Lockheed U-2

U-2R lub TR-1
	; Lockheed U-2 Dragon Lady
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Lockheed
Typ	samolot rozpoznawczy
Załoga	1
	Historia
Data oblotu	1 sierpnia 1955
Liczba egz.	54
	Dane techniczne
Napęd	Jeden silnik turboodrzutowy Pratt & Whitney J75-P-13B
	Wymiary
Rozpiętość	30,9 m
Długość	19,2 m
Wysokość	4,8 m
Powierzchnia nośna	92,9 m²
	Masa
Użyteczna	6800 kg
Startowa	18 600 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	821 km/h
Pułap	27 400 m
Zasięg	5633 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	Brak
	Liczba miejsc
	1
	Użytkownicy
	USAF, NASA
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lockheed U-2 – amerykański wysokościowy samolot rozpoznawczy zbudowany na zamówienie CIA, lecz użytkowany również przez USAF i NASA. Samolot otrzymał nieoficjalny przydomek „Dragon Lady”.

Konstrukcja

Stratosferyczny jednosilnikowy odrzutowy samolot rozpoznawczy o konstrukcji półskorupowej wykonanej z duraluminium, z charakterystycznymi skrzydłami o dużej rozpiętości i dużym wydłużeniu, nadającymi samolotowi własności lotne szybowca. Kabina z fotelem wyrzucanym (tylko późniejsze wersje) hermetyzowana częściowo (zapewniająca na dużych wysokościach ciśnienie odpowiadające ciśnieniu atmosferycznemu na wysokości 8800 m n.p.m.) wymaga noszenia przez pilota całkowicie ciśnieniowego kombinezonu, zbliżonego konstrukcyjnie do skafandrów astronautów (model S1034 produkcji David Clark Company).

Na godzinę przed startem, a potem w ciągu całego lotu pilot oddycha powietrzem z wyższym niż normalnie stężeniem tlenu, co ma obniżyć zawartość azotu we krwi, zwiększyć jej wysycenie tlenem i zredukować następstwa hipoksemii w wyniku ewentualnej dekompresji na znacznej wysokości.

Na pokładzie znajdują się urządzenia radiolokacyjne i fotograficzne umożliwiające obserwację obiektów położonych do 480 km w bok od samolotu. Wiele urządzeń znajduje się w stałych zasobnikach w skrzydłach. Podwozie jednotorowe chowane, z odrzucanymi po starcie podpórkami pod skrzydłami.

W latających obecnie wersjach sukcesywnie do roku 1998 modernizowano napęd poprzez wymianę na lżejsze i oszczędniejsze jednostki General Electric F-118-101, zapewniające jednocześnie większą siłę ciągu.

Modernizacji poddano również awionikę, wyposażenie kokpitu i urządzenia elektroniczne (m.in. samolot wyposażono w nowoczesny system radarowy Raytheon ASARS-2).

Przebieg służby

Wiadomo, że U-2 latały z misjami rozpoznawczymi nad terytorium ZSRR, Chin, Kuby i innych państw bloku wschodniego. Wykryły one m.in. istnienie kosmodromu Bajkonur (5 sierpnia 1957) oraz stanowiska rakiet SS-4 podczas kryzysu kubańskiego (14 października 1962). W trakcie jednej z tych misji zginął major Rudolf Anderson zestrzelony nad Kubą.

Nazwę U-2 świat poznał wkrótce po 1 maja 1960 roku, kiedy to radzieckie rakiety przeciwlotnicze S-75 zestrzeliły samolot pilotowany przez Francisa Gary’ego Powersa w pobliżu Swierdłowska (obecnie Jekaterynburg). Ze względu na stratosferyczną wysokość lotu (i brak bojowych testów rakiet) do jego zniszczenia konieczne było wystrzelenie aż czternastu rakiet S-75 (wiązało się to z dekonspiracją ich osiągów, które skrzętnie ukrywano)^{[potrzebny przypis]}. W zwalczaniu U-2 uczestniczyły także 2 samoloty myśliwskie MiG-19. Jeden z nich, pilotowany przez por. S. Safranowa, został zestrzelony na skutek błędu obsługi naziemnej stacji radiolokacyjnej (pilot poległ). Pilot drugiej maszyny, zdołał uniknąć trafienia gwałtownie nurkując.

