1866

**1866. po kalendarima**
Gregorijanski	1866. (MDCCCLXVI)
Ab urbe condita	2619.
Islamski	1282–1283.
Iranski	1244–1245.
Hebrejski	5626–5627.
Bizantski	7374–7375.
Koptski	1582–1583.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1921–1922.
• Shaka Samvat	1788–1789.
• Kali Yuga	4967–4968.
	Kineski
• Kontinualno	4502–4503.
• 60 godina	Yang Vatra Tigar; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11866.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1830-e 1840-e 1850-e – 1860-e – 1870-e 1880-e 1890-e
Godine:	1863 1864 1865 – 1866 – 1867 1868 1869

Ovo je članak o godini 1866.

Godina 1866 (MDCCCLXVI) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u subotu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

6. 1. - Okršaj maronitskog vođe Youssef Bey Karama sa osmanskim trupama u Libanu.

7. 2. - Špansko-južnoamerički rat: pomorski okršaj kod Abtaoa između španskog eskadrona i čileansko-peruanske flote bez jasnog pobednika.
11. 2. - Salim bin Thuwaini Al Said postaje sultan Maskata i Omana (do 1868).
13. 2. - Prva mirnodopska dnevna pljačka banke u SAD, u mestu Liberty, Missouri - smatra se da je delo bande Jesseja Jamesa.
22. 2. - "Monstruozna koalicija" konzervativaca i radikalnih liberala iznudila abdikaciju rumunskog kneza Alexandrua Ioana Cuze.

4. 3. - Osnovana Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti (od 1991. HAZU).
13. 3. (1. 3. po j.k.) - U crkvama u Srbiji prvi put nije pomenuto ime kneginje Julije (mada ona i Mihailo nisu zakonski razvedeni).
13. 3. - Kongres SAD donosi Zakon o građanskim pravima, prvu federalnu meru zaštite crnaca - predsednik Johnson stavlja veto 27. marta, ali ga Kongres nadglasava 9. aprila.
21. 3. - Početak rušenja Stambol-kapije u Beogradu.
21. 3. - Praizvedba Suppéove operete Leichte Kavallerie u Beču.

April/Travanj – Jun/Lipanj

4. 4. - Pokušaj atentata na ruskog cara Aleksandra II.
5. 4. (24. 3. po j.k.) - Srbija: novi Zakon o opštinama - pojačan državni nadzor, opštinski kmet zavisi od državne vlasti.
8. 4. - Savez Pruske i Italije protiv Austrije.
10. 4. - Osnovano Američko društvo za sprečavanje surovosti prema životinjama (ASPCA).
15. 4. - Prvi zakon o rudarstvu u Srbiji.
15. 4. - Richard Lepsius pronašao prvu kopiju Kanopskog dekreta.
20. 4. - Karl von Hohenzollern-Sigmaringen izabran za kneza Rumunije pod imenom Karol I; u Bukurešt stiže 22. maja (vlada do 1914, od 1881. kao kralj).

2. 5. - Bitka kod Callaoa: španska flota bombardovala utvrđenja u peruanskoj luci Callao.
7. 5. - Student Ferdinand Cohen-Blind pokušao atentat na nemačkog kancelara Bismarcka.
10. 5. - Kolaps londonske banke Overend, Gurney and Company izaziva finansijsku paniku koja će doprineti političkim reformama.
13. 5. (1.5. po j.k.?) - U Srbiji puštene u promet prve poštanske marke.
16. 5. - Kongres SAD kovanje novčića od pet centi - nickel.
24. 5. - Paragvajski rat: saveznici odbili paragvajsku ofanzivu u Bici kod Tuyutíja.

