Chitozan

Chitozan
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	poli(2-deoksy-2-aminoglukoza)
	Inne nazwy i oznaczenia
	deacetylowana chityna, farm. Chitosani hydrochloridum
	Identyfikacja
Numer CAS	9012-76-4
PubChem	71853
InChI
	InChI=1S/C56H103N9O39/c1-87-56(86)65-28-38(84)46(19(10-74)96-55(28)104-45-18(9-73)95-49(27(64)37(45)83)97-39-12(3-67)88-47(85)20(57)31(39)77)103-54-26(63)36(82)44(17(8-72)94-54)102-53-25(62)35(81)43(16(7-71)93-53)101-52-24(61)34(80)42(15(6-70)92-52)100-51-23(60)33(79)41(14(5-69)91-51)99-50-22(59)32(78)40(13(4-68)90-50)98-48-21(58)30(76)29(75)11(2-66)89-48/h11-55,66-85H,2-10,57-64H2,1H3,(H,65,86)/t11-,12-,13-,14-,15-,16-,17-,18-,19-,20-,21-,22-,23-,24-,25-,26-,27-,28-,29-,30-,31-,32-,33-,34-,35-,36-,37-,38-,39-,40-,41-,42-,43-,44-,45-,46-,47-,48+,49+,50+,51+,52+,53+,54+,55+/m1/s1
	InChIKey
	FLASNYPZGWUPSU-SICDJOISSA-N
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-05-29]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według kryteriów GHS; (na podstawie podanej karty charakterystyki).
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 0 0
Numer RTECS	FM6300000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Chitozan – organiczny związek chemiczny z grupy polisacharydów; pochodna chityny, powstająca w wyniku jej częściowej deacetylacji. Jest nietoksyczny, biokompatybilny i degradowalny^[2].

Jest stosowany w medycynie, m.in. jako składnik materiałów opatrunkowych^[3]^[4]. Działa antybakteryjnie, przeciwzapalnie i przeciwbólowo, tamuje krwawienie oraz przyspiesza proces gojenia ran^[2]^[5]^[6]^[7]^[8]. Używa się go także w opatrunkach stosowanych na polu walki w celu doraźnego powstrzymania krwawienia^[9].

Chitozan jest mukoadhezyjny i dobrze pokrywa mokre powierzchnie, np. skórę i błony śluzowe^[5]. Stosowany jest jako nośnik w mukoadhezyjnych układach dostarczania leków (MDDS, z ang. mucoadhesive drug delivery system), dzięki którym leki zostają związane z miejscem swojego działania, tj. błonach śluzowych^[10].

Jest dopuszczony do stosowania jako suplement diety w produktach na odchudzanie. Jego działanie ma polegać na blokadzie wchłaniania tłuszczu, jednak wyniki przeprowadzonych badań są niejednoznaczne, a jego skuteczność budzi wątpliwości^[11].

Mikrokrystaliczny chitozan charakteryzuje się:

wysoką wartością wskaźnika wtórnego pęcznienia
zdolnością do tworzenia błon polimerowych bezpośrednio z zawiesiny
wysoką adhezyjnością
kontrolowaną bioaktywnością, a zwłaszcza działaniem antybakteryjnym
biozgodnością i nietoksycznością
wysoką stabilnością w postaci zawiesiny
dobrą mieszalnością z szeregiem substancji, w tym polimerami
dużą reaktywnością chemiczną
dużą pojemnością sorpcyjną oraz zdolnościami chelatującymi

