Przejdź do zawartości

Dolina Kacza

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dolina Kacza
Dolina Kacza
Ganek górujący nad Doliną Kaczą


Dolina Kacza (słow. Kačacia dolina, Kačia dolina, niem. Entental, Wildentental, węg. Kacsa-völgy, Vadkacsa-völgy) – dolina w słowackich Tatrach Wysokich, najbardziej na południe wysunięte odgałęzienie Doliny Białej Wody (Bielovodská dolina), odchodzące od niej wraz z Doliną Litworową (Litvorová kotlina)[1]. Obydwie te doliny wznoszą się za wspólnym progiem skalnym o wysokości około 150 m[2].

Dolina Kacza to krótka dolinka (długość ok. 1,7 km, powierzchnia ok. 2,3 km²) o pięknym i dzikim krajobrazie. Ma dwa wyraźne piętra. Zawalone rumowiskiem i pokryte zazwyczaj śniegiem górne piętro Doliny Kaczej to Kaczy Bańdzioch – typowy cyrk lodowcowy znajdujący się u podnóży Zadniego Gerlacha i sąsiadujących z nim szczytów. Od dolnego piętra oddzielone jest stromym progiem skalnym o wysokości około 150 m. Wschodnia część tego progu wraz ze stokami północno-zachodniej grani Litworowego Szczytu (Litvorový štít) nosi nazwę Gerlachowskich Spadów i oddziela Doliną Kaczą od Doliny Litworowej[2].

Dolne piętro Doliny Kaczej porasta bogata roślinność. Z progu Kaczego Bańdziocha spływają strużki wody w gęstych ziołoroślach. Rośnie kilka okazów modrzewi, a piargi u podnóży ścian porasta utrwalająca je roślinność piargolubna. Brak wydeptanych ścieżek i jakichkolwiek śladów ludzkiej działalności[2]. W piętrze tym znajduje się skryty wśród kosodrzewiny, położony na wysokości 1576 m n.p.m. Zielony Staw Kaczy (Zelené Kačacie pleso). Wypływa z niego Kaczy Potok (Zelený potok, Kačací potok) tworzący na skalnym progu Kaczą Siklawą (Hviezdoslavov vodopád) o łącznej wysokości 65 m. Powyżej Zielonego Stawu Kaczego znajduje się Mały Kaczy Staw (Kačacie pliesko) na wysokości ok. 1590 m n.p.m. i na południowy zachód od niego niewielki Jeleni Stawek (Jelenie pliesko)[3]. Do dolnego piętra Doliny Kaczej uchodzą dwa żleby: olbrzymi Kaczy Żleb i Mały Kaczy Żleb będący przedłużeniem Rumanowego Koryta[2].

Topografia

[edytuj | edytuj kod]

Dolina Kacza (wraz ze swoim odgałęzieniem – Doliną Litworową) graniczy:

Nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Według legendy nazwa doliny pochodzi od tego, że w noc świętojańską na Zielonym Stawie pojawiała się zaczarowana kaczka, składała złote jajko i znikała w szczelinie skalnej. Nazwa doliny może jednak pochodzić od dzikich kaczek, gdyż w dolinie tej niekiedy zatrzymywały się w czasie przelotu na postój duże ich stada i do tego faktu dorobiona została legenda. Pasterze z Jurgowa tylko górne piętro określali jako Doliną Kaczą, dolne piętro nazywali Zielone lub Do Zielonego, gdyż tylko tutaj była zielona trawa – w górnym piętrze już prawie jej nie ma[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Dawniej pasterze z Polany pod Wysoką zachodzili ze stadem owiec do dolnego piętra Doliny Kaczej. Nie mieli tutaj szałasu, zapewne jednak nocowali w skalnej kolebie. Bywali tutaj też góralscy kłusownicy. Istniała ścieżka prowadząca do tej doliny. Pierwsze znane turystyczne przejście doliny: latem Mór Déchy z przewodnikami Jánem Rumanem Driečnym młodszym i Martinem Spitzkopfem 3 września 1874 r., zimą Włodzimierz Mostowski i Kazimierz Piotrowski 14 lutego 1914 r. Gdy cała Dolina Białej Wody została dla celów myśliwskich wykupiona przez Christiana Hohenlohego, ścieżka została na jego zlecenie poprawiona, pasterstwo zlikwidowane, a turystom wstęp wzbroniony[3].

Taternictwo i turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Obecnie dolina znajduje się na obszarze TANAP-u i jest turystycznie niedostępna. Urwiste ściany otaczające Dolinę Kaczą, szczególnie te Ganku, Rumanowego Szczytu, Zadniego Gerlacha i Żłobistego Szczytu odegrały dużą rolę w rozwoju taternictwa[3]. Oddalenie od schronisk turystycznych i brak ułatwień powoduje, że odwiedzana jest bardzo rzadko, i to głównie zimą. Bywają w niej tylko zwolennicy dzikich i pustych gór. Władysław Cywiński pisał: Wielkie, groźne ściany, piękne stawy... I pustka[2].

Skrajem Doliny Kaczej prowadzi oznaczony kolorem niebieskim szlak turystyczny, po podejściu na próg skalny skręca w kierunku Doliny Litworowej i po przekroczeniu grani Wielickiego Szczytu kieruje się na przełęcz Rohatkę (Prielom), z której schodzi do Doliny Staroleśnej (Veľká Studená dolina). W Dolinie Świstowej odchodzi od niego oznaczony kolorem zielonym szlak na przełęcz Polski Grzebień (Poľský hrebeň). W Dolinie Kaczej od znakowanego szlaku odchodzi nieoznakowana ścieżka nad brzeg Zielonego Kaczego Stawu oraz możliwa do przejścia tylko z przewodnikiem droga na Żelazne Wrota[4].

Szlak niebieski – niebieski szlak z Łysej Polany Doliną Białej Wody, skrajem Doliny Kaczej i Doliną Litworową do Kotła pod Polskim Grzebieniem i na Rohatkę, stamtąd w dół na wschód do Schroniska Zbójnickiego.
  • Czas przejścia z Łysej Polany na Rohatkę: 5:40 min, ↓ 5 h
  • Czas przejścia z Rohatki do schroniska: 55 min, ↑ 1:15 h[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. a b c d e Władysław Cywiński, Ganek, t. 16, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2011, ISBN 83-7104-011-3.
  3. a b c d Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Rumanowa Przełęcz – Wschodnie Żelazne Wrota, t. 9, Warszawa: Sport i Turystyka, 1962.
  4. Grzegorz Barczyk, Adam Piechowski, Grażyna Żurawska, Bedeker tatrzański, Ryszard Jakubowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, ISBN 83-01-13184-5.
  5. Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.