Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy

Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy
	nr rej. A/871 z 29 października 1956 i z 20 października 1959
	; Widok od strony ul. Jagiellońskiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Adres	ul. Jagiellońska 3
Styl architektoniczny	klasycyzm
Architekt	Carl Adler, Friedrich Obuch, Karl Friedrich Schinkel
Kondygnacje	3
Rozpoczęcie budowy	1834
Ukończenie budowy	1836
Ważniejsze przebudowy	1863-1864, 1898-1900, 1965
	Położenie na mapie Bydgoszczy Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy
	Położenie na mapie Polski Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy
	53°07′27″N 18°00′16″E/53,124167 18,004444
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy – zabytkowy budynek administracyjny, położony przy ul. Jagiellońskiej 3 w Bydgoszczy.

Położenie

Zespół budynków Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy znajduje się w centrum miasta, na południowym skraju parku im. Kazimierza Wielkiego. Najstarszy budynek zlokalizowany jest przy ul. Jagiellońskiej 3, a budynki nowsze: czternastokondygnacyjny biurowiec oraz budynek administracyjny znajdują się wzdłuż ulicy Konarskiego.

Historia

Najstarszy z budynków obecnego Urzędu Wojewódzkiego został wzniesiony w latach 1834-1836 jako siedziba władz rejencji bydgoskiej. Lokalizacja przy ulicy Jagiellońskiej, na ówczesnym przedmieściu Gdańskim przesądziła o rozwoju tej dzielnicy miasta i przekształceniu jej w następnych dziesięcioleciach w nowoczesne centrum administracyjno-oświatowe miasta.

Rejencja bydgoska była pruską jednostką administracyjną, powstałą w 1815 r., w obrębie Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Urzędnicy początkowo mieścili się w budynku przy Starym Rynku, wzniesionym w 1778 r. dla władz Obwodu Nadnoteckiego. Rozwój instytucji spowodował, że konieczna stała się budowa nowego budynku administracyjnego^[1].

Kamień węgielny pod budowę gmachu położono 8 czerwca 1834 roku. Budynek wzniesiono w ciągu dwóch lat według projektu radcy budowlanego Carla Adlera, skorygowanego przez Karla Friedricha Schinkla, pracującego wówczas w Wyższej Deputacji Budowlanej w Berlinie. Kierownikiem budowy był bydgoski radca regencyjny Friedrich Obuch^[2].

W latach 1863–1864 gmach został rozbudowany o dwa niewielkie ryzality boczne. Natomiast w latach 1898–1900 przebudowano częściowo istniejący budynek oraz dobudowano w narożach cztery skrzydła boczne według projektu krajowego inspektora budowlanego Busse’go^[3].

Pierwotnie w piwnicach znajdowały się mieszkania służbowe, pralnia, zakład litograficzny i skład opału. Na parterze umieszczono prezydium, kancelarię, administrację katastralną, wydział okręgowy oraz księgowość. Natomiast na pierwszym piętrze oprócz wydziału prezydialnego znajdowała się czytelnia, biblioteka i sala posiedzeń (pow. 100 m²). Pomieszczenia wydziałów: szkolnego, podatkowego i leśnictwa mieściły się na drugim piętrze, a na poddaszu – magazyn^[2].

Po włączeniu Bydgoszczy do odrodzonego państwa polskiego, okręgi rejencyjne zostały zlikwidowane. Bydgoszcz znalazła się w województwie poznańskim, założonym w granicach dawnej pruskiej prowincji Poznańskiej. Opuszczony gmach został zagospodarowany przez polskie instytucje państwowe, m.in. Dyrekcję Lasów Państwowych, Izbę Kontroli Rachunkowej Ministerstwa Poczt i Telegrafów, Okręgowy Urząd Skarbowy, powiatowy Inspektorat Szkolny oraz Inspektorat Pracy.

W okresie okupacji hitlerowskiej w budynku umieszczono urzędników reaktywowanej rejencji bydgoskiej w obrębie Okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie.

