Mariańska Dolina
| Osiedle Kłodzka | |||
 Widok na ul. Mariańską, główną arterię Dolni | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Miasto | |||
| Data założenia |
XVIII lub XIX wiek | ||
| W granicach Kłodzka |
1975 | ||
| SIMC |
1063942 | ||
| Wysokość |
od 295 do 330 m n.p.m. | ||
| Strefa numeracyjna |
74 | ||
| Kod pocztowy |
57-300 | ||
| Tablice rejestracyjne |
DKL | ||
Położenie na mapie Kłodzka_mapa.PNG) Położenie Mariańskiej Doliny na planie Kłodzka | |||
| 50°27′00,19″N 16°40′48,42″E/50,450053 16,680117 | |||
Mariańska Dolina (zwana także jako Dolnia[2]) – historyczna, zachodnia, najniżej położona część Wojciechowic, przyłączona do Kłodzka w 1975 roku[3]. Stanowi najbardziej na wschód wysuniętą część miasta[4].
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Położenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Mariańska Dolina leży w północno-wschodniej części miasta, na wschód od centrum. Na północy graniczy z Jurandowem, zaś na wschodzie z Wojciechowicami – wieś w gminie wiejskiej Kłodzko. Z kolei na zachodzie sąsiaduje z Owczą Górą, Przedmieściem Wojciechowickim i osiedlem im. Henryka Sienkiewicza. Z tym ostatnim osiedlem graniczy również na południu. Od centrum miasta oddalona jest o około 2,5 km na wschód[5].
Warunki naturalne
[edytuj | edytuj kod]Dzielnica położona jest w malowniczej dolinie Jodłownika. Zbocza tej doliny zbudowane są z ryolitów przykrytych glinami zwałowymi oraz z dolnokarbońskich piaskowców szarogłazowych. Osadę otaczają użytki wolne[6]. Największe jej wzniesienie stanowi Mariańska Górka (365 m n.p.m.), która dominuje nad dzielnicą[7]. U jej południowo-wschodniego zbocza rośnie niewielki las[8].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Mariańska Dolina od samego początku, kiedy powstała była niewielką osadą liczącą kilkadziesiąt do kilkuset osób. Sytuacja ta nie zmieniła się również po jej włączeniu w granice Kłodzka. W dalszym ciągu dzielnica ta ma charakter przedmieścia, a jej sytuacja ludnościowa pozostaje bez większych zmian[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]| 1880 | Marienthal Mariathal |
| 1946 | Dolnia |
| 1975 | Mariańska Dolina |
Mariańska Dolina powstała prawdopodobnie w XVIII wieku lub najpóźniej na początku XIX wieku jako najniżej położona część Wojciechowic. Powstanie osady związane było z rozbudową kaplicy na Mariańskiej Górce i budową na jej terenie kalwarii. Założenie składało się z kilku domów zbudowanych na drodze wiodącej z Wojciechowic do Kłodzka. Znajdowała się tutaj bardzo popularna gospoda, stanowiąca cel spacerów kłodzczan, którzy również wędrowali w kierunku kalwarii. Gospoda ta słynęła z dobrej lokalnej kuchni oraz wielkiego ogrodu z dużym stawem, zasilanym przez wody Jodłownika, po którym pływano wynajętymi łódkami.
Po zakończeniu II wojny światowej i przejęciu ziemi kłodzkiej przez polską administrację osada została przemianowana na Dolnię i pozostała częścią Wojciechowic. Nazwa ta się nie przyjęła, więc osadę określano jako Mariańską Dolinę. W 1975 roku została ona administracyjnie włączona do Kłodzka[3]. Od końca lat 90. XX wieku rozwija się w tym rejonie budownictwo jednorodzinne w rejonie ulicy Ostatniej[9].
