Prijeđi na sadržaj

1592 – razlika između verzija

Uredi veze
Izvor: Wikipedija
Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjena
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
dopuna iz en, de, hr i sr Wiki
Kolega2357 (razgovor | doprinosi)
20.730.146 izmena
m robot kozmetičke promjene
 
(Nije prikazano 6 međuverzija jednog korisnika)
Red 1: Red 1:
{{year dab|1592}}
{{year dab|1592}}
{{godina nav}}
{{godina nav}}
[[Datoteka:Bihac tvrdi grad AD 1590.jpg|thumb|250px|[[Bihać]] (pod turskom vlasti 1592-1878.)]]
{{godina u drugim kalendarima|1592}}
{{godina u drugim kalendarima|1592}}
Godina '''1592''' ('''[[rimski brojevi|MDXCII]]''') bila je [[prijestupna godina koja počinje u srijedu]] po [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskom kalendaru]] odn. [[prijestupna godina koja počinje u subotu]] po 10 dana zaostajućem [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]].
Godina '''1592''' ('''[[rimski brojevi|MDXCII]]''') bila je [[prijestupna godina koja počinje u srijedu]] po [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskom kalendaru]] odn. [[prijestupna godina koja počinje u subotu]] po 10 dana zaostajućem [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]].
Red 6: Red 7:


== Događaji ==
== Događaji ==
* [[5. 1.]] - Sabor na Gradcu kod Zagreba: odredbe o načinu mobiliziranja zemlje protiv očekivanog turskog napada ("obći zemaljski ustanak")<ref>Klaić, 372-4</ref>.
* [[24. 1.]] - Banov brat [[Petar Erdedi]] postavljen za kapetana žumberačkih uskoka<ref name="k72">Klaić, 372</ref>.
* [[25. 1.]] - Turski veliki vezir prijeti da će sultan poslati flotu u Jadran protiv [[senj]]skih uskoka koji neprekidno četuju protiv Turaka; kralj za novog senjskog kapetana postavlja [[Juraj Lenković|Jurja Lenkovića]]<ref name="k72"/>.
* [[30. 1.]] - Ippolito Aldobrandini izabran za papu [[Klement VIII.|Klementa VIII.]] (do [[1605]]).
* [[30. 1.]] - Ippolito Aldobrandini izabran za papu [[Klement VIII.|Klementa VIII.]] (do [[1605]]).

* [[3. 3.]] - Izvedeno [[Šekspir]]ovo delo [[Henri VI, 1. deo]].
* [[21. 3.]] - Papa Klement VIII se žali nadvojvodi Ernestu na uskoke koji su nedavno "porobili" trgovačke brodove u Ankoni<ref name="k72"/>.


* [[13. 4.]] - Počinje [[Imdžinski rat]], pokušaj [[Toyotomi Hideyoshi]]ja da osvoji Koreju; Korejci u ovom ratu koriste [[Brod kornjača|brodove kornjače]].
* [[13. 4.]] - Počinje [[Imdžinski rat]], pokušaj [[Toyotomi Hideyoshi]]ja da osvoji Koreju; Korejci u ovom ratu koriste [[Brod kornjača|brodove kornjače]].
* 13. 4. - Ban [[Tomo Erdedi]] razglasio "obći zemaljski ustanak"<ref>Klaić, 375</ref>.
* [[proljeće]] - [[Hasan-paša Predojević]] gradi (novu) [[Petrinja|Petrinju]] na ušću Petrinjčice u Kupu.
* [[12. 4.]] - [[2. 5.]] - [[Hasan-paša Predojević]] gradi (novu) [[Petrinja|Petrinju]] na ušću Petrinjčice u Kupu<ref name="k77"/>; hrvatske i njemačke čete neaktivne kod Bresta i Gorice.
* [[jun]] - Pad '''[[Bihać]]a'''.
* [[15. 4.]] - [[Hrastovica]] se predala Turcima nakon pobune, prethodno osvojena tvrđava Gore<ref name="k77">Klaić, 377</ref>.


* [[14. 6.]]? - Turci ušli u [[Izačić]] kojeg je pobunjena posada napustila<ref>Klaić, 378</ref>.
* [[19. 6.]] - Pad '''[[Bihać]]a''': grad se sporazumno predao poslije šest dana opsade, ali obećanja ubrzo prekršena - ubijene dvije od pet tisuća kršćanskih stanovnika, 800 djece poslato u Carigrad<ref>Klaić, 379</ref>.
** Ovim je zaokruženo tursko osvajanje današnje Bosne (do [[1878]].).
** Bihać postaje sjedište ranijeg Ostrožačkog sandžaka (osn. 1578.).