W latach 1960–1968, w ramach tajnego programu, samoloty U-2 startujące z Tajwanu, należące do Sił Powietrznych Republiki Chińskiej, wykonały 102 loty zwiadowcze nad komunistycznymi Chinami ze stratą pięciu samolotów.

W 1969 roku rozpoczęto próby używania samolotów tego typu z lotniskowców i 21 listopada 1960 roku U-2R lądował i startował po raz pierwszy z lotniskowca „America”. Miały one doprowadzić do skonstruowania wariantu patrolowego wyposażonego w radar i pociski przeciwokrętowe AGM-53 Condor, do wykrywania i zwalczenia radzieckich nosicieli rakiet. Program prób EP-X zakończono w 1975 roku, rezygnując z tej modyfikacji oraz rozwoju pocisku, gdyż wprowadzono nowe okręty podwodne, wystrzeliwujące rakiety spod wody, a użycie tak dużych samolotów na lotniskowcach było niepraktyczne^[1].

Samolot miał służyć w wojskach lotniczych Stanów Zjednoczonych początkowo do 2012, a następnie do 2014 roku^[2]. Ze względu na problemy z wprowadzaniem bezzałogowych aparatów latających Northrop Grumman RQ-4 Global Hawk i rosnące koszty programu, moment wycofania U-2 ze służby wielokrotnie przesuwano w czasie. Obecnie planowane jest zastąpienie U-2 nie zupełnie innym typem statku powietrznego, ale samolotem bezzałogowym opartym w dużym stopniu na konstrukcji samego U-2S (zachowane mają być między innymi silniki General Electric F118) z pewną liczbą części zaczerpniętą z RQ-4^[3]. Nowa maszyna, wstępnie oznaczona TR-X, ma być gotowa w 2025 roku^[4], jednak ostatecznej daty wycofania U-2 ze służby wciąż nie ustalono^[5].

Historia rozwoju i wersje

Jednomiejscowy prototyp z silnikiem Pratt&Whitney J57-P-37 oblatano 1 sierpnia 1955 roku.
U-2A – pierwsza, jednomiejscowa wersja produkcyjna z silnikiem Pratt&Whitney J57-P-31 o ciągu 57,85 kN. Korzystało z nich zarówno CIA jak i USAF.
U-2B – modyfikacja należących do CIA U-2A polegająca m.in. na dodaniu fotela katapultowego i wymianie silnika na Pratt&Whitney J75-P-13A o ciągu 66,75 kN.
WU-2A – przeróbka pięciu samolotów U-2A należących do USAF na maszyny meteorologiczne, służące do pobierania próbek powietrza na dużych wysokościach.
U-2C – przeróbka wszystkich U-2A należących do USAF polegająca na wymianie silnika na Pratt&Whitney J75-P-13B o ciągu 75,57 kN i związanym z tym powiększeniu wlotów powietrza znajdujących się przy kadłubie dokonana w 1966.
U-2D – pięć ostatnich z pierwszej serii samolotów dla USAF. Jest to wersja przeznaczona do pomiarów telemetrycznych w czasie prób pocisków rakietowych.
U-2CT – dwumiejscowa wersja treningowa USAF. Powstały dwa takie samoloty przerobione z jednego U-2C w 1973 i jednego U-2D w 1975.
U-2E – modernizacja 18 należących do CIA U-2A i U-2B identyczna z U-2D.
U-2R – jednomiejscowe rozwinięcie U-2A dla USAF i CIA z 28 sierpnia 1967. Samoloty należące do USAF i stacjonujące w Europie otrzymały na prośbę sojuszników mniej „szpiegowskie” oznaczenie TR-1A (od ang. Tactical Reconnaissance – „rozpoznanie taktyczne”) jednak po 1989 roku wrócono do oznaczenia U-2R.
ER-2 – wersja U-2R dla NASA pozbawiona urządzeń wojskowych, wykorzystywana m.in. do badań geologicznych .
TR-1B – dwumiejscowa wersja treningowa TR-1. Po 1989 przemianowana na TU-2R.
U-2S – modernizacja U-2R polegająca na wymianie silnika na General Electric F118-GE-101 o ciągu 84,5 kN oraz unowocześnieniu urządzeń elektronicznych. Wersję oblatano 23 maja 1989.
TU-2S – dwumiejscowa wersja treningowa U-2S.

