Ryzalit

Widok zamku w Pęzinie z zaznaczonym ryzalitem, pseudoryzalitem i wykuszem

Ryzalit – występ z lica w elewacji budynku od kilkudziesięciu centymetrów do kilkakrotności tej wielkości, jednak mniejszy niż wielkość bocznego skrzydła budowli. Zastosowanie jednego lub kilku ryzalitów dzieli fasadę na 3, 5 lub więcej części. Jego funkcją jest przełamanie monotonii, dlatego część cofnięta względem ryzalitu nie powinna mieć szerokości porównywalnej z ryzalitem. Prowadzony jest od fundamentów po dach i stanowiący organiczną część lica.

W rzucie poziomym ryzalit może mieć kształt prostokąta lub półkola. Popularny od renesansu w architekturze pałaców, później stosowany także przy budowie domów wielorodzinnych. W budynkach reprezentacyjnych w środkowym ryzalicie fasady znajduje się główne wejście do budowli, natomiast w tylnej elewacji wyjście na taras lub ogród.

Ryzalit ożywia elewację i zwiększa powierzchnię pomieszczeń. Płaski, nieznacznie wystający przed lico sąsiadującej ściany ryzalit określany bywa jako pseudoryzalit.

• 
  Ryzalit pałacu w Ławicy
• 
  Pałac w Rudniku
• 
  Pseudoryzalit poczty w Strzelinie

Zobacz też

• loggia
• apsyda
• portyk
• wykusz
• kryptoportyk

Bibliografia

• Zdzisław Mączeński: Elementy i detale architektoniczne w rozwoju historycznym. Warszawa: Budownictwo i Architektura, 1956.
• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 139. ISBN 83-85001-89-1.