2. 6. - Nijagarski upad, tj. bitke kod Ridgewaya and Fort Eriea, prvi je ozbiljan Fenijanski upad irskih republikanaca iz SAD u britansku Kanadu.
8. 6. - Parlament Kanade prvi put zaseda u Ottawi, novom gradu britanske Provincije Kanade.
12. 6. - Tajni ugovor Francuske i Austrije: Francuska će ostati neutralna u zamenu za Veneciju.
14. 6. - Austro-pruski rat počinje kada Austrija i većina država Njemačke konfederacije objave rat Pruskoj.
20. 6. - Treći rat za nezavisnost Italije: Kraljevina Italija objavljuje rat Austrijskom carstvu.
22. 6. - Švedski Riksdag staleža se raspustio kako bi bio osnovan dvodomni Riksdag (od 1971. jednodomni).
24. 6. - Druga bitka kod Custozze: Austrijanci nanose težak poraz italijanskoj vojsci.
27. 6. - Bitka kod Langensalze: Hanoverci prvo poražavaju Pruse u Tiringiji, ali dva dana kasnije su opkoljeni i moraju se predati - praktični kraj Kraljevine Hanover.
29. 6. - Murtenski slon: cirkuski slon ubio čuvara i pobegao u malom švajcarskom mestu Murten, na kraju ubijen topom.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

Bitka kod Könnigratza: spomenik austrijskoj "Bateriji mrtvih"

1. 7. - Rumunske Ujedinjene Kneževine dobile prvi Ustav, ime zemlje promenjeno u Rumunija, liberalna ustavna monarhija ali sa suženim pravom glasa, nehrišćanima uskraćeno državljanstvo.
3. 7. - Bitka kod Könnigratza (Sadova u Češkoj): pruska vojska nanosi katastrofalan poraz austrijskoj.
11. 7. - Italijani obnavljaju ofanzivu prema Austriji, pređen Po i zauzet Rovigo.
jul - Počinje Rat Crvenog Oblaka u današnjem Vajomingu.
20. 7. - Viška bitka u kojoj brojčano i tehnički inferiornija austrijska flota pod admiralom Tegethoffom tuče italijansku flotu.
21. 7. - Bitka kod Bezzecce tokom Garibaldijeve invazije na Trentino je italijanska pobeda nakon koje prilaze Trentu.
22. 7. - Italijani zauzeli Udine.
22. 7. - Primirje u Austro-pruskom ratu.
24. 7. - Rekonstrukcija: Tennessee je prva bivša južnjačka država koja je primljena nazad u SAD.
27. 7. - SS Great Eastern završio postavljanje transatlantskog telegrafskog kabela, prve stalne komunikacijske veze između Evrope i Sjeverne Amerike.
28. 8. - Metričkim zakonom dozvoljena upotreba metričkih mera u SAD.

18. 8. - Avgustovski savez - vojni savez severnih nemačkih država, na čelu sa Pruskom, osnova Severnonemačke konfederacije naredne godine.
22. 8. - Jedrenjak sa dopunskom parnom snagom SS Erl King stigao u London sa čajem posle 78 dana putovanja iz Kine.
23. 8. - Praški mir između Pruske i Austrije:
- raspuštena Nemačka konfederacija (Habzburzi gube uticaj u nemačkim zemljama);
- Pruska anektira Hanover, Hesen, Nasau i Frankfurt kao i Schleswig, Holstein i Lauenburg
- Kneževina Lihtenštajn postaje samostalna raspuštanjem Nemačkog saveza;
- austrijska venecijanska krunovina pripada Italiji (formalno prvo predata Napoleonu III, obavljen je i plebiscit 21 - 22. oktobra); Italiji je vraćena i Gvozdena kruna Langobarda.
24. 8. - Zanzibarska princeza Sayyida Salme pobegla od kuće nakon što je zatrudnela sa nemačkim trgovcem - udala se za njega i živela kao Emily Ruete.
27. 8. - U Novom Sadu osnovana Ujedinjena omladina srpska, do 1872. deluje u svim srpskim krajevima (nacionalističko i liberalno udruženje, članstvo dostupno i starijima).
avgust - Počinje Kritski ustanak (1866-1869).
29. 8. - Tokugawa Yoshinobu je novi i poslednji šogun Japana (do 1867).

