oksidacionim brojem:
- NO + O3 → NO2 + O2
Gornja reakcija je praćena hemiluminiscencijom. Oksid NO2 može dalje da bude oksidovan:
- NO2 + O3 → NO3 + O2
Novonastali NO3 može da reaguje sa NO2 i da nagradi N2O5:
- NO2 + NO3 → N2O5
Ozon reaguje sa ugljenikom obrazujući ugljendioksid, čak i na sobnoj temperaturi:
- C + 2 O3 → CO2 + 2 O2
Ozon ne reaguje sa amonijačnim solima, ali reaguje sa amonijakom gradeći amonijum nitrat:
- 2 NH3 + 4 O3 → NH4NO3 + 4 O2 + H2O
Ozon sa sulfidima gradi sulfate:
- PbS + 4 O3 → PbSO4 + 4 O2
- ↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.
- ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.
- ↑ „Today in Science History”. Arhivirano iz originala na datum 2006-05-09. Pristupljeno 10. 05. 2006.
- NASA's Ozone Resource Page Arhivirano 2013-04-06 na Wayback Machine-u
- NASA's Earth Observatory article on Ozone Arhivirano 2008-10-02 na Wayback Machine-u
- International Day for the Preservation of the Ozone Layer Arhivirano 2006-06-29 na Wayback Machine-u
- International Chemical Safety Card 0068
- NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
- National Institute of Environmental Health Sciences Ozone Alerts Arhivirano 2007-08-08 na Wayback Machine-u
- Ground-level Ozone Air Pollution — A summary for non specialists by GreenFacts of the above WHO reports.
- NASA Study Links "Smog" to Arctic Warming— NASA Goddard Institute for Space Studies (GISS) study shows the warming effect of ozone in the Arctic during winter and spring.
- EPA Assessment of Effectiveness and Health Consequences of Ozone Generators that are Sold as Air Cleaners