Fotobiologia

Fotobiologia (z gr. φως, phōs – światło, βίος, bíos – życie, λόγος, lógos – nauka) – nauka interdyscyplinarna zajmująca się rolą promieniowania niejonizującego w biosferze, w tym jego korzystnym i niekorzystnym oddziaływaniem na żywe organizmy roślinne i zwierzęce oraz ich zbiorowiska (np. ekosystemy), jak również wykorzystywaniem promieniowania do przekazu informacji między organizmami.

Promieniowaniem niejonizującym jest nazywana część widma promieniowania elektromagnetycznego o takiej częstotliwości (ν), że energia kwantu (E = hν) jest niewystarczająca do jonizacji cząsteczek^[1].

Zgodnie z definicją WHO pojęcie non-ionizing radiation dotyczy pola elektrycznego i magnetycznego oraz fal radiowych, mikrofal, podczerwieni, ultrafioletu i światła widzialnego^[2]^[a].

Amerykańskie Towarzystwo Fotobiologii (American Society for Photobiology) skupia fotobiologów specjalizujących się w następujących dyscyplinach^[3]:

fotochemia, fotofizyka i fototechnologia
fotosensory (fotoczujniki) i biologia rytmów dobowych
fotosynteza, bioluminescencja i chemiluminescencja
zastosowania światła w medycynie (np. fototerapia, fotochemioterapia)
fotobiologia środowiskowa i oddziaływania UV.

A

B

C

A. Pasma absorpcji światła przez fotoreceptory w pręcikach i czopkach siatkówki oka
B. Pasma absorpcji światła przez chlorofile i karotenoidy
C. Mechanizm fosforylacji fotosyntetycznej (faza jasna fotosyntezy)

Świetlik świętojański wabiący partnera płciowego (świecenie wskutek utleniania lucyferyny)

Bioluminescencja groszkówki

Fototerapia noworodka (standardowo stosuje się światło niebieskie, 420–560 nm)

Uwagi

↑ Za granicę między promieniowaniem jonizującym a niejonizującym bywa też uznawana częstotliwość fali elektromagnetycznej 8×10¹⁴ Hz (zob. promieniowanie niejonizujące), jednak badania fotobiologów wykraczają poza tak zdefiniowany zakres promieniowania niejonizującego.

Przypisy

↑ Kendric C. Smith: Photobiological Science Online. [w:] marzec 2014 [on-line]. www.photobiology.info. [dostęp 2014-04-05]. (ang.).
↑ Radiation, Non-ionizing. [w:] Strona internetowa WHO > Health topics [on-line]. www.who.int. [dostęp 2014-04-05]. (ang.).
↑ What is Photobiology?. [w:] American Society for Photobiology > About Us [on-line]. www.photobiology.org. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-06)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Piotr Strebeyko: Fotobiologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1972, seria: Biblioteka Problemów, tom 169.
BHP info: Skutki biologiczne oddziaływania promieniowania optycznego na organizm człowieka na www.ciop.pl
BHP info: Kryteria oceny zagrożenia promieniowaniem optycznym na www.ciop.pl
Kurs akademicki Wprowadzenie do fotobiologii i fotomedycyny, Zakład Biofizyki WBBiBt UJ, dr Agnieszka Wolnicka-Głubisz i prof. dr hab. Tadeusz Sarna
Kurs akademicki Fotobiologia roślin na www.usosweb.uj.edu.pl
Kurs akademicki Fotobiologia i fotomedycyna na agh.edu.pl

[3] Za granicę między promieniowaniem jonizującym a niejonizującym bywa też uznawana częstotliwość fali elektromagnetycznej 8×10¹⁴ Hz (zob. promieniowanie niejonizujące), jednak badania fotobiologów wykraczają poza tak zdefiniowany zakres promieniowania niejonizującego.

[PSO-1] Kendric C. Smith: Photobiological Science Online. [w:] marzec 2014 [on-line]. www.photobiology.info. [dostęp 2014-04-05]. (ang.).

[Non-ionizing-WHO-2] Radiation, Non-ionizing. [w:] Strona internetowa WHO > Health topics [on-line]. www.who.int. [dostęp 2014-04-05]. (ang.).

[What-is-Photobiology-4] What is Photobiology?. [w:] American Society for Photobiology > About Us [on-line]. www.photobiology.org. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-06)]. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]