Zobacz też

Przypisy

↑ E.F. Rybak, J. Gruszczyński. Wielkie samoloty na lotniskowcach US Navy. „Morza, Statki i Okręty”. 4′00. V (23), s. 32-33, lipiec-sierpień 2000. Magnum-X.
↑ John A. Tirpak. 12 Miles High, Changing Course. „AIR FORCE Magazine”, s. 32, luty 2009. (ang.).
↑ Łukasz Golowanow: TR-X będzie kosztował prawie 4 miliardy dolarów. Konflikty.pl, 16 marca 2016.
↑ Łukasz Golowanow: Czy tak będzie wyglądał następca U-2?. Konflikty.pl, 16 września 2015.
↑ Nowy program modernizacji U-2 bardziej prawdopodobny.

[lotn-1] E.F. Rybak, J. Gruszczyński. Wielkie samoloty na lotniskowcach US Navy. „Morza, Statki i Okręty”. 4′00. V (23), s. 32-33, lipiec-sierpień 2000. Magnum-X.

[2] John A. Tirpak. 12 Miles High, Changing Course. „AIR FORCE Magazine”, s. 32, luty 2009. (ang.).

[3] Łukasz Golowanow: TR-X będzie kosztował prawie 4 miliardy dolarów. Konflikty.pl, 16 marca 2016.

[4] Łukasz Golowanow: Czy tak będzie wyglądał następca U-2?. Konflikty.pl, 16 września 2015.

