Kamienica przy pl. Solnym 13 we Wrocławiu
 nr rej. A/1499/518/Wm z 30.12.1993[1]
| |
 Kamienica przy pl. Solnym 13 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Plac Solny 13 |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje |
cztery |
| Rozpoczęcie budowy |
XVI |
| Ważniejsze przebudowy |
ok. 1700, 1826, 1893, 1991 |
| Kolejni właściciele |
Hans Christian von Goldbach (1726), Eichborn & Co. Bankhaus (1789-1945) |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51,109096°N 17,028634°E/51,109096 17,028634 | |
Kamienica przy pl. Solnym 13 – zabytkowa kamienica przy Placu Solnym 13 we Wrocławiu, dawna siedziba drugiego najstarszego we Wrocławiu przedsiębiorstwa bankowego istniejącego nieprzerwanie od XVIII do XX wieku.
Historia i architektura kamienicy
[edytuj | edytuj kod]
Rycina Carla Remsharta (1678–1735), rys. Friedrich Bernhard Werner, Augsburg 1736
Litografia autorstwa Roberta Geisslera (1819-1893)
Kamienica została wzniesiona w połowie XVI wieku[2]. W połowie XVI wieku na parceli znajdowała się kamienica szczytowa, za nią znajdowała się oficyna skierowana kalenicowo do ulicy obecnej ulicy Szajnochy[3]. W 1710 roku[4] była pięciokondygnacyjnym budynkiem o barokowej, czteroosiowej fasadzie zakończonej dwukondygnacyjnym szczytem w formie edykuły z trójkątnym tympanonem[5]. Na gzymsie wieńczącym, po bokach szczytu ustawione były smukłe obeliski[5]. W drugiej połowie XVIII wieku, we wschodniej części kamienicy ja i oficyny znajdował się przejazd.
W 1725 roku kamienica była własnością Hansa Christiana von Goldbacha[5]. Od 1789 roku aż do 1945 roku w budynku znajdowała się siedziba przedsiębiorstwa bankowo-handlowego „Eichborn & Co. Bankhaus”, istniejącego od roku 1728[4]. W 1795 roku kamienica została połączona z budynkiem stojącym przy ul. Karola Szajnochy 4 tworząc jeden kompleks bankowy[4].
Po 1826 roku (ale nie później niż w 1832) kamienica została rozebrana, a w jej miejsce wzniesiono nowy klasycystyczny w formie, trzykondygnacyjny, czteroosiowy budynek nakryty płaskim mansardowym dachem[5] z mocno wysuniętym okapem[6]. Fasada miała oryginalną kompozycję sieciowego podziału[6][7]. W zewnętrznej lewej osi umieszczony był portal z masywnymi dębowymi przeszklonymi drzwiami prowadzącymi do sieni, z której wchodziło się do bankowej sali operacyjnej. W oknach kamienicy i przed drzwiami zamontowane były kraty[6].
Pod koniec XIX wieku[8] lub w 1900 roku[3] kamienica została przebudowana za sprawą Filippa Moriza Eichborna; zyskała wówczas jedną kondygnację a nad wejściem, na wysokości pierwszej kondygnacji, umieszczono trójboczny wykusz[8] oraz nowe kute kraty do drzwi, z datą „1789” i napisem „Eichborn & Co.”, ozdobione motywem gałęzi dębu ze złoconymi żołędziami[6]. Za prace budowlane odpowiedzialny był wówczas mistrz budowlany Oscar Hasse[3]. W 1905 roku, w części zachodniej, na półpiętrze, oraz w części dziedzińca stworzono salę bankową. Całość nakryto blaszanym dachem. Od strony ulicy Szajnochy, w części parterowej wstawiono wielkie okna. Projektantem tych prac był F. Henry a ich realizację prowadził A Müller[3].
Po 1945 roku
[edytuj | edytuj kod]Kamienica nie uległa dużym zniszczeniom. Została szybko wyremontowana. W latach 1945–1957 w jej murach miała siedzibę Wydawnictwo Ossolineum ze Lwowa. W 1989 roku elewacja kamienicy została wyremontowana według projekty architekta K. Klumińskiej[3]. W latach 1990–1991 pomieszczenia budynku zostały zaadaptowane dla potrzeb Wrocławskiej Izby Rzemieślniczej[2][3].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jasnoniebieski budynek w narożniku po prawej, z pięciokondygnacyjną fasadą i ze smukłymi obeliskami flankującymi szczyt; oznaczona numerem 7 z opisem w legendzie: Goldbachiana
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2018-05-21].
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 5531.
- ↑ a b c d e f Zabytek.pl -biała karta
- ↑ a b c Kirschke 2005 ↓, s. 257.
- ↑ a b c d Brzezowski 2005 ↓, s. 286.
- ↑ a b c d Kirschke 2005 ↓, s. 20.
- ↑ Harasimowicz 1998 ↓, s. 47.
- ↑ a b Zdjęcie kamienicy pod koniec XIX z wykuszem nad bramą
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t.II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998.
- Krystyna Kirschke: Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890–1930: struktura, kolorystyka, dekoracja. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-918-6.
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).