Przejdź do zawartości

Jan Jagmin-Sadowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Jagmin-Sadowski
Stefan Jagmin
Ilustracja
Generał Jan Jagmin Sadowski
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

24 kwietnia 1895
Grójec

Data i miejsce śmierci

5 października 1977
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1946

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

Grupa Operacyjna „Śląsk”

Stanowiska

dowódca grupy opercyjnej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa
Kampania wrześniowa

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany trzykrotnie) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Odznaka „Za wierną służbę”
Święto Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Katowicach (12 maja 1939). Wojewoda Michał Grażyński i gen. Jan Jagmin-Sadowski na trybunie honorowej przyjmują defiladę.

Jan Andrzej Jagmin-Sadowski[1], ps. „Stefan Jagmin” (ur. 24 kwietnia 1895[2] w Grójcu, zm. 5 października 1977 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Andrzeja (zm. 1907), inspektora ubezpieczeń, i Kamili Ladachowskiej, nauczycielki. Wychowywał się w Tomaszowie Mazowieckim pod opieką stryja Kazimierza Sadłowskiego, pedagoga, społecznika, malarza. Jego ojciec pochodził z rodziny Sadłowskich. Zapis nazwiska rodowego bez litery Ł był spowodowany pomyłką urzędnika stanu cywilnego. W Tomaszowie tworzył nielegalne struktury harcerskie. Studiował od roku 1912 na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej, gdzie zetknął się z konspiracją niepodległościową. Należał do PPS – Frakcja Rewolucyjna, Polskich Drużyn Strzeleckich i Sokolich Drużyn Polowych. Wtedy też zaczął używać pseudonimu Jagmin, który potem był stale uzupełnieniem jego rodowego nazwiska.

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił jako ochotnik do 1 pułku piechoty Legionów Polskich. W październiku 1914 odznaczył się w walkach pod Anielinem i Laskami. W 1915 brał także udział w ciężkich walkach pod Łowczówkiem, Konarami, Józefowem. W 1916, w składzie I Brygady Legionów, pod wodzą Józefa Piłsudskiego bił się z Rosjanami w krwawej bitwie pod Kostiuchnówką. W czasie kryzysu przysięgowego został wraz z innymi oficerami internowany w obozie w Beniaminowie.

W czasach II Rzeczypospolitej był jako porucznik instruktorem w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. W 1919 wstąpił do Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie, skąd wkrótce został skierowany na dwuletnie studia do paryskiej Wyższej Szkoły Wojennej (franc. École Supérieure de Guerre). Po jej ukończeniu z wyróżnieniem został awansowany do stopnia majora i wyznaczony na stanowisko szefa Wydziału Mobilizacyjnego Oddziału I Sztabu Generalnego WP. Z dniem 6 marca 1925 został przydzielony do 11 pułku piechoty w Tarnowskich Górach na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[3][4]. W maju 1926 został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko asystenta z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Biura Ścisłej Rady Wojennej, do 31 października tego roku[5]. W listopadzie 1926 został przydzielony do Oddziału III Sztabu Generalnego na stanowisko szefa wydziału[6]. 23 grudnia 1927 roku został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z pozostawieniem na dotychczas zajmowanym stanowisku[7]. W styczniu 1928 został przeniesiony do 15 pułku piechoty „Wilków” w Dęblinie na stanowisko dowódcy pułku[8]. 1 stycznia 1929 awansował do stopnia pułkownika. W 1931 przeniesiony został do 23 Dywizji Piechoty w Katowicach, na stanowisko II, a następnie I dowódcy piechoty dywizyjnej. 17 lipca 1936 wyznaczony został na stanowisko tej dywizji. Odpowiadał między innymi za budowę fortyfikacji Obszaru Warownego „Śląsk”.

19 marca 1939 został awansowany do stopnia generała brygady. W kampanii wrześniowej dowodził Grupą Operacyjną „Śląsk”, w składzie Armii „Kraków”. Przygotował linię obrony ciągłej od Świerklańca do Rybnika i Żor, wzmocnioną obsadzeniem 23 Górnośląską Dywizją Piechoty i 55 Dywizją Piechoty, Grupą Forteczną Obszaru Warownego „Katowice”, 95 Dywizjonem Artylerii Ciężkiej i grupą artylerii przeciwlotniczej. Całość ubezpieczała eskadra lotnicza i pociąg pancerny. W odwodzie pozostała kompania tankietek TK.

