Jan Tęczyński (1492–1541)

Jan Tęczyński (zm. 1541)

Topór
Rodzina	Tęczyńscy herbu Topór
Data urodzenia	1492
Data śmierci	między 8 a 21 lipca 1541
Ojciec	Mikołaj Tęczyński (wojewoda ruski),
Matka	Aleksandra z Chożowa,
Żona	Katarzyna Łaska
Dzieci	Zofia (zm. 1588), żona Stanisława Ostroroga, Katarzyna (zm. 1562) żona Jana Bonera, potem Stanisława Barzi

Jan Tęczyński herbu Topór (ur. w 1492, zm. między: 8–21 lipca 1541) – starosta bełski, chełmski, krasnostawski i ratnieński, hrubieszowski (1536–1541), tyszowiecki (1536–1541), miecznik krakowski, podkomorzy chełmski (1515), kasztelan chełmski (1515–1525), wojewoda bełski (1528–1533), podolski (1533–1536), ruski (1536–1537), sandomierski (1537–1541), przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim w 1524 roku.

Kariera

Odziedziczył po ojcu posiadłości Tenczyńskie wraz z wytwórnią papieru w Krzeszowicach, i m.in. Rytwiany, gdzie w 1621 Jan Tęczyński sprowadził kamedułów, którzy wybudowali klasztor i kościół. W 1521 Jan Tęczyński za 5500 florenów zakupił Książ Wielki i 7 wsi od Marcina Kamienieckiego. Odbył podróże po wielu krajach, (które opisał Paprocki), zdobywając w nich wykształcenie. Potem przebywał na dworach. Zabiegał o dziesięcioletni rozejm z Turcją.

Pochodzenie i rodzina

Był synem Mikołaja (wojewody ruskiego), zwanego Krakowczykiem, (zm. 26 października 1497); i Aleksandry z Chożowa (zm. 1 października 1522/1526 – córki Olechny Sudymontowicza, wojewody wileńskiego), bratem Stanisława (zm. 1521/1527), (starosty lubomelskiego), Anny (ur. 1480 ?, zm. 1532), ż. Mikołaja Szydłowieckiego, Jadwigi (zm. 1549/60), ż. Adama Kurozwęckiego vel Rytwianskiego, i Barbary Tarnowskiej (ok. 1490–1521) – żony Jana Amora Tarnowskiego.

Był mężem Katarzyny Łaskiej, h: Korab (ur. między: 1496 a 1497, zm. 16 stycznia 1557 – córki Jarosława) oraz ojcem Zofii (zm. 1588, żony Stanisława Ostroroga, kasztelana międzyrzeckiego) i Katarzyny (1538 – 1566 – żony Jana Bonera i następnie Stanisława Barzi). Jego stryjecznym bratem był Andrzej Tęczyński (zm. 1536) – wojewoda sandomierski, który od cesarza Karola V uzyskał dla rodziny tytuł hrabiego Świętego Imperium Rzymskiego (1527).

Jan Tęczyński – jeden z najbogatszych ludzi w Polsce, zmarł w lipcu 1541, pozostawiając olbrzymi majątek i dwie córki. Jego nagrobek, jeden z najwspanialszych nagrobnych pomników renesansowych, kosztem obu zięciów wykonano w Książu Wielkim w 1541 r. Przy nim w 1566 została pochowana jego córka Katarzyna Barzi, zmarła w 28 roku życia.

Bibliografia

• Tęczyńscy w Dynamicznym Herbarzu Rodzin Polskich
• Genealogia Tęczyński (pdf)
• Genealogia postaci
• J. Kurtyka, Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Kraków 1997.
• Stanisław Okszyc Orzechowski, Wybór pism; (Jan (zm. 1541), był wojewodą lubelskim, nie sandomierskim), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972
• Włodzimierz Dworzaczek, Wielkopolscy Ostrorogowie, 1998, s. 13
• Kasper Niesiecki, Herbarz polski Kaspra Niesieckiego, s. j: powiększony dodatkami z ..., Tom 9, s. 67