Przejdź do zawartości

Zbrodnia w Kisielinie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zbrodnia w Kisielinie
Ilustracja
Ruiny kościoła w Kisielinie, gdzie doszło do zbrodni
Państwo

Polska (okupowana przez III Rzeszę)

Miejsce

Kisielin

Data

11 lipca 1943

Liczba zabitych

90

Typ ataku

ludobójstwo

Sprawca

Ukraińska Powstańcza Armia

Położenie na mapie Polski w 1939
Mapa konturowa Polski w 1939, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kisielin”
Ziemia50°51′44″N 24°48′56″E/50,862222 24,815556
Upamiętnienie zbiorowej mogiły przy kościele
Widok mogiły z kościoła
Tablica na mogile
Krzyż z lewej strony mogiły
Krzyż z prawej strony mogiły
Kisielin

Zbrodnia w Kisielinie – zbrodnia dokonana w niedzielę 11 lipca 1943 roku na ludności polskiej w Kisielinie położonym w powiecie horochowskim województwa wołyńskiego przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii. W jej wyniku zginęło 90 Polaków.

Przebieg zbrodni

[edytuj | edytuj kod]

W czasie gdy niemal cała polska ludność Kisielina przebywała na mszy świętej[1], miasteczko oraz kościół zostały otoczone podwójnym kordonem upowców. Gdy po zakończeniu mszy Polacy zaczęli wychodzić z kościoła, otworzono do nich ogień. Wśród zaatakowanych wybuchła panika, ludzie cofnęli się do środka i zaczęli szukać ukrycia. Kilkadziesiąt osób zabarykadowało się na piętrze plebanii połączonej z kościołem, 4 osoby ukryły się pod dachem kościoła.

Około 80 osób, które pozostały w kościele i poddały się, zostało zamordowanych przez Ukraińców – rozebranych pod przymusem rozstrzelano pod dzwonnicą i dobito bagnetami.

Polacy, którzy uciekli na piętro plebanii, zdołali obronić się, rzucając we wspinających się po drabinach upowców cegłami z rozbieranych ścian i pieców oraz odrzucając wrzucane przez okna granaty. Po 11 godzinach oblężenia upowcy odeszli. Podczas obrony plebanii zginęło 4 Polaków a 6 zostało rannych. Jednym z rannych był ks. proboszcz Witold Kowalski, który otrzymał postrzał w policzek. Z tego powodu do końca życia (zmarł w 1960 r.) duchowny nie słyszał na lewe ucho oraz cierpiał na ból i zawroty głowy[2].

Zbrodnie na Polakach w Kisielinie trwały także po 11 lipca 1943 r. M.in. dwa tygodnie później zostało porwane i zamordowane polsko-ukraińskie małżeństwo, Leopold i Anisja Dębscy.

Ocalałym Polakom w różny sposób pomagali niektórzy Ukraińcy[3].

Jedną z ocalałych była mała dziewczynka Teodora Zgliniecka, która była świadkiem zamordowania swojego ojca przez upowca, strzałem w brzuch. Ktoś wziął ją za rękę i przyprowadził na zakrystię, gdzie ocalała[4].

Upamiętnienie po wojnie

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnieniem zbrodni w Kisielinie zajmował się Włodzimierz Dębski, syn Leopolda i Anisji, który w obronie plebanii stracił nogę. W 2006 r. wydano jego monografię o Kisielinie pt. Było sobie miasteczko. Na jej podstawie w 2009 r. powstał film dokumentalny o tym samym tytule, opowiadający o zbrodni. Kompozytorem muzyki do filmu jest syn Włodzimierza, Krzesimir Dębski.

W 2023 r. odznaczono pośmiertnie Medalem Virtus et Fraternitas Ukraińców, którzy pomogli Włodzimierzowi Dębskiemu: Piotra Parfeniuka, jego stryjostwo: Lubow i Antona Parfeniuków[5][6] oraz Paraskewę Padlewską. Wyróżniono także Ukraińców pomagających innym Polakom: Pawła Kyca, Sofię Kyc, Mykołę Korenia, Anastasiję Koreń, Sawę Kowtoniuka, Ustynę Kowtoniuk, Semena Biliczuka[7].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Filar 2008 ↓, s. 149.
  2. Ks. Józef Marecki, „Misterium Iniquitatis. Osoby duchowne i zakonne obrządku łacińskiego zamordowane przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1939-1945”, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Krakowie, Kraków 2020, ISBN 978-83-956508-1-9 (IPN), ISBN 978-83-7643-184-0 (Wydawnictwo UNUM), s. 422-423
  3. Niedzielko Romuald: Kresowa księga sprawiedliwych 1939–1945. O Ukraińcach ratujących Polaków poddanych eksterminacji przez OUN i UPA. Warszawa: IPN, 2007. ISBN 978-83-60-46461-8.
  4. Anna Herbich "Dziewczyny z Wołynia", „Dziewczyny z Wołynia” – premiera książki Anny Herbich [online], blogpress.pl [dostęp 2018-08-22].
  5. Anton Parfeniuk (1890–1947) Lubow Parfeniuk (1903–1967) - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-07-10] (pol.).
  6. Piotr Parfeniuk - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-07-10] (pol.).
  7. Odznaczeni - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-07-26] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]