Przejdź do zawartości

Order Pogromcy Niedźwiedzia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia
Lāčplēša Kara ordenis
Awers
Awers orderu II klasy
Awers
Awers gwiazdy orderu
Baretka
Baretka
Ustanowiono

1919

Wycofano

1940

Dewiza

PAR LATVIJU (ZA ŁOTWĘ)

Multimedia w Wikimedia Commons
Kaplica Orderu Wojskowego Lāčplēsisa na Cmentarzu Braterskim w Rydze
Wnętrze kaplicy kawalerów Orderu Lāčplēsisa na Cmentarzu Braterskim w Rydze z wypisaną na ścianie dewizą orderu: Par Latviju
Nazwisko Józefa Piłsudskiego pośród kawalerów Orderu Lāčplēsisa we wnętrzu kaplicy na Cmentarzu Braterskim w Rydze
Nazwisko Edwarda Rydza-Śmigłego pośród kawalerów Orderu Lāčplēsisa we wnętrzu kaplicy na Cmentarzu Braterskim w Rydze
Ryga, tablica pamiątkowa z wizerunkiem Orderu Lāčplēsisa na domu, w którym mieszkał wódz naczelny armii łotewskiej gen. Pēteris Radziņš

Order Pogromcy Niedźwiedzia[1], Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia[2] (łot. Lāčplēša Kara ordenis) – najwyższe łotewskie odznaczenie wojskowe, ustanowione 11 listopada 1919. Dewizą orderu było: PAR LATVIJU (Za Łotwę).

Historia orderu

[edytuj | edytuj kod]

Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia (Lāčplēsisa) został ustanowiony z inicjatywy naczelnego wodza Armii Łotewskiej gen. Jānisa Balodisa po wyzwoleniu Rygi przez siły łotewskie od wojsk okupacyjnych rosyjskiego generała Bermondta-Awałowa, 11 listopada 1919[3]. Jest to jednak symboliczna data, ponieważ dopiero 18 września 1920, kiedy całe terytorium Łotwy zostało wyzwolone spod obcej okupacji, Sejm Łotewski wydał dekret o nadaniu Orderu Wojennego Pogromcy Niedźwiedzia osobom, które podczas wojny o niepodległość wykazały swoją lojalność wobec Państwa Łotewskiego poprzez wyjątkowe bohaterstwo w walce i narażały się w obronie wolności, honoru i chwały Łotwy.

Pierwsze ordery zostały nadane 11 listopada 1920 w Rydze przez prezydenta kraju Jānisa Čakste. Ostatnie nadanie miało miejsce w Lipawie, 11 listopada 1928. Ordery wręczał ówczesny prezydent Gustavs Zemgals.

Order mógł być przyznawany żołnierzom Armii Łotewskiej, Brygady Strzelców Łotewskich oraz obcokrajowcom, którzy razem z Łotyszami walczyli o wyzwolenie Łotwy, lub w jakikolwiek inny sposób wnieśli znaczący wkład w powstanie Państwa Łotewskiego i obronę jego niepodległości.

Order otrzymał swój statut, który dokładnie określał, kto mógł zostać nim odznaczony. Kandydatów do orderu zatwierdzała Kapituła Orderu Wojennego Pogromcy Niedźwiedzia, na czele której stał prezydent kraju. Co 5 lat prezydent Łotwy organizował uroczysty bankiet, na który zapraszani byli kawalerowie orderu wraz z rodzinami. Po okupacji Łotwy przez ZSRR w 1940 order został zniesiony. Order dzielił się na trzy klasy. Wyższą klasę można było otrzymać dopiero po uprzednim uzyskaniu klasy niższej. Zapis ten nie dotyczył obcokrajowców. Na Cmentarzu Braterskim w Rydze znajduje się kaplica Orderu Wojskowego Lāčplēsisa, na ścianach której widnieją wyryte nazwiska wszystkich jego kawalerów.

Opis odznaki

[edytuj | edytuj kod]

Odznaką orderu jest biały emaliowany krzyż z bordowym obramowaniem w kształcie swastyki. Pośrodku krzyża znajduje się biały medalion w złotej ramie wyobrażający walkę epickiego bohatera łotewskiego Lāčplēsisa z niedźwiedziem. Scena ta jest przedstawiona w naturalnych kolorach. Rewers krzyża koloru złotego zawiera dewizę orderu PAR LATVIJU i datę ustanowienia orderu 11 NOVEMBRIS 1919 (11 listopada 1919)[3] umieszczoną w medalionie. Pomiędzy ramionami krzyża znajdują się dwa skrzyżowane miecze.

