Przejdź do zawartości

Zygmunt Choromański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Choromański
Biskup tytularny Panopolis
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

14 kwietnia 1892
Warszawa

Data i miejsce śmierci

26 grudnia 1968
Warszawa

Miejsce pochówku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Biskup pomocniczy warszawski
Okres sprawowania

1946–1968

Sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski
Okres sprawowania

1946–1968

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

30 listopada 1916

Nominacja biskupia

7 maja 1946

Sakra biskupia

29 czerwca 1946

Odznaczenia
Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice (od 1908)
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

29 czerwca 1946

Konsekrator

August Hlond

Współkonsekratorzy

Kazimierz Tomczak
Antoni Szlagowski

Grób Zygmunta Choromańskiego na warszawskim cmentarzu Powązkowskim

Zygmunt Choromański (ur. 14 kwietnia 1892 w Warszawie[1], zm. 26 grudnia 1968 tamże) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy warszawski w latach 1946–1968, sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski w latach 1946–1968.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Młodość

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Edwarda Choromańskiego (zm. 1901) i Teresy, z d. Burago (zm. 1930). Miał brata, Czesława (ur. 1886). Jego ojciec pracował jako kolejarz. Dzieciństwo spędził częściowo w Skierniewicach[2]. Był uczniem Szkoły Technicznej Warszawsko-Wiedeńskiej Kolei Żelaznej. W 1908 wstąpił do warszawskiego seminarium duchownego, w 1913 przyjął święcenia subdiakonatu i został skierowany na studia do Gregorianum, gdzie obronił pracę doktorską z prawa kanonicznego. Święcenia kapłańskie przyjął 30 listopada 1916[3].

Praca kapłańska do 1939

[edytuj | edytuj kod]

Po święceniach pracował krótko jako wikariusz w parafii św. Trójcy w Piątku. W 1917 został mianowany notariuszem w Kurii Metropolitalnej Warszawskiej, pełnił tę funkcję do 1926, w 1921 został także obrońcą węzła małżeńskiego w Sądzie Arcybiskupim. Równocześnie był wykładowcą teologii moralnej specjalnej i teologii moralnej fundamentalnej oraz prawa kanonicznego w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie[4]. W 1917 został kapelanem Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, w 1920 należał do organizatorów Synodu Archidiecezji Warszawskiej, w latach 1922–1925 był redaktorem naczelnym pisma Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie[5].

Jesienią 1926 został mianowany kanclerzem kurii, zrezygnował wówczas z wykładów w seminarium, poza prawem kanonicznym, które wykładał jeszcze do 1929. Także od 1926 był prezesem Towarzystwa Oszczędności i Pomocy dla Rzymskokatolickiego Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, w tej roli przyczynił się do wybudowania w 1929 domu księży emerytów. W latach 1927–1930 był równocześnie wikariuszem w parafii św. Andrzeja Apostoła w Warszawie[6]. Od końca lat 20. do wybuchu II wojny światowej współpracował z Kurierem Warszawskim. Część jego artykułów ukazała się w 1934 w zbiorze W obronie chrześcijańskiego małżeństwa[7].

W 1927 otrzymał przywilej noszenia rokiety i mantoletu, w 1929 został wyróżniony funkcją kanonika gremialnego Kapituły Metropolitalnej Warszawskiej, a także otrzymał medal Pro Ecclesia et Pontifice[8][9].

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 1939 wszedł w skład Komitetu Obywatelskiego w czasie obrony Warszawy[10][11]. Od 3 do 10 października 1939 był przejściowo więziony na Pawiaku[12]. W grudniu 1939 został wikariuszem koadiutorem (z prawem objęcia probostwa) w parafii św. Aleksandra. Powrócił także do wykładów w seminarium duchownym. Po śmierci w 1942 dotychczasowego administratora archidiecezji warszawskiej abp Stanisława Galla przestał był kanclerzem kurii i został mianowany radcą kurialnym, w 1943 otrzymał godność infułata[13].

W lutym 1944 został proboszczem parafii św. Aleksandra, a w marcu tegoż roku równocześnie wikariuszem generalnym archidiecezji warszawskiej[14]. Od września 1944 przebywał w Milanówku, gdzie pomagał bp Antoniemu Szlagowskiemu w organizowaniu prac kurii[15].

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu wojny powrócił do Warszawy. 7 maja 1946 został mianowany przez papieża Piusa XII biskupem pomocniczym archidiecezji warszawskiej i biskupem tytularnym Panopolis (nie zrezygnował jednak z probostwa parafii św. Aleksandra), jego konsekracja nastąpiła 29 czerwca 1946[16]. W lipcu 1946 został mianowany sekretarzem Konferencji Episkopatu Polski, nominację tę zatwierdzono na zebraniu plenarnym Episkopatu we wrześniu 1946[17]. W kwietniu 1948 otrzymał honorową godność archidiakona Kapituły Metropolitarnej Warszawskiej. Po śmierci Augusta Hlonda zarządzał tymczasowo archidiecezją warszawską jako wikariusz kapitulny (od 27 października 1948 do 7 lutego 1949)[18].