Administracja
[edytuj | edytuj kod]
Mariańska Dolina powstała jako najniżej położona część Wojciechowic. W związku z tym z wioską tą przez dwa stulecia dzieliła wszystkie losy polityczno-administracyjne. Po 1945 roku znalazła się w granicach województwa wrocławskiego, powiatu kłodzkiego i gminy Kłodzko[10]. W 1954 roku wraz ze zniesieniem gmin i wprowadzeniu w ich miejsce gromad jako najniższego szczebla administracji publicznej, Mariańska Dolina znalazła się w gromadzie Wojciechowice[11]. 31 grudnia 1961 roku wojciechowicką gromadę zniesiono, a jej obszar, w tym Mariańską Dolinę włączono do nowo utworzonej gromady Kłodzko w tymże powiecie[12]. Gromada kłodzko przetrwała do 31 grudnia 1972 roku, czyli do kolejnej reformy gminnej. 1 stycznia 1973 w powiecie kłodzkim reaktywowano zniesioną w 1954 roku gminę Kłodzko, jednak Mariańską Dolinę włączono w granice miasta Kłodzka[13]. Po zmianach w administracji terenowej w latach 70. XX wieku Mariańska Dolina już jako część Kłodzka weszła w skład województwa wałbrzyskiego[14]. 1 stycznia 1999 roku ponownie reaktywowano powiat kłodzki, który wszedł w skład województwa dolnośląskiego[15].
Na terenie Kłodzka nie występują pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak: osiedla, czy dzielnice, dlatego też o większości spraw decyduje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się na pl. Bolesława Chrobrego, na Starym Mieście. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta sześciu radnych co 5 lat (do 2018 roku kadencja wynosiła 4 lata), tworząc okręg wyborczy nr 1, wraz z całą wschodnią częścią miasta, położoną na prawym brzegu Nysy Kłodzkiej[16].
Edukacja i kultura
[edytuj | edytuj kod]Mariańska Dolina ze względu na swój niewielki obszar nie posiada własnych placówek oświatowo-kulturalnych. Tutejsze dzieci w wieku 7–15 lat kształcą się w znajdującej się w pobliżu Szkole Podstawowej nr 7 im. Tadeusza Kościuszki przy ul. Henryka Sienkiewicza 61[17]. Po jej ukończeniu młodzież kontynuuje w zdecydowanej większości naukę w szkołach średnich położonych w centrum miasta[18].
Religia
[edytuj | edytuj kod]
Większość mieszkańców osiedla stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Przynależą oni do parafii św. Jana Pawła II w Kłodzku. Została ona utworzona w 2016 roku, z wydzielenia z parafii Matki Bożej Różańcowej. Jej siedziba znajduje się na terenie osiedla Owcza Góra[19]. Obecnie funkcję proboszcza sprawuje ks. mgr mgr Janusz Garula[20]. Parafia ta wchodzi w skład diecezji świdnickiej i dekanatu kłodzkiego[21].
Na szczycie Mariańskiej Górki znajduje się kaplica Matki Boskiej Pocieszenia Strapionych. Pierwsza kaplica w tym miejscu powstała na początku XVIII wieku i została prawdopodobnie zniszczona w czasie wojen napoleońskich w 1807 roku[22]. Została ona odbudowa w 1810 roku. Po 1844 roku na wzgórzu tym w drodze do kaplicy położonej na szczycie zbudowano drogę krzyżową. W 1846 roku na Mariańskiej Górce osiedlił się pustelnik Johannes Treuter, który zbudował obok kaplicy pustelnie, w której mieszkał z przerwą w latach 1864-1890 do swojej śmierci w 1892 roku. Po nim do II wojny światowej pustelnia zamieszkiwana była przez kolejnych pustelników[23]. Kaplicą tą i wzgórzem po 1945 roku opiekują się kłodzcy franciszkanie z Piasku, który w sezonie wiosenno-letnim organizują tutaj msze święte i nabożeństwa maryjne[24].
Architektura i urbanistyka
[edytuj | edytuj kod]
Mariańska Dolina stanowi osadę której zabudowania ciągną się wzdłuż Jodłownika, stanowiąc tzw. "ulicówkę". Do najcenniejszych obiektów zaliczyć można zespół zabudowań kościelnych na Mariańskiej Górce (Wzgórze Marii) w skład którego wchodzą[23]:
- Kaplica Matki Boskiej Pocieszenia Strapionych – pochodzi prawdopodobnie z początku XVIII wieku, została przebudowana po 1810 roku i odnowiona po 1980 roku. Jest to skromna budowla salowa, nakryta dwuspadowym dachem, z którego wychodzi sygnaturka z latarnią. Do wnętrza prowadzi skromy portal o fantazyjnym wykroju nadproża, w środku jest późnobarokowy ołtarz.
- Kolumna Maryjna – wykonana z kamienia w 1875 roku, ufundowana przez F. Langera.
- Dom Pustelnika - pochodzi z początku XIX wieku, obecnie w ruinie.
- Stacje Kalwaryjne - znajdują się na szczycie wzgórza i uzupełniają drogę krzyżowa, pochodzą z XIX wieku.
