Siergiej Sztemienko

Siergiej Sztemienko

Серге́й Матве́евич Штеме́нко

generał armii
Data i miejsce urodzenia	20 lutego 1907 Uriupińsk
Data i miejsce śmierci	23 kwietnia 1976 Moskwa
Przebieg służby
Lata służby	1926–1976
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Armia Czerwona Armia Radziecka GRU
Stanowiska	dowódca GRU
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna domowa w Rosji, II wojna światowa, zimna wojna
Odznaczenia

Generał Sztemienko z rodziną, 1962

Siergiej Matwiejewicz Sztemienko (ros. Серге́й Матве́евич Штеме́нко; ur. 7 lutego^?/20 lutego 1907 w Uriupińsku w obwodzie dońskim, zm. 23 kwietnia 1976 w Moskwie) – generał armii Sił Zbrojnych ZSRR, szef Głównego Zarządu Wywiadowczego.

Początki kariery

Pochodził ze wsi, w 1926 roku wstąpił ochotniczo do Armii Czerwonej i służył w artylerii i jednostkach pancernych. Brał udział w agresji na Polskę 17 września 1939 roku, w 1940 roku został przeniesiony do Sztabu Generalnego. W czerwcu 1942 roku mianowano go tam szefem Zarządu Operacyjnego. W listopadzie 1948 roku został mianowany szefem Sztabu Generalnego i awansowany do stopnia generała armii. W czerwcu 1952 został zdegradowany do stopnia generała porucznika i skierowany jako szef sztabu do Radzieckiej Grupy Wojsk w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Do Moskwy powrócił natychmiast po śmierci Stalina w marcu 1953 roku, na stanowisko pierwszego zastępcy Szefa Sztabu Generalnego. Upadek jego protektora Ławrientija Berii spowodował, iż został przesunięty na trzeciorzędne stanowisko Szefa Sztabu Wschodniosyberyjskiego Okręgu Wojskowego.

W lutym 1956 roku, po awansie na generała pułkownika, zastąpił na stanowisku szefa Głównego Zarządu Wywiadowczego gen. płk. Michaiła Szalina.

W październiku 1957 roku, w ramach czystki prowadzonej po dymisji marszałka Gieorgija Żukowa, przeszedł ponownie do służby w okręgach wojskowych. W 1962 został mianowany szefem sztabu wojsk lądowych, skąd w 1965 roku wrócił do Sztabu Generalnego. Powierzono mu ponownie funkcję szefa Zarządu Operacyjnego, a następnie w 1966 roku funkcję pierwszego zastępcy ministra obrony. Na tym stanowisku opracowywał plany interwencji w Czechosłowacji w 1968 roku. Przywrócony do rangi generała armii, bezpośrednio po sukcesie tej agresji został szefem Sztabu Zjednoczonego Dowództwa Wojsk Układu Warszawskiego, stanowisko to piastował aż do śmierci w 1976 roku. Pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Prace literackie

Sztemienko napisał dwa dzieła z historii wojskowości; obie książki podlegały licznym zmianom w kolejnych wydaniach:

• Sztab generalny w czasie wojny (wyd. pol. 1969)
• Jeszcze o sztabie generalnym w czasie wojny (wyd. pol. 1976)

Odznaczenia

• Order Lenina
• Order Czerwonego Sztandaru (trzykrotnie)
• Order Suworowa I klasy (dwukrotnie)
• Order Kutuzowa I klasy
• Order Czerwonego Sztandaru Pracy
• Order Czerwonej Gwiazdy
• Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR”
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal „Za zwycięstwo nad Japonią”
• Medal „Za obronę Moskwy”
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”
• Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”