Piotr Wójtowicz (rzeźbiarz)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
około 10 czerwca 1938 |
| Zawód, zajęcie |
.jpg)
Piotr Bazyli Wójtowycz (ur. 10 czerwca 1862 w Przemyślu, zm. około 10 czerwca 1938[a] we Lwowie) – rzeźbiarz i medalier związany ze Lwowem[1], zwany naszym[2] lub lwowskim Fidiaszem[3].
Biografia
[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Przemyślu, w ubogiej, rusińskiej rodzinie greckokatolickiej jako syn miejskiego stróża[4][5]. W młodości zarabiał jako snycerz w Przemyślu, Krakowie i Lwowie[6]. We Lwowie w 1882 roku rozpoczął naukę rzeźbienia w marmurze u Leonarda Marconiego, który wysłał młodego artystę na studia. Od 1883 r. Wójtowicz studiował w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych. Głównym jego mecenasem był książę Jerzy Czartoryski, który przyznał młodemu rzeźbiarzowi stypendium w wysokości 18 złotych reńskich miesięcznie[6]. Wójtowicz uczył się w warsztacie Kaspara Clemensa Zumbuscha, a ten zlecił mu wykonanie konnych pomników feldmarszałków składających się na kompleksowy pomnik Marii Teresy na placu przy Ringu[4]. Akademię Sztuk Pięknych ukończył w 1890 roku. Z tego okresu pochodzą następujące dzieła: posąg gipsowy Niewolnik (1885, Muzeum Narodowe w Krakowie), Perseusz z głową Meduzy (1887, odlew brązowy, Muzeum Narodowe w Krakowie, eksponowany w Sukiennicach), Rzucający oszczepem (gips), Po kąpieli (Splatająca warkocz, 1887, Muzeum Narodowe w Krakowie, wystawiona w Sukiennicach), Wygnańcy polscy z Prus i Porwanie Sabinki[7].
Wczesne dzieła Wójtowicza były wystawiane na wystawach plastycznych w Krakowie w latach 1888-1890 i nabyte przez krakowskie muzea. Prace rzeźbiarza znajdują się również w muzeach polskich miast: Krosna, Jasła i Lublina[2].
W 1890 r. P. Wójtowicz otrzymał stypendium w Rzymie[8] i Florencji za kompozycję Porwanie Sabinki[9][10]. Na stypendium cesarskim Wójtowicz spędził w Rzymie ponad dwa lata, mieszkając w Pałacu Weneckim (ówczesnej ambasadzie austriackiej) razem z malarzem Franciszkiem Krudowskim[10]. Po powrocie do Austro-Węgier w 1892 r. artysta pracował w Wiedniu i Budapeszcie, gdzie zaprzyjaźnił się z Ludwikiem Tyrowiczem. W latach 1893–1894 współpracował z węgierskimi kolegami z wiedeńskich studiów przy realizacji konnego pomnika Gyuli Andrássyego[10].
W latach 1897–1898 Wójtowicz ponownie pracował w Budapeszcie przy ozdabianiu budynku parlamentu. Po powrocie do Lwowa realizował program dekoracji nowego Teatru Miejskiego (zaprojektowany przez Zygmunta Gorgolewskiego)[11], a następnie ozdabiał gmach lwowskie straży ogniowej i dworzec kolejowy.
Piotr Wójtowicz po śmierci żony (1929) praktycznie przestał tworzyć[12]. Cierpiał na różne choroby, w tym alkoholizm[4][13]. Po 1934 roku nie było już żadnej informacji o lwowskim Fidiaszu. Przyjęto umownie 1936 rok za datę jego śmierci, lecz w rzeczywistości zmarł w przytułku dla biednych artystów fundacji Roberta Domsa między 9 a 11 czerwca 1938 r. (być może dokładnie w dzień swoich urodzin 10 czerwca)[13]. Został pochowany na cmentarzu Janowskim[14]. Jego grób nie zachował się[4].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Zdaniem Jurija Biriulowa łączył barokowy dynamizm i teatralizację z naturalistyczną starannością, przez co przypomina Giovanniego Lorenza Berniniego. Cechowały go dokładność w odtwarzaniu szczegółów anatomicznych, subtelny akademicki modelunek i tendencja do ekspresji. Podobnie jak inni kontynuatorzy stylu Hansa Makarta łączył neoklasycyzm i naturalizm z neobarokiem, uzupełniając to połączenie emocjonalną interpretacją postaci[11].
