Przejdź do zawartości

Przechód (województwo opolskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zobacz też: Przechód w innych znaczeniach tego słowa.
Przechód
wieś
Ilustracja
Kościół św. Jana Chrzciciela
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

nyski

Gmina

Korfantów

Liczba ludności (2011)

806[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-317[3]

Tablice rejestracyjne

ONY

SIMC

0497012

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Przechód”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Przechód”
Położenie na mapie powiatu nyskiego
Mapa konturowa powiatu nyskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Przechód”
Położenie na mapie gminy Korfantów
Mapa konturowa gminy Korfantów, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Przechód”
Ziemia50°32′06″N 17°40′10″E/50,535000 17,669444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Wnętrze kaplicy św. Łazarza w Przechodzie.
Wnętrze kaplicy św. Łazarza w Przechodzie.

Przechód (niem. Psychod, 1936–1945 Waldfurt)[4][5]– wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Korfantów[6][7]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej.

W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Łącznik w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Wieś zaliczana jest do ulicówek, z zagrodami po obu stronach ulicy, z przysiółkami i niwowym układem pól. Obszar zajmowany przez wieś jest w większości równinny, z niewielkimi wzniesieniami, które posiadają zwyczajowe nazwy np.: Górka Sowińska, Górka Balzerowa i Góra Czarownic. Przechód podzielony jest umownie i zgodnie z tradycją na dzielnice, a ich nazwy to: Kozówka, Rynek, Zamłynie, Górka Sowińska, Wilcze, Wygon, Podgórze, Za szkołą, Hulica, Smolarnia, Trzy Chałupy, Ulica Chrzelicka.

Ochotnicza Straż Pożarna w Przechodzie, wraz z pozostałymi organizacjami i mieszkańcami wsi jest organizatorem Międzynarodowego Turnieju Piłki Prądowej – Wasserball, imprezy która została na stałe wpisana do kalendarza imprez województwa opolskiego. Coroczny turniej odbywa się w ostatni weekend lipca.

W latach 1950–1970 liczba mieszkańców utrzymywała się w granicach około 1450 – 1500. Obecnie miejscowość zamieszkuje około 800 osób.

Nazwa

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miejscowości wywodzi się od słowa przechód – przejście, także późniejsza niemiecka Waldfurt – przejście leśne. Tak więc nazwa ma ścisły związek z położeniem miejscowości: nad rzeką Ścinawą Niemodlińską, w miejscu otoczonym największym w województwie opolskim kompleksem leśnym Borów Niemodlińskich.

Dawne nazwy wsi: Przechod (1306), Prechod (1333), Prschichod (1534), Przychod (1728), Psychod (1883), Waldfurt (1936)[potrzebny przypis]. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Przechód[8].

Integralne części wsi Przechód[6][7][1]
SIMC Nazwa Rodzaj
nie nadano Kozłówka część wsi
nie nadano Podgórze część wsi
0497029 Smolarnia przysiółek
nie nadano Śródlesie leśniczówka
nie nadano Wilczury część wsi

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Przechód (Przichow) wśród miejscowości ziemi prudnickiej na mapie z 1804

W źródłach pisanych miejscowość wzmiankowana jest po raz pierwszy, w sporządzonym w latach 1303–1306, za czasów biskupa Henryka z Wierzbna, spisie uposażeń diecezji wrocławskiej w archidiakonacie opolskim, znanym jako Rejestr Ujazdu (łac. Registrum Wyasdense). W latach nieco późniejszych w jednym z dokumentów z 1333 roku, jako świadek występuje „Albert, pleban in Prechod”, o Przechodzie wspomina również „Die Rechnung...” – rejestr świętopietrza w archidiakonacie opolskim z 1447 roku. Historia wsi sięga jednak co najmniej początków XIII wieku, wiemy o tym z XVII-wiecznego przekazu podającego informację o budowie w miejscowości pierwszego kościoła w 1279 roku, zatem lokacja wsi musiała nastąpić w okresie nieco wcześniejszym. Budowy następnych drewnianych świątyń odnotowano kolejno w 1447 oraz 1518 roku a w 1779 zbudowano istniejący do dziś murowany kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela.