Oddziały Jagmina zaangażowały się w ciężkie walki z Niemcami (bój opóźniający), niejednokrotnie miejscami przechodząc do działań zaczepnych. Najbardziej krwawe walki stoczyła 55 DP, gdzie pod Mikołowem i Wyrami, zadała poważne straty 8 i 28 Dywizji niemieckiej. Jednak wskutek przełamania przez wroga frontu pod Częstochową i Pszczyną, a następnie wobec zbliżającej się groźby oskrzydlenia grupa wycofała się za Przemszę, w ramach ogólnego manewru odwrotowego Armii. Po opuszczeniu wschodniego Górnego Śląska Grupę Operacyjną przemianowano na GO „Jagmin”. Brała udział w dalszych działaniach Armii „Kraków”. 10 września wbrew rozkazom gen. Szylinga o porzuceniu dział u przepraw przez Wisłę podjął decyzję o przerzuceniu ciężkiego sprzętu przez wybudowany naprędce przez 23 Batalion Saperów (w ciągu 9 godzin 11 września) 345–metrowy most saperski pod Baranowem. 17 i 20 września 1939, okrążona przez Niemców pod Tomaszowem Lubelskim Grupa Operacyjna generała uległa rozbiciu, a on sam dostał się do niewoli. Przez pięć lat był jeńcem w Oflagu VII A Murnau. Po jego wyzwoleniu przez aliantów w 1945, wstąpił do PSZ. Do Polski powrócił w 1946 roku, gdzie natychmiast został przez władze komunistyczne przeniesiony w stan spoczynku.

W proteście przeciw odznaczeniu przez władze PRL (nadany w 1974, udekorowany w Warszawie 22 lipca 1974, order odebrany w 1990) radzieckiego przywódcy Leonida Breżniewa Orderem Virtuti Militari I klasy zorganizował w 1976 uroczystość złożenia na Jasnej Górze orderów Virtuti Militari przez żyjących jeszcze przedwojennych dowódców wojskowych.

Jagmin-Sadowski czwarty od prawej w towarzystwie polskich oficerów ogląda czeski lekki schron po zajęciu Zaolzia w 1938 roku

Jest autorem m.in. prac Działania Grupy Operacyjnej „Śląsk” 1-3 września 1939 r. i „Przygotowanie Centralnego Rejonu Przemysłowego Śląska do obrony w okresie międzywojennym”.

Grób Jana Jagmina-Sadowskiego na cmentarzu Bródnowskim

Pochowany 8 października 1977 na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 11A-3-5)[9].

Awanse służbowe

[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. W 1935 dokonano zmiany z Jan III Sadowski na Jan Andrzej Sadowski. Stwierdzenia. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 8, s. 56, 1 czerwca 1935. 
  2. Jan Zieliński, Generał Jan Jagmin-Sadowski ... podał, że Jan Andrzej Sadowski urodził się 24 czerwca 1895 r. w Radomiu. Inne opracowania podają datę 24 kwietnia 1895.
  3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 6 marca 1925 roku, s. 132.
  4. Lista oficerów SG 1925 ↓, s. 6.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 6 maja 1926 roku, s. 143.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 51 z 30 listopada 1926 roku, s. 420.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927 roku. Dodatek Nr 1, s. 2.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928 roku, s. 25.
  9. Cmentarze Bródzieńskie [online], brodnowski.grobonet.com [dostęp 2023-03-11].
  10. Tajny Dziennik Personalny nr 2 z 19 marca 1939
  11. Dekret Wodza Naczelnego L. 2980 z 17 maja 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 21, poz. 820.
  12. M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  13. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej”.
  14. M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 438 „za zasługi około organizacji armji”.
  15. M.P. z 1936 r. nr 66, poz. 131 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  16. M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 595 „za zasługi w służbie wojskowej”.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]