Углевод: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
||
| 1 устуруока: | 1 устуруока: | ||
[[Углерод|Углевод]] – карбонильнай уонна хас да гидроксильнай группаттан турар органичэскэй вещество.Сибээс кылааhын аата “ углерод гидраттара” диэн тыллартан тахсар,кини 1844 сыллааахха ниэмэс уонна балтия омук торуттээх рассыыйа хиимэгинэн К.Шмид ааттаммыта. Углевод киhи этигэр сиинигэр энергия источнигынан туттуллар.Өскөтүн 1грамм углевод окисляйся гынна5ына кини 4,1 ккал энергияны уонна 0,4 г ууну таhаарар.Углевод диэн органичаскай молекула , кини углерод аатамын араас тэнийбэтэх сыаптарыттан, гидроксильнай уонна карбонильнай группалартан турар сибээс буолар. Бастатан туран углевод энэргэтиичэскэй үлэни онорор.Ону таhынан кини инэмтэлээх веществолары хаhаанар улэлээх. Полисахарид клеткага наада эрэ буоллагына хаhаанар уонна ороскуоттанар. |
[[Углерод|Углевод]] – карбонильнай уонна хас да гидроксильнай группаттан турар органичэскэй вещество.Сибээс кылааhын аата “ углерод гидраттара” диэн тыллартан тахсар,кини 1844 сыллааахха ниэмэс уонна балтия омук торуттээх рассыыйа хиимэгинэн К.Шмид ааттаммыта. Углевод киhи этигэр сиинигэр [[энергия]] источнигынан туттуллар.Өскөтүн 1грамм углевод окисляйся гынна5ына кини 4,1 ккал энергияны уонна 0,4 г ууну таhаарар.Углевод диэн органичаскай молекула , кини углерод аатамын араас тэнийбэтэх сыаптарыттан, гидроксильнай уонна карбонильнай группалартан турар сибээс буолар. Бастатан туран углевод энэргэтиичэскэй үлэни онорор.Ону таhынан кини инэмтэлээх веществолары хаhаанар улэлээх. Полисахарид клеткага наада эрэ буоллагына хаhаанар уонна ороскуоттанар. |
||
= Углеводтар араастара. = |
|||
Боростуой , ыарахан уонна волокнистай углевоттары араараллар. Боростуой углевоттарга моно- уонна дисахариттар киирсэллэр, кинилэр биир эбэтэр икки сахарнай группалаахтар (глюкоза,фруктоза,лактоза,сахароза). Ыарахан углевоттарга полисахариттар киирсэллэр, кинилэр састааптара устэн элбэх углероттан киирсэллэр (крахмал, целлюлоза). |
Боростуой , ыарахан уонна волокнистай углевоттары араараллар. Боростуой углевоттарга моно- уонна дисахариттар киирсэллэр, кинилэр биир эбэтэр икки сахарнай группалаахтар ([[глюкоза]],фруктоза,лактоза,сахароза). Ыарахан углевоттарга полисахариттар киирсэллэр, кинилэр састааптара устэн элбэх углероттан киирсэллэр (крахмал, целлюлоза). |
||
Крахмал сурун астара буолаллар: рис куруппа(73,7г.),сэлиэьинэй куруппа(67,1г.), гречневай куруппа(63,7г.),мокоруон(62,3г.), хортуоска(16,0г.) уо.д.а. |
Крахмал сурун астара буолаллар: рис куруппа(73,7г.),сэлиэьинэй куруппа(67,1г.), гречневай куруппа(63,7г.),мокоруон(62,3г.), хортуоска(16,0г.) уо.д.а. |
||
| 10 устуруока: | 11 устуруока: | ||
= Углевод тыынар тыыннаах харамайдарга араас функцияны онорор, холобур: = |
= Углевод тыынар тыыннаах харамайдарга араас функцияны онорор, холобур: = |
||
1.Структурнай уонна тирэх функция. |
1.Структурнай уонна [[тирэх]] функция. |
||
2.Уунээйигэ харыстанар функция. |
2.Уунээйигэ харыстанар функция. |
||
| 24 устуруока: | 25 устуруока: | ||
7.Рецепторнай функция. |
7.Рецепторнай функция. |
||
= Тумук. = |
|||
Углевод биhиги олохпутугар олус улахан суолталаах, то5о диэтэххэ кини гликолиз,гликогенез уонна гликонеогенез барарыгар наада.Ол курдук, углевод киhи этигэр хааныгар энергия источныгынан буолара сурун оруоллаах. Аска баар углеводттар энергия таьhаран, крахмал, сахар уонна пищевой сибээстэри онорор тустаахтар. Биьиги эппит хааммыт, суруннээн мэйиибит бастайаанна глюкоза5а наадыйар, кини эпэктиибнэй уонна результативнай улэни онороругар наада. Углевод киhи хaаныгар сиинигэр ор бириэмэ тиийбэт буолла5ына кини бэйэтин белоктарыттан глюкозаны синтизитуйдаан сагалыыр, интэн сибээстээн кини таhынаагы эйгэттэн харыстанар дьогура күүскэ мөлтүүр. |