- Droga Krzyżowa – prowadzi z Mariańskiej Doliny do kaplicy, składająca się z 14 jednolitych stacji w formie stelli.
Współcześnie rozbudowie ulega część Mariańskiej Doliny położona na południowym i wschodnim zboczu Mariańskiej Górki, gdzie powstają nowe domy jednorodzinne. Wśród pozostałych zabytkowych obiektów znajdujących się na tym obszarze należą[25]:
- Zespół zabudowań - ul. Mariańska 2; składa się z dwóch budynków mieszkalnych z 2 połowy XIX wieku, kuźni i budynku gospodarczego; przed wojną w tym miejscu znajdowała się słynna gospoda "Mariathal".
- Zespół zabudowań - ul. Mariańska 25, składa się z domu mieszkalnego, obory i stodoły z 2 połowy XIX wieku; dawniej był to teren zajmowany przez kompleks wojciechowickiego browaru z własną gospodą (niem. Lindner's Brauerei)[26].
- Dom mieszkalny - ul. Mariańska 28, jest najdalej na wschód wysuniętym domem mieszkalnym w Kłodzku[4]; pochodzi z 1936 roku.
W skład Mariańskiej Doliny wchodzą 4 ulice[27]:
- ul. Kukułcza
- ul. Mariańska
- ul. Ostatnia
- ul. Szczęśliwa
Gospodarka i turystyka
[edytuj | edytuj kod]Mariańska Dolina pozbawiona jest własnego zaplecza handlowo-usługowego. Znajdują się tutaj użytki rolne. Ponadto Mariańska Górka otoczona jest stawami, które pełnią funkcję hodowlano-rekreacyjna i podlegają pod Polski Związek Wędkarski, stanowiąc lokalny ośrodek wędkarski[27].
Przez Mariańską Dolinę wiedzie jeden z popularniejszych turystycznych pieszych szlaków na ziemi kłodzkiej, którym jest żółty szlak 
prowadzący z Krosnowic (początek na stacji Krosnowice Kłodzkie) przez Pilcz, Kłodzko, w tym ulicę Mariańską, a następnie dalej przez Szyndzielnię, Kostrę, Obszerną, Jedlak do Kłodzkiej Góry, gdzie łączy się z niebieskim szlakiem 
[28][29].
Infrastruktura
[edytuj | edytuj kod]
Transport
[edytuj | edytuj kod]Mariańska Dolina położona jest na ważnym szlaku komunikacyjnym wiodącym z Kłodzka w kierunku Wojciechowic i dalej Gór Bardzkich. Współcześnie droga ta ma status drogi powiatowej nr 3145D, która prowadzi z Kłodzka przez wspomniane Wojciechowice i dalej Laskówkę do Dzbanowa w gminie Bardo. Ma ona łączną długość 8,5 km[30]. Pozostałe ulice mają charakter dróg gminnych[31].
Komunikacja
[edytuj | edytuj kod]
Przez Mariańską Dolinę nie przebiegają żadne linie Komunikacji miejskiej, której operatorem w Kłodzku jest prywatny przewoźnik A-Vista. Nie ma także tutaj przystanków autobusowych[32]. Co prawda przez ulicę Mariańską przechodzi trasa komunikacji podmiejskiej, obsługiwana przez PKS Kłodzko w kierunku Wojciechowic, jednak także autobusy tego przewoźnika nie zatrzymują się na terenie doliny[33].
Bezpieczeństwo
[edytuj | edytuj kod]W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – mieszkańcy Mariańskiej Doliny podlegają pod rejon działania Komendy Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje: asp. szt. Justyna Pękosz z IV Rejonu Służbowego[34]. Z ramienia kłodzkiej straży miejskiej IV Rejon Służbowy obsługują st. insp. Leszek Łoś i specjalista Wojciech Szczepański[35].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nazwa Dolnia wynika z oficjalnej nazwy nadanej tej części Kłodzka przez Radę Ministrów, jednak jest ona ignorowana w powszechnym użyciu.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13.12.2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. (Dz. U. Nr 166, poz. 1612 oraz z 2005 r. Nr 17, poz. 141), s. 552. [on-line] [dostęp 2020-11-13].
- ↑ a b c d Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 266.
- ↑ a b Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
- ↑ Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 2, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1992.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 266-267.
- ↑ Dane na podstawie "geoportal.gov.pl" [on-line] [dostęp: 13.11.2020]
- ↑ Ziemia Kłodzka z pograniczem polsko-czeskim. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 2012/2013.