Przechód od początków swego istnienia był wsią kościelną, usytuowaną na granicy ziemi niemodlińskiej i prudnickiej, sąsiadując z lasami chrzelickimi od wschodniej strony. Ludność wsi od średniowiecznych czasów trudniła się m.in. rolnictwem, hodowlą, wyrębem lasów oraz przemysłem leśnym, głównie wytwarzaniem smoły w procesie destylacji rozkładowej drewna, a także wytwarzaniem węgla drzewnego. Społeczność w większości była polska. W praktykach religijnych panował język polski.

Pieczęć Przechodu (1722)

Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[9]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[10]. W drugiej połowie wieku XVIII – kościelna wieś Przechód zostaje włączona w skład chrzelickich dóbr królewskich.

W 1784 roku w miejscowości działała szkoła początkowa, prowadzona przez miejscową parafię katolicką. W tym czasie wieś zamieszkiwało 26 chłopów pełnorolnych (kmiecie) oraz 10 chłopów małorolnych (zagrodnicy) i chałupników, w miejscowości funkcjonował także młyn.

Według danych z roku 1843 miejscowość zamieszkiwało 497 osób, zajmując 42 domy. Wieś nadal należała do dóbr chrzelickich. W tym czasie do istniejącej tu szkoły uczęszczały dzieci także z Borku i Ligoty Fyrlądzkiej (część obecnej Kuźnicy Ligockiej), dzieci uczone były przez dwóch nauczycieli. Wówczas we wsi znajdowały się: dwa młyny wodne, gospoda oraz królewska podleśniczówka. Było tu też czterech rzemieślników, dwóch handlarzy bydła i lnu. Duży wpływ na rozwój miejscowości w owym czasie, miały prowadzone prace melioracyjne, których wynikiem było nawodnienie znacznych obszarów w okolicach Przechodu wodami Ścinawy Niemodlińskiej. Wzrosła wtedy liczba mieszkańców, utrzymujących się z rolnictwa.

W 1861 roku wieś posiadała 5 budynków publicznych, 623 osób zajmowało 94 budynki mieszkalne. Były również budynki rzemieślnicze i wiele budynków gospodarczych. Miejscowość posiadała wtedy: dwa młyny, dwie kuźnie oraz agencję pocztową i dwie gospody. Wieś należała wtedy do rzymkowickiego obwodu urzędowego (gminy).

Pieczęć Przechodu (1910)

Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa z kosą na ramieniu skierowanego w prawo, za nim wysoka trawa, a w otoku napis: GEMEINDE PSYCHOD / KREIS NEUSTADT O/S. (pol. Gmina Przechód / Powiat Prudnicki, Górny Śląsk)[11]. Na przełomie XIX i XX wieku liczba ludności Przechodu nadal systematycznie rosła. W roku 1883 żyło tu 824 mieszkańców, a w roku 1910 już 1671. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1666 mieszkańców Przechodu 171 posługiwało się językiem niemieckim, 1387 językiem polskim, a 108 było dwujęzycznych[12]. W wyborach parlamentarnych w Republice Weimarskiej w 1919 najwięcej głosów w Przechodzie zdobyli chrześcijańscy demokraci[13].

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Przechód znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[14], w obwodzie nr 9 powiatu prudnickiego[15]. W okresie międzywojennym wzrost liczby mieszkańców został przyhamowany z powodu emigracji zarobkowej.

W 1945 roku Przechód został zdobyty przez wojska 1 Frontu Ukraińskiego, w trakcie operacji opolskiej. Miejscowość była wyludniona, większość mieszkańców została ewakuowana lub uciekła. Do maja 1945 r. w Przechodzie władzę sprawowała radziecka komendantura a później polska administracja państwowa. W czerwcu 1946 roku wysiedlono mieszkańców niemieckich z Przechodu[potrzebny przypis].

Do 1954 roku Przechód należał do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1954 Przechód został odłączony od powiatu prudnickiego i przyłączony do niemodlińskiego[16].