Jako sekretarz KEP odpowiadał za kontakty z rządem PRL[19]. Rozmowy te podjął już we wrześniu 1946, jego głównym rozmówcą był początkowo ówczesny wiceminister administracji publicznej Władysław Wolski[20]. W sierpniu 1949 został członkiem Komisji Mieszanej przedstawicieli Rządu i Episkopatu[21]. Był głównym negocjatorem Porozumienia Państwo-Kościół z 14 kwietnia 1950[22]. W kolejnych latach pozostawał w stałych kontaktach z władzami PRL, które reprezentował Antoni Bida[23].

Jako proboszcz parafii św. Aleksandra przystąpił w 1949 do odbudowy zniszczonej w czasie wojny świątyni parafialnej. Jej konsekracja odbyła się w 1952[24].

Po uwięzieniu w 1953 kard. Stefana Wyszyńskiego uczestniczył w przygotowaniu oświadczenia Episkopatu Polski mającej charakter deklaracji lojalności wobec władz PRL. W grudniu 1953 złożył razem z innymi biskupami ślubowanie wierności Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i jej rządowi wymagane przepisami Dekretu z 9 lutego 1950 o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych[25]. De facto pozostawał głównym negocjatorem władz kościelnych w relacjach z władzami państwowymi[26]. W kolejnych latach wykazywał się stosunkowo dużą uległością wobec władz PRL[27], jednak w dalszym ciągu czynił różnego rodzaju starania w obronie praw Kościoła[28], a od 1955 czynił to w sposób coraz odważniejszy, zaczął się także ubiegać o uwolnienie Stefana Wyszyńskiego[29].

Jego postawa w czasie uwięzienia Prymasa była m.in. w Watykanie oceniana krytycznie jako nadmiernie zachowawcza[30]. Stefan Wyszyński okazał mu jednak po uwolnieniu zaufanie. W grudniu 1956 mianował go prałatem-dziekanem Kapituły Metropolitarnej, wiosną 1957 zabrał go do Rzymu na uroczystość przyjęcia kapelusza kardynalskiego, aby w ten sposób zademonstrować jedność Episkopatu Polski[31], w 1958 mianował wikariuszem generalnym archidiecezji warszawskiej[32].

Od listopada 1956 Zygmunt Choromański był członkiem reaktywowanej Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu i Episkopatu[33]. W kolejnych latach był głównym rozmówcą władz kościelnych w kontaktach z władzami PRL, a także autorem, redaktorem lub konsultantem pism hierarchii kościelnej do tych władz, dotyczących często różnego rodzaju szykan administracyjnych i niesprzyjającego Kościołowi ustawodawstwa[34]. Stał się jednym z ważniejszych doradców kard. Stefana Wyszyńskiego, jego opinie przesądzały często o kierunku działań Konferencji Episkopatu Polski[35].

Uczestniczył w I i III sesji soboru watykańskiego II[36].

W lutym 1967 przeszedł zawał serca, po którym nie doszedł już do pełnej sprawności. Zmarł w wyniku kolejnego zawału 26 grudnia 1968[37].

Zygmunt Choromański został pochowany na warszawskich Powązkach (kwatera 205-4-7)[38].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 103.
  2. Smoliński 2014 ↓, s. 24–26.
  3. Smoliński 2014 ↓, s. 28–30.
  4. Smoliński 2014 ↓, s. 30–32, 40.
  5. Smoliński 2014 ↓, s. 33–34.
  6. Smoliński 2014 ↓, s. 31, 33, 36, 37.
  7. Smoliński 2014 ↓, s. 110–130.
  8. Smoliński 2014 ↓, s. 33–34, 43.
  9. Odznaczenia papieskie. „Kurier Warszawski”, s. 3, Nr 185 z 9 lipca 1929. [dostęp 2017-05-23]. 
  10. Smoliński 2014 ↓, s. 46.
  11. W. Lipiński, Dziennik, Warszawa 1989, s. 167.
  12. Smoliński 2014 ↓, s. 48.
  13. Smoliński 2014 ↓, s. 52, 53.
  14. Smoliński 2014 ↓, s. 52.
  15. Smoliński 2014 ↓, s. 54–55.
  16. Smoliński 2014 ↓, s. 58.
  17. Smoliński 2014 ↓, s. 59.
  18. Smoliński 2014 ↓, s. 78–79.
  19. Smoliński 2014 ↓, s. 62, 187.
  20. Smoliński 2014 ↓, s. 187, 188, 190.
  21. Smoliński 2014 ↓, s. 238–266.
  22. Smoliński 2014 ↓, s. 253, 256–257.
  23. Smoliński 2014 ↓, s. 267.
  24. Smoliński 2014 ↓, s. 70–71.
  25. Smoliński 2014 ↓, s. 297–300.
  26. Smoliński 2014 ↓, s. 317.
  27. Smoliński 2014 ↓, s. 306–307.
  28. Smoliński 2014 ↓, s. 309–310.
  29. Smoliński 2014 ↓, s. 314, 319–322.
  30. Smoliński 2014 ↓, s. 65, 336.
  31. Smoliński 2014 ↓, s. 65, 78–79.
  32. Smoliński 2014 ↓, s. 78.
  33. Smoliński 2014 ↓, s. 329.
  34. Smoliński 2014 ↓, s. 352, 384, 454.
  35. Smoliński 2014 ↓, s. 453, 454.
  36. Smoliński 2014 ↓, s. 67.
  37. Smoliński 2014 ↓, s. 81–85.
  38. Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 298. ISBN 83-03-00758-0.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]