Odznaka I klasy miała wymiary 61 × 57,5 mm, II klasy – 48 × 46 mm, a III klasy – 41 × 39 mm[3]. Wstążka orderu była biała z trzema czerwonymi pasami równej szerokości. Szerokość wstęgi I klasy wynosiła 101 mm[3]. Wstążki II i III klasy były węższe. Order I klasy nosiło się przewieszony przez ramię z prawej na lewą stronę. Order II klasy zawieszany był na szyi, a order III klasy przypięty do lewej piersi. Do orderu I klasy była dodawana srebrna gwiazda orderowa o średnicy 68,5 mm, z wyobrażeniem orderu pośrodku w jego naturalnych barwach. Autorem projektu orderu był J.A.Liberts[4].

Odznaczeni

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia.

I klasa[5]

Odznaczeni Polacy

[edytuj | edytuj kod]

Wszyscy zostali odznaczeni w 1922 (lista pełna)[6]:

I klasa

  1. marsz. Józef Piłsudski

II klasa

  1. gen. Edward Śmigły-Rydz
  2. gen. Stanisław Szeptycki
  3. gen. Juliusz Rómmel

III klasa

  1. gen. Leon Berbecki
  2. sierż. Franciszek Betlej
  3. płk Władysław Bończa-Uzdowski
  4. ppłk Władysław Bortnowski
  5. mjr Marian Chilewski
  6. płk Stefan Dąb-Biernacki
  7. sierż. Franciszek Daszkiewicz
  8. st. sierż. Stefan Dębski
  9. sierż. Józef Doliński
  10. sierż. Michał Galiński
  11. płk Janusz Głuchowski
  12. st. sierż. Józef Grzywa
  13. st. sierż. Jan Hankus
  14. płk Ludwik Hickiewicz
  15. sierż. Józef Jończyk
  16. sierż. Roman Kaczmarek
  17. sierż. Józef Kamiński
  18. gen. Franciszek Kleeberg[7]
  19. sierż. Franciszek Kłosowicz
  20. ppłk Stanisław Józef Kozicki
  21. ppłk Jan Kruszewski
  22. kpt. Włodzimierz Krzyżanowski
  23. mjr Zygmunt Kuczyński
  24. sierż. Jan Kurzeja
  25. gen. Tadeusz Kutrzeba
  26. ppłk Władysław Langner
  27. mjr Władysław Łoś
  28. sierż. Andrzej Mach
  29. sierż. Roman Matjaszczuk
  30. st. por. Stanisław Mayer
  31. płk Stanisław Miller
  32. mjr Stanisław Młot-Parczyński
  33. sierż. Emil Mrowiec
  34. kpr. Wacław Mruk
  35. sierż. Władysław Mucha
  36. mjr Aleksander Myszkowski
  37. mjr Tadeusz Niezabitowski
  38. płk Józef Olszyna-Wilczyński
  39. sierż. Roman Pawłowski
  40. kpt. Franciszek Pfeiffer
  41. płk Bolesław Popowicz
  42. sierż. Władysław Preis
  43. sierż. Stanisław Rogala
  44. sierż. Benedykt Rudek
  45. gen. Edward Śmigły-Rydz
  46. płk Wacław Scewola-Wieczorkiewicz
  47. ppłk Kazimierz Schally
  48. sierż. Wacław Surdyk
  49. mjr. Zygmunt Szafranowski
  50. sierż. Antoni Szatrowski
  51. sierż. Zygmunt Tarnowski
  52. kpt. Franciszek Tomczuk
  53. mjr Tadeusz Trapszo
  54. sierż. Kajetan Wojtyna
  55. sierż. Bronisław Wokalorczyk
  56. sierż. Julian Wolewski
  57. kpt. Zygmunt Zajchowski
  58. sierż. Stanisław Zieliński
  59. por. Stanisław Zwojszczyk
  60. por. Modest Żabski

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 400.
  2. ↑ Stanisław Łoza, Stanislaw Bieńkowski: Ordery i odznaczenia krajowe i zagraniczne: co wiedziec o nich należy. Główna Księgarnia Wojskowa, 1928, s. 54
  3. ↑ a b c d Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918–1940, Ryga 1993, str. 92
  4. ↑ Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918–1940, Ryga 1993, str. 10
  5. ↑ Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918–1940, Ryga 1993, str. 12
  6. ↑ Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 41-42. ISBN 978-83-64178-88-7.
  7. ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarnii Wojskowej, 1938, s. 340.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Kristīne Ducmane: Apbalvojumi Latvijas Republikā 1918–1940 -Decorations of the Republic of Latvia 1918–1940, Ryga 1993, ISBN 5-89960-040-3

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Łotewskie odznaczenia (według daty ustanowienia)

(†) odznaczenia nadawane tylko w latach 1918–1949

Falerystyka
Rodzaj odznaczenia
Elementy insygniów
Formy zredukowane
Lista odznaczeń w
Lista baretek w
Prawo
System odznaczeń w Polsce

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Order_Pogromcy_Niedźwiedzia&oldid=75434391”