Przynależność państwowa i administracyjna

[edytuj | edytuj kod]
Przynależność polityczno-administracyjna wsi Przechód
Okres Państwo Zwierzchnictwo Jednostka administracyjna
1306–1313 Księstwo opolskie
1313–1382 Księstwo niemodlińskie
1382–1424 Księstwo niemodlińsko-strzeleckie
1424–1460 Księstwo głogówecko-prudnickie
1460–1521 Księstwo opolskie
1521–1532 Księstwo opolsko-raciborskie księstwo opolskie
1532–1742 Monarchia Habsburgów Monarchia Habsburgów Święte Cesarstwo Rzymskie księstwo opolsko-raciborskie, powiat sądowy głogówecki
1742–1806 Królestwo Prus Święte Cesarstwo Rzymskie kamera wrocławska, departament wrocławski, powiat prudnicki
1806–1815 Królestwo Prus
1815–1871 prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1871–1918 Cesarstwo Niemieckie Cesarstwo Niemieckie Królestwo Prus, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1918–1919 Republika Weimarska Wolne Państwo Prusy, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1919–1933 Wolne Państwo Prusy, prowincja Górny Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1933–1938 III Rzesza III Rzesza
1938–1941 Wolne Państwo Prusy, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1941–1945 Wolne Państwo Prusy, prowincja Górny Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1945–1946 Rzeczpospolita Polska Okręg I (Śląsk Opolski)
1946–1950 województwo śląskie, powiat prudnicki, gmina Łącznik
1950–1952 województwo opolskie, powiat prudnicki, gmina Łącznik
1952–1954 Polska Rzeczpospolita Ludowa
1954–1973 województwo opolskie, powiat niemodliński, gromada Przechód
1973–1975 województwo opolskie, powiat niemodliński, gmina Korfantów
1975–1989 województwo opolskie, gmina Korfantów
1989–1998 Polska Rzeczpospolita Polska
od 1999 województwo opolskie, powiat nyski, gmina Korfantów


Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kaplica

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[17]:

  • kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, z 1793 r.
  • ogrodzenie z bramą,
  • plebania, z poł. XVIII w., 1864 r.
  • kaplica, z końca XVIII w.

Kultura

[edytuj | edytuj kod]

W 2011 Przechód zajął 1. miejsce w kategorii „najpiękniejsza wieś” konkursu „Piękna Wieś Opolska” organizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego[18].

Sport

[edytuj | edytuj kod]

Na Ścinawie Niemodlińskiej w Przechodzie corocznie odbywa się Międzynarodowy Turniej Piłki Prądowej Wasserball. Zawody organizowane są przez jednostkę ochotniczej straży pożarnej w Przechodzie[19].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Przechodzie[20].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 110571
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1040 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Psychod 1) [online], meyersgaz.org [dostęp 2024-04-25].
  5. ↑ https://treemagic.org/rademacher/www.verwaltungsgeschichte.de/neustadt_os.html
  6. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
  8. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  9. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  10. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  11. ↑ 983 Psychod (Przechód) II [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  12. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
  13. ↑ Wynik wyborów w Prudnickiem, „Gazeta Opolska”, 284, Opole: Nakładem Wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 5 grudnia 1919, s. 1.
  14. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
  15. ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 100.
  16. ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-16] (pol.).
  17. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 66.
  18. ↑ Ryszard Nowak, Gala konkursu „Piękna Wieś Opolska”, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 39 (1083), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 28 września 2011, s. 17, ISSN 1231-904X.
  19. ↑ Andrzej Dereń, Wasserball. Będą lać wodę! Takiej gry już dawno nie widzieliście! [online], Teraz Prudnik!, 16 lipca 2024 [dostęp 2024-07-18] (pol.).
  20. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Kloch Bogdan: Najstarsze parafie Górnego Śląska. Średniowieczna organizacja parafialna Górnego Śląska
  • Bildband Kreis Falkenberg in Oberschlesien, Druckhaus Goldammer, Scheinfeld/Mfr., 1982.
  • Heimatbuch des Kreises Falkenberg in Oberschlesien, Heimatverein Kreises Falkenberg O/S, Peine, 1971.
  • Heimatkalender des Kreises Falkenberg, Druck: Schlesierverlag L.Heege, Schweidnitz, 1929-1939.
  • Janina Domska: Niemodlin i ziemia niemodlińska od 1224 roku do początku XX wieku. 1998.
  • Weltzel Augustin: Geschichte des edlen, freiherrlichen und gräflichen Geschlechts von Praschma, Ratibor, 1883
  • Plan odnowy miejscowości Przechód na lata 2007 – 2013
  • Robert Hellfeier, Smolarnia – 350 lat historii, Smolarnia: Gmina Strzeleczki, 2014, ISBN 978-83-63233-26-6.
Gmina Korfantów
Miasto
Wsie
Integralne
części miasta
Integralne
części wsi

Herb gminy Korfantów

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przechód_(województwo_opolskie)&oldid=74969226”