= Углевод биhиги олохпутугар олус улахан суолталаах, то5о диэтэххэ кини гликолиз,гликогенез уонна гликонеогенез барарыгар наада.Ол курдук, углевод киhи этигэр хааныгар энергия источныгынан буолара сурун оруоллаах. Аска баар углеводттар энергия таьhаран, крахмал, сахар уонна пищевой сибээстэри онорор тустаахтар. Биьиги эппит хааммыт, суруннээн мэйиибит бастайаанна глюкоза5а наадыйар, кини эпэктиибнэй уонна результативнай улэни онороругар наада. Углевод киhи хaаныгар сиинигэр ор бириэмэ тиийбэт буолла5ына кини бэйэтин белоктарыттан глюкозаны синтизитуйдаан сагалыыр, интэн сибээстээн кини таhынаагы эйгэттэн харыстанар дьогура күүскэ мөлтүүр. = |
||
15:35, 19 Ахсынньы 2019 барыл
Углевод – карбонильнай уонна хас да гидроксильнай группаттан турар органичэскэй вещество.Сибээс кылааhын аата “ углерод гидраттара” диэн тыллартан тахсар,кини 1844 сыллааахха ниэмэс уонна балтия омук торуттээх рассыыйа хиимэгинэн К.Шмид ааттаммыта. Углевод киhи этигэр сиинигэр энергия источнигынан туттуллар.Өскөтүн 1грамм углевод окисляйся гынна5ына кини 4,1 ккал энергияны уонна 0,4 г ууну таhаарар.Углевод диэн органичаскай молекула , кини углерод аатамын араас тэнийбэтэх сыаптарыттан, гидроксильнай уонна карбонильнай группалартан турар сибээс буолар. Бастатан туран углевод энэргэтиичэскэй үлэни онорор.Ону таhынан кини инэмтэлээх веществолары хаhаанар улэлээх. Полисахарид клеткага наада эрэ буоллагына хаhаанар уонна ороскуоттанар.
Углеводтар араастара.
Боростуой , ыарахан уонна волокнистай углевоттары араараллар. Боростуой углевоттарга моно- уонна дисахариттар киирсэллэр, кинилэр биир эбэтэр икки сахарнай группалаахтар (глюкоза,фруктоза,лактоза,сахароза). Ыарахан углевоттарга полисахариттар киирсэллэр, кинилэр састааптара устэн элбэх углероттан киирсэллэр (крахмал, целлюлоза).
Крахмал сурун астара буолаллар: рис куруппа(73,7г.),сэлиэьинэй куруппа(67,1г.), гречневай куруппа(63,7г.),мокоруон(62,3г.), хортуоска(16,0г.) уо.д.а.
Волокнистай углевоттар боростуой пищевой клетчаткаттан турараллар, кини билэргит курдук аhы буһарыыга олус туһалаах. Хас биирдии углевод тумугэр моносахариттага урэллэр, кинилэр метоболизм уонна атын молекулярнай коплекстар синтезтара барарыгар энергия источнигынан туттуллуохтарын соп. Углевоттар араас киьи сиир аhылыктарыгар бааллар. Боростуой саахардары минньигэс бурдук аска, ситэ чо-чулла,танастана илик оноhуктарга уонна фрукталарга булуохха соп, ол бириэмэ ыарахан углевоттар источниктара килиэп, мокоруоннай оноhуктарга уонна о5уруот аhыгар буолаллар.
арыыга олус туьалаах. Хас биирдии углевод тумугэр моносахариттага урэллэр, кинилэр метоболизм уонна атын молекулярнай коплекстар синтезтара барарыгар энергия источнигынан туттуллуохтарын соп. Углевоттар араас киьи сиир аьылыктарыгар бааллар. Боростуой саахардары минньигэс бурдук аска, ситэ чо-чулла,танастана илик оноьуктарга уонна фрукталарга булуохха соп, ол бириэмэ ыарахан углевоттар источниктара килиэп, мокоруоннай оноьуктарга уонна огуруот аьыгар буолаллар.
Углевод тыынар тыыннаах харамайдарга араас функцияны онорор, холобур:
1.Структурнай уонна тирэх функция.
2.Уунээйигэ харыстанар функция.
3.Пластичэскэй функция.
4.Энергетическэй функция.
5.Осмотическай функция.
6.Хаьаанар функция.
7.Рецепторнай функция.