Przypisy

↑ Chitozan (nr C3646) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-05-29]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b Piotr Mazurek, Sebastian Kuliński, Jerzy Gosk. Możliwości wykorzystania chityny i chitozanu w leczeniu ran. „Polim. Med.”. 43 (4), s. 297–302, 2013. [dostęp 2018-04-29].
↑ Buddy G.B.G. Kozen Buddy G.B.G. i inni, An alternative hemostatic dressing: comparison of CELOX, HemCon, and QuikClot, „Academic Emergency Medicine: Official Journal of the Society for Academic Emergency Medicine”, 15 (1), 2008, s. 74–81, DOI: 10.1111/j.1553-2712.2007.00009.x, PMID: 18211317 .
↑ Russell W.J.R.W.J. Millner Russell W.J.R.W.J. i inni, A new hemostatic agent: initial life-saving experience with Celox (chitosan) in cardiothoracic surgery, „The Annals of Thoracic Surgery”, 87 (2), 2009, e13–14, DOI: 10.1016/j.athoracsur.2008.09.046, PMID: 19161732 .
↑ ^a ^b DinaD. Raafat DinaD., Hans-GeorgH.G. Sahl Hans-GeorgH.G., Chitosan and its antimicrobial potential-a critical literature survey, „Microbial Biotechnology”, 2 (2), 2009, s. 186–201, DOI: 10.1111/j.1751-7915.2008.00080.x, PMID: 21261913, PMCID: PMC3815839 .
↑ YY. Okamoto YY., Analgesic effects of chitin and chitosan, „Carbohydrate Polymers”, 49 (3), 2002, s. 249–252, DOI: 10.1016/s0144-8617(01)00316-2 .
↑ Rejane C.R.C. Goy Rejane C.R.C., Douglas deD. Britto Douglas deD., Odilio B.G.O.B.G. Assis Odilio B.G.O.B.G., A review of the antimicrobial activity of chitosan, „Polímeros”, 19 (3), 2009, s. 241–247, DOI: 10.1590/S0104-14282009000300013 .
↑ TianhongT. Dai TianhongT. i inni, Chitosan preparations for wounds and burns: antimicrobial and wound-healing effects, „Expert Review of Anti-Infective Therapy”, 9 (7), 2011, s. 857–879, DOI: 10.1586/eri.11.59, PMID: 21810057, PMCID: PMC3188448 .
↑ IanI. Wedmore IanI. i inni, A special report on the chitosan-based hemostatic dressing: experience in current combat operations, „The Journal of Trauma”, 60 (3), 2006, s. 655–658, DOI: 10.1097/01.ta.0000199392.91772.44, PMID: 16531872 .
↑ Wang-ZhanW.Z. Jiang Wang-ZhanW.Z., YangY. Cai YangY., Hao-YingH.Y. Li Hao-YingH.Y., Chitosan-based spray-dried mucoadhesive microspheres for sustained oromucosal drug delivery, „Powder Technology”, 312, 2017, s. 124–132, DOI: 10.1016/j.powtec.2017.02.021 .
↑ Blokery węglowodanów i blokery wchłaniania tłuszczu - czy działają? [online], e-figura.pl, 23 maja 2022 [dostęp 2022-05-26] .

[Sigma_US-1] Chitozan (nr C3646) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-05-29]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Mazurek-2] Piotr Mazurek, Sebastian Kuliński, Jerzy Gosk. Możliwości wykorzystania chityny i chitozanu w leczeniu ran. „Polim. Med.”. 43 (4), s. 297–302, 2013. [dostęp 2018-04-29].

[Kozen-3] Buddy G.B.G. Kozen Buddy G.B.G. i inni, An alternative hemostatic dressing: comparison of CELOX, HemCon, and QuikClot, „Academic Emergency Medicine: Official Journal of the Society for Academic Emergency Medicine”, 15 (1), 2008, s. 74–81, DOI: 10.1111/j.1553-2712.2007.00009.x, PMID: 18211317 .

[Millner-4] Russell W.J.R.W.J. Millner Russell W.J.R.W.J. i inni, A new hemostatic agent: initial life-saving experience with Celox (chitosan) in cardiothoracic surgery, „The Annals of Thoracic Surgery”, 87 (2), 2009, e13–14, DOI: 10.1016/j.athoracsur.2008.09.046, PMID: 19161732 .

[Raafat-5] DinaD. Raafat DinaD., Hans-GeorgH.G. Sahl Hans-GeorgH.G., Chitosan and its antimicrobial potential-a critical literature survey, „Microbial Biotechnology”, 2 (2), 2009, s. 186–201, DOI: 10.1111/j.1751-7915.2008.00080.x, PMID: 21261913, PMCID: PMC3815839 .

[Okamoto-6] YY. Okamoto YY., Analgesic effects of chitin and chitosan, „Carbohydrate Polymers”, 49 (3), 2002, s. 249–252, DOI: 10.1016/s0144-8617(01)00316-2 .

[Goy-7] Rejane C.R.C. Goy Rejane C.R.C., Douglas deD. Britto Douglas deD., Odilio B.G.O.B.G. Assis Odilio B.G.O.B.G., A review of the antimicrobial activity of chitosan, „Polímeros”, 19 (3), 2009, s. 241–247, DOI: 10.1590/S0104-14282009000300013 .

[Dai-8] TianhongT. Dai TianhongT. i inni, Chitosan preparations for wounds and burns: antimicrobial and wound-healing effects, „Expert Review of Anti-Infective Therapy”, 9 (7), 2011, s. 857–879, DOI: 10.1586/eri.11.59, PMID: 21810057, PMCID: PMC3188448 .

[Wedmore-9] IanI. Wedmore IanI. i inni, A special report on the chitosan-based hemostatic dressing: experience in current combat operations, „The Journal of Trauma”, 60 (3), 2006, s. 655–658, DOI: 10.1097/01.ta.0000199392.91772.44, PMID: 16531872 .

[Jiang-10] Wang-ZhanW.Z. Jiang Wang-ZhanW.Z., YangY. Cai YangY., Hao-YingH.Y. Li Hao-YingH.Y., Chitosan-based spray-dried mucoadhesive microspheres for sustained oromucosal drug delivery, „Powder Technology”, 312, 2017, s. 124–132, DOI: 10.1016/j.powtec.2017.02.021 .

[11] Blokery węglowodanów i blokery wchłaniania tłuszczu - czy działają? [online], e-figura.pl, 23 maja 2022 [dostęp 2022-05-26] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]