5. 9. - Na otvorenju (blagoslovu) nove berlinske sinagoge sudjelovao je pruski premijer Otto von Bismarck. Građevina je podignuta prema uzoru na maursku arhitekturu i mogla je primiti 3000 vjernika, a predstavljala je izraz židovske samosvijesti u tzv. doba utemeljenja Njemačke.
6. 9. - Velika čajna trka 1866.: tri klipera stižu iz Kine iste večeri posle 99 dana putovanja: Taeping samo 28 minuta ispred Ariel-a i Serica nedugo zatim.
12. 9. - Mirovnim ugovorom u Beču Austrija predaje oblast Venecije Italiji.
22. 9. - Paragvajski rat, Bitka kod Curupaytyja: Paragvajci odbili koalicione snage od grada Curupayty, nanevši im velike gubitke.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

5. 10. (23.9. po j.k.) - Knezovi Srbije i Crne Gore, Mihailo Obrenović i Nikola Petrović zaključili ugovor o savezu.
oktobar-novembar - Francuska ekspedicija protiv Koreje nakon pogubljenja jezuita - Francuzi se povukli, Koreja ostaje u samoizolaciji.

7. 11. - Otvorena prva železnička pruga u (osmanlijskoj) Bugarskoj, Ruse – Varna (223 km).
9. 11. - Kritski ustanak: tokom turskog napada na manastir Arkadi, Grci digli barut u vazduh, veliki gubici s obe strane.

1. 12. - Otvoren viseći most koji povezuje Cincinnati, Ohio i Covington, Kentucky, sa rasponom od 322m najduži na svetu
21. 12. - Fettermanov masakr: Indijanci u Vajomingu uništili čitavu jedinicu kapetana Fettermana od 81 čoveka.

Kroz godinu

Otvoren ruski konzulat u Prizrenu.
Svetozar Miletić pokreće časopis "Zastava" (u Srbiji je zabranjena, jer kritikuje režim kneza Mihajla).
U rudniku Majdanpek počinje proizvodnja bakra, nakon što je raskinut ugovor sa francuskim društvom i stavljen pod vojnu upravu.
Suša i nerodica u pet okruga Srbije.
Izdat roman "Zločin i kazna" Dostojevskog.
U Južnoj Africi pronađen sjajni kamenčić, današnji dijamant Eureka.
Osnovane dve švajcarske firme koje će postati jezgro Nestlé-a.
Alfred Nobel pronalazi dinamit (patentirano 1867).

Rođenja

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1866.

29. 1. - Romain Rolland, francuski književnik, nobelovac († 1944)

25. 2. - Benedetto Croce, talijanski filozof, političar, povjesničar umjetnosti i literarni kritičar

13. 4. - Butch Cassidy, odmetnik († 1908)

12. 5. - Leopold Mandić, svećenik, kapucin, svetac († 1942.)
17. 5. - Erik Satie, francuski kompozitor († 1925)

26. 6. - George Herbert, 5th Earl of Carnarvon, finansijer iskopavanja u Egiptu († 1923)

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

13. 7. - La Goulue, pariska plesačica († 1929)
28. 7. - Beatrix Potter, književnica za decu († 1943)

12. 8. - Jacinto Benavente, španski pisac, nobelovac († 1954)

21. 9. - H. G. Wells, književnik († 1946)

6. 10. - Reginald Fessenden, kanadski izumitelj i radio-pionir († 1932.)
12. 10. - Ramsay MacDonald, prvi laburistički premijer UK († 1937)

12. 11. - Sun Yat-sen, lekar, osnivač Republike Kine († 1925)

16. 12. - Vasilij Kandinski, slikar († 1944)

Kroz godinu

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1866.

11. 2. - Thuwaini bin Said al-Said, sultan Maskata i Omana (* 1821)
29. 5. - Winfield Scott, američki general (* 1786)
7. 6. - Seattle (poglavica) (* ca. 1786)
20. 7. - Bernhard Riemann, matematičar (* 1826)
29. 8. - Tokugawa Iemochi, šogun Japana (* 1846)
1. 12. - George Everest, geodeta u Indiji (* 1790)

Reference

Literatura