Przejdź do zawartości

Dolina Złomisk

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dolina Złomisk
Górne piętro Doliny Złomisk i szczyty grani głównej
Dolna część Doliny Złomisk
Żelazne Wrota nad Doliną Złomisk

Dolina Złomisk, Złomiska (słow. Zlomisková dolina, Zlomiská, dolina Zlomísk, niem. Trümmertal, Mengsdorfer Trümmertal, węg. Omladék-völgy, Menguszfalvi Omladék-völgy) – dolina w słowackich Tatrach Wysokich będąca północno-wschodnim odgałęzieniem Doliny Mięguszowieckiej (Mengusovská dolina)[1].

Topografia

[edytuj | edytuj kod]

Jest największym odgałęzieniem Doliny Mięguszowieckiej. Zazwyczaj uważa się, że odgałęzia się od niej za Popradzkim Stawem (Popradské pleso), ale w hydrologicznym sensie Dolina Złomisk ciągnie się jeszcze 2 km niżej[2].

Granice Doliny Złomisk
Odgałęzienia
W środkowej części odgałęzia się od niej Dolinka Smocza, w wyższych partiach dolina rozgałęzia się na 3 mniejsze dolinki boczne będące kotłami lodowcowymi: Zmarzłą Kotlinę (Ľadová kotlina), Żelazną Kotlinę (Železná kotlina) i Dolinkę Rumanową (Rumanova dolinka). W środkowej części wyróżnia się jeszcze Złomiską Zatokę (kotlina pod Dračím sedlom)[3].

Opis doliny

[edytuj | edytuj kod]

Dolina ma długość ok. 2,5 km, a jej powierzchnia wynosi ok. 4,5 km². Znajduje się w niej Zmarzły Staw Mięguszowiecki (Ľadové pleso v Zlomiskách), a w bocznych dolinkach położone są jeszcze inne stawy: Rumanowe Stawy, Smoczy Staw, Mały Smoczy Staw i Smocze Oka. Przez dolinę płynie wypływający ze Zmarzłego Stawu Zmarzły Potok (Ľadový potok), który wpada do Popradzkiego Stawu[3]. Największa część doliny rozpościera się u podnóży Tępej. Na tym odcinku dno doliny jest mało strome i jest na nim poziomy odcinek – Złomiska Rówień. Od północnego wschodu wznosi się nad nią skalisty próg, za którym jest Zmarzła Kotlina, a powyżej niej Żelazna Kotlina. W kierunku zachodnim odgałęzia się Dolinka Smocza i Złomiska Zatoka, a za nią Dolinka Rumanowa będąca najdalej na zachód wysuniętym odgałęzieniem Doliny Złomisk[2].

Dolną partię doliny przecina Magistrala Tatrzańska przechodząca z Doliny Wielkiej Huczawy przez Przełęcz pod Osterwą (Sedlo pod Ostrvou, 1959 m). Przez dolinę prowadzi ścieżka na przełęcz Wschodnie Żelazne Wrota, dawniej była ona znakowana. Pod koniec XIX wieku Christian Hohenlohe miał tutaj swoje terytorium łowieckie i w dolnej części doliny budował ścieżki myśliwskie[4].

Nazwa doliny pochodzi od tego, że zawalona jest dużą ilością skalnych złomów[1]. Polski poeta Franciszek Henryk Nowicki w 1888 r. pisał: „Podziwiam trafność nazwy, jaką nadali tej dolinie górale”. Jej górną część pod Żelaznymi Wrotami, posępną i często również w lecie zawaloną śniegami przewodnicy zakopiańscy dawniej nazywali Pustą Doliną[4].

Turystyka i taternictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszym potwierdzonym turystą w Dolinie Złomisk był B. Łoś z przewodnikiem Jędrzejem Walą starszym w 1860 r. Częściej turyści zaczęli się tu pojawiać po 1874 r., kiedy to odkryto przejście przez Żelazne Wrota. Zimą jako pierwsi dolinę odwiedzili Harry Berceli, Károly Jordán, Johann Franz senior i Paul Spitzkopf senior 11 kwietnia 1903 r. w drodze na Wysoką[3]. Obecnie wejście do doliny dopuszczalne jest tylko dla taterników, a turystom przy sprzyjających warunkach atmosferycznych w towarzystwie przewodnika tatrzańskiego[2].

Szlak czerwony – znakowana czerwono Magistrala Tatrzańska, prowadząca ze Szczyrbskiego Jeziora nad Popradzki Staw, a znad niego przez Przełęcz pod Osterwą do Doliny Batyżowieckiej.

Wejście do Doliny Złomisk znajduje się przy czerwonym szlaku turystycznym na Przełęcz pod Osterwą. Jest tu słupek z tabliczką, na której jest napis: „Zakaz vstupu do prirodnej rezervacie...”. Przy nim odgałęzia się w północnym kierunku dobrze wydeptana ścieżka do Doliny Złomisk. Prowadzi wśród kosodrzewiny i limb i przecina koryto Zmarzłego Potoku. Powyżej kosodrzewiny, aby nie pogubić się na zawalonej kamieniami Złomiskiej Równi dalszą drogę wyznakowano kopczykami kamieni[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. a b c d e Władysław Cywiński, Tatry. Przewodnik szczegółowy. Rumanowy. Żłobisty, t. 17, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2012, ISBN 978-83-7104-042-9.
  3. a b c Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Rumanowa Przełęcz – Wschodnie Żelazne Wrota, t. 10, Warszawa: Sport i Turystyka, 1962.
  4. a b Józef Nyka, Tatry Słowackie. Przewodnik, wyd. 2, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 1998, ISBN 83-901580-8-6.
  5. Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]