[5] Nowy program modernizacji U-2 bardziej prawdopodobny.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Lata 40.	Konferencja kairska Konferencja teherańska Rewolucja gwatemalska Konferencja jałtańska Operacja Unthinkable Konferencja poczdamska Indonezyjska Rewolucja Narodowa Zdrada Guzenki Operacja Keelhaul Konferencja moskiewska Projekt Venona Operacja Blacklist Forty Kryzys irański Incydent w cieśninie Korfu Chińska wojna domowa Wojna domowa w Grecji Działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce Walki polsko-ukraińskie Mowa nadziei UNRRA Praski zamach stanu 1948 I wojna izraelsko-arabska Zerwanie stosunków Tito-Stalin Blokada Berlina Zdrada jałtańska Żelazna kurtyna Powstanie malajskie
Lata 50.	Wojna koreańska I wojna indochińska Zamach stanu w Iranie Powstanie czerwcowe Wojna w Laosie Zamach stanu w Gwatemali Pierwszy kryzys w Cieśninie Tajwańskiej Konferencja genewska (1955) Protesty w Gruzji Poznański Czerwiec '56 Powstanie węgierskie Kryzys sueski Kryzys satelitarny Drugi kryzys w Cieśninie Tajwańskiej Kryzys libański Rewolucja kubańska Debata kuchenna Konferencja w Bandungu Poprawka Brickera Makkartyzm Operacja Gladio Operacja Gladius Doktryna Hallsteina
Lata 60.	Kryzys kongijski Wojna domowa w Gwatemali Zestrzelenie Lockheed U-2 Rozłam radziecko-albański Rozłam radziecko-chiński Kryzys berliński Mur Berliński Powstanie w Brunei Konflikt marokańsko-algierski Konflikt adeński Powstanie w Sarawaku Wojna o niepodległość Erytrei Inwazja na Indie Portugalskie Konflikt o Holenderską Nową Gwineę Konfrontacja indonezyjsko-malezyjska Wojna o niepodległość Angoli Wojna w Zufarze Inwazja w Zatoce Świń Operacja Northwoods Projekt Kuba Kryzys kubański Wojna wietnamska Wojna o niepodległość Gwinei Bissau Wojna rodezyjska Zamach stanu w Brazylii Wojna o niepodległość Mozambiku Intifada marcowa Operacja Power Pack Południowoafrykańska wojna graniczna Indonezyjski zamach stanu Wojna o niepodległość Namibii Konflikt w Koreańskiej Strefie Zdemilitaryzowanej Deklaracja ASEAN Junta czarnych pułkowników Rewolucja kulturalna Wojna chińsko-indyjska Marzec 1968 Maj 1968 Praska Wiosna Inwazja na Czechosłowację Gulaszowy komunizm Drugie powstanie malajskie Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) Konflikt nad Ussuri
Lata 70.	Lata ołowiu Détente Grudzień 1970 Powstanie organizacji „Czarny Wrzesień” Wojna domowa w Kambodży Demokratyczna Kampucza Dyplomacja pingpongowa Traktat czterech mocarstw o statusie Berlina Zachodniego Wizyta Nixona w Chinach SALT I Pucz w Chile Wojna Jom Kipur Rewolucja goździków Incydent Mayaguez Wojna domowa w Angoli Wojna w Ogadenie Wojna kambodżańsko-wietnamska Wojna chińsko-wietnamska Irańska rewolucja islamska Wojna domowa w Mozambiku Wojna domowa w Etiopii Wojna w Saharze Zachodniej Operacja Kondor Wojna o niepodległość Bangladeszu Lot 902 „Korean Air” SALT II Rewolucja nikaraguańska Rozłam chińsko-albański Rewolucja kwietniowa Sztorm-333
Lata 80.	Radziecka interwencja w Afganistanie Wojna domowa w Salwadorze Bojkot olimpiady w Moskwie Powstanie NSZZ „Solidarność” Sierpień 1980 Wojna iracko-irańska Stan wojenny w Polsce Contras Kryzys w Ameryce Środkowej RJAN Zestrzelenie KAL 007 Able Archer 83 Strategic Defense Initiative Inwazja na Grenadę Incydent na Morzu Czarnym Protesty na placu Niebiańskiego Spokoju w 1989 Śpiewająca rewolucja Inwazja Stanów Zjednoczonych na Panamę Upadek Muru Berlińskiego Jesień Ludów III Rzeczpospolita Głasnost Pieriestrojka Uskorienije
Lata 90.	Rozpad Jugosławii Rozpad ZSRR
Epilog	I wojna w Zatoce Perskiej Wojna dziesięciodniowa Aksamitna rewolucja Aksamitny rozwód Wojna w Chorwacji Wojna w Bośni i Hercegowinie Wojna chorwacko-bośniacka Masakra w Srebrenicy Wojna w Kosowie
Organizacje	Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej Wspólnota Europejska CIA MI6 KGB UB SB Stasi AVH StB Securitate KDS Sigurimi
Wyścig zbrojeń	Amerykańskie i radzieckie morskie systemy balistyczne Wyścig nuklearny Wyścig kosmiczny
Ideologie	Kapitalizm Liberalizm Demokracja socjalistyczna Komunizm Stalinizm Fidelizm Maoizm Dżucze Titoizm Hodżyzm Antykomunizm
Propaganda	Prawda (dziennik) Radio Wolna Europa Głos Ameryki Radio Martí Radio Moskwa RIAS
Polityka międzynarodowa	Doktryna Trumana Plan Marshalla Doktryna powstrzymywania Doktryna Eisenhowera Teoria domina Doktryna Kennedy’ego Pokojowe współistnienie Polityka wschodnia Doktryna Johnsona Doktryna Breżniewa Doktryna Nixona Doktryna Ulbrichta Doktryna Cartera Doktryna Reagana Polityka „odwrotu” Finlandyzacja Blok wschodni
Zobacz też	Szpiegostwo Stosunki międzynarodowe Jan Paweł II Karta 77