* [[5. 7.]] - Mlečani (adm. Almoro Tiepolo) razorili [[Karlobag]]<ref>Klaić, 380</ref>.
* [[19. 7.]] - Hasan-paša kod [[Brest Pokupski|Bresta]] porazio bana Erdedija i štajerske čete (u Carigradu 26. rujna proslavljen trijumf), grad zapaljen sledeće noći, štajerska posada ubijena; Turci zatim haraju [[Turopolje]]m i oko Siska<ref>Klaić, 382</ref>.
* [[20. 7.]] - Japanci zauzeli [[Pjongjang]], glavni grad Koreje - car [[Seonjo]] se povlači na sever.
* [[20. 7.]] - Japanci zauzeli [[Pjongjang]], glavni grad Koreje - car [[Seonjo]] se povlači na sever.
* [[23. 7.]] - Petar Erdedi se probio iz [[Kerestinec|Kerestinca]] koji su Turci bili opkolili.
* [[23.7.|23]] - [[29. 7.]] - Druga opsada [[Sisak|Siska]]<ref>Klaić, 383</ref>.


* [[9. 8.]] - [[John Davis (engleski istraživač)|John Davis]] verovatno otkrio [[Falklandi|Falklandska ostrva]].
* [[9. 8.]] - [[John Davis (engleski istraživač)|John Davis]] verovatno otkrio [[Falklandi|Falklandska ostrva]].
* [[avgust]] - Englezi zarobili kod Azora veliki portugalski brod ''[[Madre de Deus (brod)|Madre de Deus]]'' sa bogatim tovarom iz jugoistočne Azije.
* [[avgust]] - Englezi zarobili kod Azora veliki portugalski brod ''[[Madre de Deus (brod)|Madre de Deus]]'' sa bogatim tovarom iz jugoistočne Azije.
* kolovoz-rujan? - Kralj [[Rudolf II|Rudolf]] u Pragu odredio da "tursko zvono" zvoni tri puta na dan pozivajući na molitvu za obranu od Turaka, odredio da se u svim njegovim zemljama sakuplja novac i vojska, velika pojačanja stižu u Zagreb i okolinu.


* [[rujan]], krajem - Hasan-paša u Turopolju spalio 49 sela i dva trgovišta, panika zbog glasina čak u Ljubljani<ref>Klaić, 384-5</ref>.
* prije [[29. 10.]] - Markgrof [[Karl von Burgau]] iz Tirola imenovan komandantom svih četa u Hrvatskoj i Slavoniji (stiže 7. 11. u Zagreb).

* ca. 14. 11. - Novi Hasan-pašin upad u Turopolje; oko Zagreba se okuplja velika vojska koja ne može prijeći nabujalu Savu.
* [[17. 11.]] - [[Sigismund III Vasa]], od ranije vladar Poljske-Litvanije, nasleđuje oca na švedskom prestolu.
* [[17. 11.]] - [[Sigismund III Vasa]], od ranije vladar Poljske-Litvanije, nasleđuje oca na švedskom prestolu.


* [[prosinac]] - Ratne aktivnosti oko Petrinje obustavljene zbog velikog snijega<ref>Klaić, 386</ref>.
⚫
===Tokom/tijekom godine===
* [[25. 12.]] - Imdžinski rat: [[ming]]ovska vojska prelazi reku [[Jalu]] u pomoć Korejcima.

⚫
=== Tokom/tijekom godine ===
* [[Jovan Kantul]] je novi srpski patrijarh (do [[1614]]).
* [[Jovan Kantul]] je novi srpski patrijarh (do [[1614]]).
* Pećanac Derviš Agić Sarvanović izdejstvovao da se iz skadarskog sandžaka izdvoji crnogorski s njim na čelu (Ulcinj, Bar i oblasti od Bojane sa Crnom Gorom); zatim (1592/3) Akan-bali čauš na Cetinju vrši popis za harač<ref>[[Vladimir Ćorović]], [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_10_l.html Oslobođenje Crne Gore], rastko.rs (pristup. 2.8.2013.)</ref>.
* Odštampana biografija [[Ozana Kotorska|Ozane Kotorske]] Serafina Racija<ref>Miroslav Pantić, [http://www.rastko.rs/rastko-cg/umjetnost/mpantic-xvi-xviii/xvii.html Književnost na tlu Crne Gore i Boke Kotorske od XVI do XVIII veka], rastko.rs</ref>.
* Od 1566. do 1592. broj [[spahija]] se smanjio za polovinu<ref>''Historija'', 479</ref>.
* Otvaranje skele (trgovačke luke) u mletačkom Splitu, koriste je bosanski trgovci<ref>''Historija'', 520 i 635</ref>.