- ↑ Dane na podstawie Wydziału Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku wg stanu na grudzień 2019 roku.
- ↑ A. Herzig, M. Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, Hamburg-Wrocław 2006, s. 385.
- ↑ Uchwała Nr 17/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 2 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu kłodzkiego; w ramach Zarządzenia nr 13 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 20 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 2 października 1954 r. dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 9, Poz. 71).
- ↑ Uchwała Nr 20 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 6 października 1961 r. w sprawie zniesienia, łączenia, tworzenia, zmiany granic oraz przeniesienia siedzib niektórych gromad w województwie wrocławskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 20 grudnia 1961 r., Nr. 10, Poz. 51), zatwierdzona uchwałą Rady Ministrów Nr 510/61 z dnia 28 listopada 1961 r. w sprawie zatwierdzenia uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu w przedmiocie zniesienia i utworzenia niektórych gromad (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 20 grudnia 1961 r., Nr. 10, Poz. 52).
- ↑ Uchwała Nr XIX/109/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 13 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie wrocławskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 15 grudnia 1972 r., Nr 8, Poz. 165).
- ↑ A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, Wrocław 2001, s. 285.
- ↑ Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, t. 1 i 2, Kłodzko 2009, s. 6.
- ↑ Okręgi wyborcze i liczba radnych do Rady Miasta Kłodzka według wyborów samorządowych z 2018 roku. [on-line] [dostęp 2020-11-13].
- ↑ Granice obwodów szkół publicznych w Kłodzku od 1.09.2019 r. na podst. Uchwały nr VIII/45/2019 Rady Miejskiej w Kłodzku z dnia 25.04.2019 r.. um.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp: 23.10.2020]
- ↑ Dane Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych UM w Kłodzku na rok szkolny 2019/2020.
- ↑ A. Olipra, Poświęcenie kościoła w Kłodzku, artykuł w "Gościu Świdnicki" z dn. 24.06.2019 r. [on-li e] [dostęp: 14.11.2020]
- ↑ Schematyzm Diecezji Świdnickiej, pod red. A. Bałabucha, Świdnica 2010.
- ↑ Podział administracyjny diecezji świdnickiej na jej oficjalnej witrynie internetowej.. diecezja.swidnica.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp: 23.10.2020]
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 267.
- ↑ a b Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 268.
- ↑ Informacja uzyskana w Kancelarii Parafialnej parafii MB Różańcowej w Kłodzku według stanu na listopad 2020 roku.
- ↑ Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Kłodzka. [on-line] [dostęp: 14.11.2020]
- ↑ Krótka historia browaru Lindner's Brauerei na stronie "polska-org" [on-line] [dostęp: 14.11.2020]
- ↑ a b Interaktywny plan Kłodzka dostępny na oficjalnej stronie miasta. [on-line] [dostęp: 02.11.2020]
- ↑ Wykaz turystycznych szlaków pieszych będących pod opieką PTTK w Kłodzku. [on-line] [dostęp: 15.11.2020]
- ↑ Trasa żółtego szlaku na podstawie interaktywnej mapy urystycznej polskich szlaków. [on-line] [dostęp: 14.11.2020]
- ↑ Wykaz dróg powiatowych podlegających pod zarząd Starostwa Powiatowego w Kłodzku.. zdp.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. [on-line] [dostęp: 23.10.2020]
- ↑ Dane dotyczące dróg znajdujących się w obszarze Mariańskiej Doliny uzyskane w Wydziale Inżynierii Miejskiej i Ochrony Środowiska UM w Kłodzku wg stanu na 31.12.2019 roku.
- ↑ Wykaz przystanków komunikacji miejskiej i podmiejskiej w Kłodzku prowadzonej przez A-Vistę [on-line] [dostęp: 23.10.2020]
- ↑ Dane dotyczące rozkładów i kursów uzyskane w sekretariacie spółki PKS Kłodzko według stanu na listopad 2020 roku.
- ↑ Informacja dotycząca dzielnicowych na stronie KPP w Kłodzku. [on-line] [dostęp: 25.10.2020]
- ↑ Rejony Służbowe Straży Miejskiej w Kłodzku od 2019 roku [on-line. sm.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. [dostęp: 22.10.2020]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dawne i współczesne zdjęcia Mariańskiej Doliny w Kłodzku. [on-line] [dostęp: 13.11.2020]
