Springe nei ynhâld

Koalhydraat

Ut Wikipedy
Glukoaze, in monosacharide
Selluloaze, in polysacharide

Yn de gemy is in koalhydraat (ek wol sûker of sacharide neamd) in beskaat type ferbining fan koalstof-, wetterstof- en soerstofatomen dêr't de wetterstof- en soerstofatomen mei in ferhâlding fan 2:1 by foarkomme. Ek ôfliedings mei oare eleminten en oare ferhâldings wurde wol ûnder de sûkers rekkene salang se in likense basisstruktuer hawwe.

Yndieling fan koalhydraten

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Der binne ferskate manearen om koalhydraten yn te dielen:

  • op grutte fan de Molekulen
  • op tal fan koalstofatomen yn it molekúl
  • op gemyske reaksje

Yndieling op grutte

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Koalhydraten kinne bestean út 1, 2, inkelde of folle monosacharide-ienheden.

Yndieling op tal koalstofatomen

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Om de koalhydraten yn te dielen op tal fan koalstofatomen wurde de telwurden (3) tri-, (4) tetr-, (5) pent-, (6) heks- ensfh. brûkt. Nei ien fan dizze telwurden komt dan de útgong -oaze. Bygelyks mei heksoaze wurde alle koalhydraten mei seis koalstofatomen miend.

Yndieling op gemyske reaksje

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Koalhydraten hawwe yn de iepen keatlingstruktuer altyd in dûbeldbûn soerstofatoom. As dit soerstofatoom oan de ein fan de keatling sit, dan is de ferbining in aldehyde en hawwe wy it oer in aldoaze, sit it dûbeldbûn soerstofatoom yn it midden fan de keatling, dan is de ferbining in keton en hawwe wy it oer in ketoaze. Aldoazen reageare maklik mei oksydearjende stoffen, ketoazen net. Aldoazen wurden ek wol redusearjende sûkers neamd. Glukoaze (dat makke wurdt troch fotosynteze) is de ferneamdste aldoaze. As oksydearjende stoffen wurde brûkt:

Tabel mei koalhydraten (monosachariden), sortearre op tal koalstofatomen en gemyske reaksje:

aldoazeketoaze
trioazeglyseraldehydedihydroksyaseton
tetroazeerytroaze
treoaze
erytruloaze
pentoazearabinoaze
lyksoaze
ksyloaze
riboaze
ksiluloaze
ribuloaze
heksoazealloaze
altroaze
galaktoaze
glukoaze
guloaze
mannoaze
taloaze
ydoaze
fruktoaze
psikoaze
sorboaze
tagatoaze