== Rođenja ==
== Rođenja ==
Red 27: Red 56:
* [[22. 1.]] - [[Pierre Gassendi]], filozof, naučnik († [[1655]])
* [[22. 1.]] - [[Pierre Gassendi]], filozof, naučnik († [[1655]])
* [[28. 11.]] - [[Huang Taiji]] (Abahai), kineski car († [[1643]])
* [[28. 11.]] - [[Huang Taiji]] (Abahai), kineski car († [[1643]])
* ? - [[Ivan Bunić Vučić]], pjesnik († [[1658]])
* [[Muhamed Nerkesi]] Sarajlija, pjesnik († [[1632]])


== Smrti ==
== Smrti ==
{{Main|:Kategorija:Umrli 1592.}}
{{Main|:Kategorija:Umrli 1592.}}
* [[23. 2.]] - [[Natal Bonifacij]] (Božo Bonifačić), bakrorezac i kartograf (* [[1538]])
* [[13. 9.]] - [[Michel de Montaigne]], esejista (* [[1533]])
* [[13. 9.]] - [[Michel de Montaigne]], esejista (* [[1533]])
* [[28. 10.]] - [[Ogier Ghiselin de Busbecq]], diplomata (* [[1522]])
* [[28. 10.]] - [[Ogier Ghiselin de Busbecq]], diplomata (* [[1522]])
* [[17. 11.]] - [[Johan III]], kralj Švedske (* [[1537]])
* [[17. 11.]] - [[Johan III]], kralj Švedske (* [[1537]])
* ? - [[Filip Sokolović]], srpski patrijarh
* ? - [[Filip Sokolović]], srpski patrijarh
* ? - [[Ivan Pergošić]], pravnik, prevoditelj


==Reference==
== Reference ==
{{reference}}
{{reference|2}}
;Literatura
;Literatura
* [[Vjekoslav Klaić]], [http://archive.org/stream/povjesthrvataodn05klaiuoft/povjesthrvataodn05klaiuoft_djvu.txt Svezak treći: dio prvi.].... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
* [[Vjekoslav Klaić]], [http://archive.org/stream/povjesthrvataodn05klaiuoft/povjesthrvataodn05klaiuoft_djvu.txt Svezak treći: dio prvi.].... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
* ''Historija naroda Jugoslavije II'', Školska knjiga Zagreb, 1959


[[Kategorija:1592| ]]
[[Kategorija:1592| ]]

Aktualna verzija od 22. juna 2014. u 11:10

Ovo je članak o godini 1592.
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek
Decenija: 1560-e  1570-e  1580-e  – 1590-e –  1600-e  1610-e  1620-e
Godine: 1589 1590 1591 – 1592 – 1593 1594 1595
Bihać (pod turskom vlasti 1592-1878.)
1592. po kalendarima
Gregorijanski 1592. (MDXCII)
Ab urbe condita 2345.
Islamski 1000–1001.
Iranski 970–971.
Hebrejski 5352–5353.
Bizantski 7100–7101.
Koptski 1308–1309.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1647–1648.
• Shaka Samvat 1514–1515.
• Kali Yuga 4693–4694.
Kineski
• Kontinualno 4228–4229.
• 60 godina Yang Voda Zmaj
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11592.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1592 (MDXCII) bila je prijestupna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u subotu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

