Koncert skrzypcowy Beethovena

Koncert skrzypcowy D-dur op. 61 Ludwiga van Beethovena – jedyny, zachowany w całości, koncert na skrzypce solo Ludwiga van Beethovena. Koncert jest uważany za jeden z najwspanialszych przykładów gatunku.

Historia

Wiele lat wcześniej Ludwig van Beethoven skomponował Koncert skrzypcowy C-dur WoO 5 (1790/1792), z którego zachowały się tylko fragmenty^[1].

Koncert skrzypcowy D-dur op. 61 został skomponowany przez Beethovena w 1806 dla Franza Clementa^[2], skrzypka i dyrygenta orkiestry „Theater an der Wien” i jemu też został pierwotnie dedykowany. Premiera odbyła się 23 grudnia 1806 w „Theater an der Wien”.

Koncert nie wzbudził entuzjazmu zarówno wśród krytyki oraz publiczności^[3]. Przyczyną niepowodzenia była z pewnością opieszałość kompozytora, który nanosił poprawki na partyturę do ostatniej chwili. Według relacji ucznia Beethovena, Carla Czernego, koncert został ukończony na dwa dni przed premierą^[4]. Clement wykonał zatem swoją partię niemal a vista. Na rękopisie widnieje napis Concerto par Clemenza pour Clement primo Violino e direttore al theatro vienna^[5].

Po niepowodzeniu premierowego wykonania koncertu oraz po namowach Muzio Clementiego, Beethoven w 1807 dokonał jego transkrypcji na fortepian i orkiestrę. Beethoven napisał jeszcze kilka kadencji do koncertu w wersji na fortepian i orkiestrę w 1809.

Obydwie wersje koncertu zostały wydane drukiem w sierpniu 1808 w Wiedniu przez Bureau des Arts et d’Industrie. Beethoven dedykował Koncert skrzypcowy swojemu przyjacielowi Stephanowi Breuningowi, natomiast wersję fortepianową dedykował jego żonie – Julie von Breuning.

Części utworu

Koncert składa się z trzech części:

Allegro ma non troppo (D-dur)
Larghetto (G-dur)
Rondo. Allegro (D-dur)

Obsada orkiestry

skrzypce solo
flet
2 oboje
2 klarnety
2 fagoty
2 rogi
2 trąbki
kotły
sekcja smyczkowa

Koncert skrzypcowy D-dur Ludwiga van Beethovena obok Koncertu skrzypcowego D-dur Johannesa Brahmsa, Koncertu skrzypcowego D-dur Piotra Czajkowskiego oraz Koncertu skrzypcowego e-moll Feliksa Mendelssohna należy do najczęściej wykonywanych koncertów skrzypcowych.

Przypisy

↑ Zachowały się fragmenty części I Allegro con brio; koncert dedykowany Gerhardowi von Breuningowi.
↑ George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s.142.
↑ Chylinska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik Koncertowy, PWM, Kraków, 1991, s. 91.
↑ Anthony Burton, książeczka do nagrania płytowego Beethoven Complete Concertos 2, Philips, 1994, s.6.
↑ George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s. 400.

Bibliografia

Chylińska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik Koncertowy, PWM, Kraków, 1991, późn. [w:] Chylińska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik po muzyce koncertowej tom I A-Ł, PWM, Kraków, 2007.
George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997.

Linki zewnętrzne

[1] Zachowały się fragmenty części I Allegro con brio; koncert dedykowany Gerhardowi von Breuningowi.

[2] George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s.142.

[3] Chylinska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik Koncertowy, PWM, Kraków, 1991, s. 91.

[4] Anthony Burton, książeczka do nagrania płytowego Beethoven Complete Concertos 2, Philips, 1994, s.6.

[5] George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s. 400.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Sonaty fortepianowe	I: f-moll (op. 2 nr 1) II: A-dur (op. 2 nr 2) III: C-dur (op. 2 nr 3) IV: Es-dur (op. 7) V: c-moll (op. 10 nr 1) VI: F-dur (op. 10 nr 2) VII: D-dur (op. 10 nr 3) VIII: c-moll „Patetyczna” (op. 13) IX: E-dur (op. 14 nr 1) X: G-dur (op. 14 nr 2) XI: B-dur (op. 22) XII: As-dur (op. 26) XIII: Es-dur (op. 27 nr 1) XIV: cis-moll „Księżycowa” (op. 27 nr 2) XV: D-dur „Pastoralna” (op. 28) XVI: G-dur (op. 31 nr 1) XVII: d-moll (op. 31 nr 2) XVIII: Es-dur (op. 31 nr 3) XIX: g-moll (op. 49 nr 1) XX: G-dur (op. 49 nr 2) XXI: C-dur „Waldsteinowska” (op. 53) XXII: F-dur (op. 54) XXIII: f-moll „Appassionata” (op. 57) XXIV: Fis-dur (op. 78) XXV: G-dur (op. 79) XXVI: Es-dur (op. 81a) XXVII: e-moll (op. 90) XXVIII: A-dur (op. 101) XXIX: B-dur (op. 106) XXX: E-dur (op. 109) XXXI: As-dur (op. 110) XXXII: c-moll (op. 111)
Sonaty na skrzypce i fortepian	I: D-dur (op. 12 nr 1) II: A-dur (op. 12 nr 2) III: Es-dur (op. 12 nr 3) IV: a-moll (op. 23) V: F-dur „Wiosenna” (op. 24) VI: A-dur (op. 30 nr 1) VII: c-moll (op. 30 nr 2) VIII: G-dur (op. 30 nr 3) IX: A-dur „Kreutzerowska” (op. 47) X: G-dur (op. 96)
Sonaty wiolonczelowe	I: F-dur (op. 5 nr 1) II: g-moll (op. 5 nr 2) III: A-dur (op. 69) IV: C-dur (op. 102 nr 1) V: D-dur (op. 102 nr 2)
Inne sonaty	Sonata na róg F-dur (op. 17)

Koncerty fortepianowe	I: C-dur op. 15 II: B-dur op. 19 III: c-moll op. 37 IV: G-dur op. 58 V: E-dur„Cesarski” op. 73
Koncerty skrzypcowe	Koncert skrzypcowy D-dur (op. 61)
Inne koncerty	Koncert potrójny C-dur (op. 56)

Wczesne kwartety	I: F-dur (op. 18 nr 1) II: G-dur (op. 18 nr 2) III: D-dur (op. 18 nr 3) IV: c-moll (op. 18 nr 4) V: A-dur (op. 18 nr 5) VI: B-dur (op. 18 nr 6)
Kwartety Razumowskiego	VII: F-dur (op. 59 nr 1) VIII: e-moll (op. 59 nr 2) IX: C-dur (op. 59 nr 3)
Pośrednie kwartety	Kwartet smyczkowy nr 10 Beethovena XI: f-moll (op. 95)
Późniejsze kwartety (Kwartety Golicynowskie)	XII: Es-dur (op. 127) XIII: B-dur (op. 130) XIV: cis-moll (op. 131) XV: a-moll (op. 132) Wielka Fuga B-dur (op. 133) XVI: F-dur (op. 135)