Samoloty myśliwskie	F-4 F-5 F-8 F-9 F-11 F-14 F-15 F-15E F-16 F/A-18 F/A-18E/F F-22 F-35 F-80 F-82 F-84 F-84F F-86 F-89 F-94 F-100 F-101 F-102 F-104 F-105 F-106 F-111 FH FJ F2H F3D F3H F4D F6U F7U F8F F9F
Samoloty bombowe	B-1 B-2 B-36 B-45 B-47 B-50 B-52 B-57 B-58 B-66 F-117 P6M
Samoloty szturmowe	A-1 (AD) A-2 (AJ) A-3 A-4 A-5 A-6 A-7 A-10 A-26 A-37 AC-47 AC-119 AC-130 AM AV-8B
Samoloty patrolowe i zwalczania okrętów podwodnych	AF-2/3 P-2 (P2V) P-3 P-8 P4M P5M S-2 S-3
Samoloty rozpoznawcze WRE i dowodzenia	E-1 E-2 E-3 E-4 E-6 E-8 EA-6B EA-18G EC-121 RF-61C MC-12W RC-135 SR-71 U-2 (TR-1) P4M-1Q
Samoloty obserwacyjne	O-1 O-2 OV-1 OV-10
Samoloty szkolno-treningowe	TT T-6 T-28 T-33 T-34 T-37 T-38 T-43
Samoloty transportowe	C-2 C-5 C-7 C-8 C-9 C-17 C-20A/B/C/D/E C-20F/G/H/J C-23 C-32 C-37B C-74 C-97 C-118 C-119 C-123 C-124 C-130 C-131 C-133 C-135 C-140 C-141 L-20/U-6 U-1
Śmigłowce i pionowzloty	AH-1 AH-1Z AH-64 H-21 H-25 CH-34 CH-37 CH-46 CH-47 CH-53 CH-53E CH-54 HH-43 MH-6 MH-53 OH-6 OH-58 SH-2 SH-2G SH-3 SH-60 UH-1 UH-1N UH-1Y UH-19 UH-60 V-22
Bezzałogowe	AQM-91 BQM-74 D-21 FQM-151 Q-2 MQM-105 ScanEagle MQ-1/RQ-1 RQ-2 RQ-3 RQ-4 RQ-5 RQ-6 RQ-7 RQ-8A MQ-4C MQ-9 RQ-21 RQ-170
Konstrukcje doświadczalne i prototypy	A-12 A2D AH-56 AR40 Avenger Compound Seasprite 533 Bird of Prey Charger CL-760 E-10 F5D F2Y F-20 F-107 16H Jet Mentor MQ-25 N-102 NH-3A RAH-66 RQ-37 S-67 S-92 S-97 S-71 S-72 Sioux Scout KingCobra Skyrocket Skystreak Tacit Blue T-46 T-7 X-21 X-44 X-49 XB-46 XB-48 XC-99 XB-51 XB-70 XCG-20 XC-120 XF10F XF-85 XF-87 XF-88 XF-90 XF-91 XF-92 XF-103 XF-108 XF-109 XH-51A Compound XH-59 XP-79 XQ-58 XT-30 YA-9 YAH-63 YAL-1 YB-35 YB-49 YC-125 YF-12 YF-17 YF-23 YF-93 YF-95 YF-96 V-247 V-280 VZ-2 ARH-70