[uredi | uredi kod]
  • 5. 1. - Sabor na Gradcu kod Zagreba: odredbe o načinu mobiliziranja zemlje protiv očekivanog turskog napada ("obći zemaljski ustanak")[1].
  • 24. 1. - Banov brat Petar Erdedi postavljen za kapetana žumberačkih uskoka[2].
  • 25. 1. - Turski veliki vezir prijeti da će sultan poslati flotu u Jadran protiv senjskih uskoka koji neprekidno četuju protiv Turaka; kralj za novog senjskog kapetana postavlja Jurja Lenkovića[2].
  • 30. 1. - Ippolito Aldobrandini izabran za papu Klementa VIII. (do 1605).
  • 14. 6.? - Turci ušli u Izačić kojeg je pobunjena posada napustila[5].
  • 19. 6. - Pad Bihaća: grad se sporazumno predao poslije šest dana opsade, ali obećanja ubrzo prekršena - ubijene dvije od pet tisuća kršćanskih stanovnika, 800 djece poslato u Carigrad[6].
    • Ovim je zaokruženo tursko osvajanje današnje Bosne (do 1878.).
    • Bihać postaje sjedište ranijeg Ostrožačkog sandžaka (osn. 1578.).
  • 5. 7. - Mlečani (adm. Almoro Tiepolo) razorili Karlobag[7].
  • 19. 7. - Hasan-paša kod Bresta porazio bana Erdedija i štajerske čete (u Carigradu 26. rujna proslavljen trijumf), grad zapaljen sledeće noći, štajerska posada ubijena; Turci zatim haraju Turopoljem i oko Siska[8].
  • 20. 7. - Japanci zauzeli Pjongjang, glavni grad Koreje - car Seonjo se povlači na sever.
  • 23. 7. - Petar Erdedi se probio iz Kerestinca koji su Turci bili opkolili.
  • 23 - 29. 7. - Druga opsada Siska[9].
  • 9. 8. - John Davis verovatno otkrio Falklandska ostrva.
  • avgust - Englezi zarobili kod Azora veliki portugalski brod Madre de Deus sa bogatim tovarom iz jugoistočne Azije.
  • kolovoz-rujan? - Kralj Rudolf u Pragu odredio da "tursko zvono" zvoni tri puta na dan pozivajući na molitvu za obranu od Turaka, odredio da se u svim njegovim zemljama sakuplja novac i vojska, velika pojačanja stižu u Zagreb i okolinu.
  • rujan, krajem - Hasan-paša u Turopolju spalio 49 sela i dva trgovišta, panika zbog glasina čak u Ljubljani[10].
  • prije 29. 10. - Markgrof Karl von Burgau iz Tirola imenovan komandantom svih četa u Hrvatskoj i Slavoniji (stiže 7. 11. u Zagreb).
  • ca. 14. 11. - Novi Hasan-pašin upad u Turopolje; oko Zagreba se okuplja velika vojska koja ne može prijeći nabujalu Savu.
  • 17. 11. - Sigismund III Vasa, od ranije vladar Poljske-Litvanije, nasleđuje oca na švedskom prestolu.
  • prosinac - Ratne aktivnosti oko Petrinje obustavljene zbog velikog snijega[11].
  • 25. 12. - Imdžinski rat: mingovska vojska prelazi reku Jalu u pomoć Korejcima.

Tokom/tijekom godine

[uredi | uredi kod]
  • Jovan Kantul je novi srpski patrijarh (do 1614).
  • Pećanac Derviš Agić Sarvanović izdejstvovao da se iz skadarskog sandžaka izdvoji crnogorski s njim na čelu (Ulcinj, Bar i oblasti od Bojane sa Crnom Gorom); zatim (1592/3) Akan-bali čauš na Cetinju vrši popis za harač[12].
  • Odštampana biografija Ozane Kotorske Serafina Racija[13].
  • Od 1566. do 1592. broj spahija se smanjio za polovinu[14].
  • Otvaranje skele (trgovačke luke) u mletačkom Splitu, koriste je bosanski trgovci[15].

Rođenja

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1592.

Smrti

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1592.

Reference

[uredi | uredi kod]
  1. ↑ Klaić, 372-4
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Klaić, 372
  3. ↑ Klaić, 375
  4. ↑ 4,0 4,1 Klaić, 377
  5. ↑ Klaić, 378
  6. ↑ Klaić, 379
  7. ↑ Klaić, 380
  8. ↑ Klaić, 382
  9. ↑ Klaić, 383
  10. ↑ Klaić, 384-5
  11. ↑ Klaić, 386
  12. ↑ Vladimir Ćorović, Oslobođenje Crne Gore, rastko.rs (pristup. 2.8.2013.)
  13. ↑ Miroslav Pantić, Književnost na tlu Crne Gore i Boke Kotorske od XVI do XVIII veka, rastko.rs
  14. ↑ Historija, 479
  15. ↑ Historija, 520 i 635
Literatura
  • Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1592&oldid=4953230