Znane prace: Porwanie Sabinki[15], Perseusz z głową Meduzy, Dziewczynka zaplatająca włosy (Po kąpieli)[16], ołtarze pw. św. Józefa dla kościołów św. Elżbiety we Lwowie i Matki Boskiej Gromnicznej we Lwowie, ołtarz pw. Matki Boskiej Opiekunki dla kościoła św. Elżbiety we Lwowie[17], cementowa figura św. Floriana (1901) we wnęce frontonu neogotyckiego gmachu, będącego niegdyś siedzibą straży pożarnej (ul. Podwalna 6).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Piotr Wójtowicz
- Bazyli Wojtowicz (1899-1985) – inny rzeźbiarz urodzony na Pogórze Środkowobeskidzkim, jednak związany z Poznaniem
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Barbara Kozarska-Orzeszek. Lwów na medalach i odznakach. „Niepodległość i Pamięć”. 13/3 (24), s. 198, 2006. (pol.).
- ↑ a b Війтович (Войтович) Петро Васильович (1862-1936 рр.) - 100 Великих діячів культури України. uahistory.co. [dostęp 2023-03-20]. (ukr.).
- ↑ Tomasz Stańczyk: Historia cmentarza Łyczakowskiego?. [w:] Rzeczpospolita [on-line]. Gremi Media SA, 2011-01-08. [dostęp 2017-04-14]. (pol.).
- ↑ a b c d Ігор Мельник: Творець львівської «Слави». zbruc.eu, 2017-06-10. [dostęp 2023-03-21]. (ukr.).
- ↑ Biriulow 2002 ↓, s. 189.
- ↑ a b Biriulow 2002 ↓, s. 190.
- ↑ Biriulow 2002 ↓, s. 190-193.
- ↑ Lechosław Lameński. Rzeźbiarze polscy w XIX-wiecznym Rzymie. „Sztuka Europy Wschodniej”. 3, s. 71, 2015.
- ↑ Antoni Madeyski. Artyści polscy w Rzymie (Garść wspomnień). „Sztuki Piękne”. VI nr 1, s. 1-19, 1930.
- ↑ a b c Biriulow 2002 ↓, s. 193.
- ↑ a b Biriulow 2002 ↓, s. 194.
- ↑ Петро Василь Війтович – знаний скульптор старого Львова (160 років тому). ukrpohliad.org, 2022-06-09. [dostęp 2023-03-21]. (ukr.).
- ↑ a b c Biriulow 2002 ↓, s. 208.
- ↑ a b Andriy Zayarnyuk: Lviv's Uncertain Destination. A City and Its Train Terminal from Franz Joseph I to Brezhnev. Toronto: University of Toronto Press, 2020, s. 156. ISBN 978-1487505196. [dostęp 2023-03-20].
- ↑ Piotr Wójtowicz, Porwanie Sabinki - informacje. imnk.pl. [dostęp 2023-03-21]. (pol.).
- ↑ Porwanie Sabinki. Muzeum Etnograficzne w Krakowie. [dostęp 2017-04-14]. (pol.).
- ↑ Jurij Smirnow: Kościół Matki Boskiej Gromnicznej. Kurier Galicyjski, 2014-09-05. [dostęp 2017-04-14]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jurij Biriulow. Piotr Wójtowicz – „lwowski Bernini”. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”. 33 (355), s. 189-210, 2002. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.