Po wyzwoleniu Bydgoszczy, w marcu 1945 r. w budynku ulokowano Pomorski Urząd Wojewódzki. Odtąd był on bez przerwy siedzibą polskich władz wojewódzkich. Od 1945 do 1950 mieścił się tu Urząd Wojewódzki Pomorski, w latach 1950–1975 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (tzw dużego województwa bydgoskiego), 1975-1998 Urząd Wojewódzki i Sejmik Samorządowy Województwa Bydgoskiego, a po reformie administracyjnej od roku 1999 jest siedzibą Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego.

W latach 60. XX wieku siedzibę urzędu rozbudowano o poboczne budynki, połączone łącznikami z obiektem centralnym. Były to^[3]:

sala konferencyjna (1960-1963), wzniesiona na zapleczu budynku zabytkowego, według projektu inż. arch. Tadeusza Czarniawskiego,
budynek stojący wzdłuż ul. Konarskiego, zbudowany w latach 1962-1965 według projektu arch. J. Jerki,
czternastokondygnacyjny biurowiec na rogu ul. Jagiellońskiej i Konarskiego, zbudowany w latach 1966-1969 według projektu inż. Bronisława Jabłonki^[3].

Architektura

Budynek wzniesiono na rzucie wydłużonego prostokąta, z czterema skrzydłami w narożach. Najstarszy, centralny korpus budowli wzniesiono w stylu klasycystycznym, a późniejsze ryzality boczne i skrzydła w duchu architektury eklektycznej nawiązującej w podziałach i wystroju architektonicznym do wcześniejszej stylistyki. Na osi korpusu od strony elewacji tylnej znajduje się połączona łącznikiem, założona na planie trapezu sala konferencyjna^[3].

Budynek posiada symetryczny kształt. Jest podpiwniczony, dwupiętrowy z poddaszem, nakryty dachami dwuspadowymi. Część frontowa korpusu głównego mieszcząca na osi wejście główne jest lekko zryzalitowana. Parter jest zdobiony boniowaniem, a elewację frontową zwieńcza wysunięty profilowany gzyms, wsparty rzędem konsol^[4].

We wnętrzach zachowany jest pierwotny układ pomieszczeń. Akcent stanowi reprezentacyjna klatka schodowa ze schodami „zwierciadlanymi” i ażurową balustradą. W parterze skrzydła północno-wschodniego zachowana jest natomiast marmurowa kolumna toskańska z czasów budowy^[2].

Przed głównym gmachem znajduje się kamień memorialny (1998) upamiętniający wydarzenia bydgoskie z marca 1981 r., a także dwa bożodrzewy gruczołowate o obwodach ponad 250 cm każdy, które uznane są za pomniki przyrody^[5].

Galeria

Od ul. Jagiellońskiej
Łącznik
Politycy
Kamień upamiętniający wydarzenia z 19 marca 1981

Przypisy

↑ Janiszewska-Mincer Barbara: Bydgoszcz jako stolica regencji w latach 1815-1914. [w.] Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego. Prace Komisji Historii BTN t. XVI: Bydgoszcz 1998
↑ ^a ^b ^c http://www.bydgoszcz.uw.gov.pl/pl/urzad-od-1836r.html dostęp 12-05-2014
↑ ^a ^b ^c ^d Umiński Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik. Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy”, Bydgoszcz 1996, str. 102-103
↑ Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008
↑ RenataR. Kaja RenataR., Bydgoskie pomniki przyrody, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1995, ISBN 83-85860-32-0, OCLC 749523197 .

Zobacz też

Rejencja bydgoska (1815–1920)
Rejencja bydgoska (1939-1945)
Województwo bydgoskie (tzw. duże) (1950-1975)
Województwo bydgoskie (tzw. małe) (1975-1998)
Województwo kujawsko-pomorskie
Ulica Jagiellońska w Bydgoszczy
Śródmieście (Bydgoszcz)

Bibliografia

Janusz Umiński: Bydgoszcz. Przewodnik. Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy”, Bydgoszcz 1996.

[JMB-1] Janiszewska-Mincer Barbara: Bydgoszcz jako stolica regencji w latach 1815-1914. [w.] Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego. Prace Komisji Historii BTN t. XVI: Bydgoszcz 1998

[I-2] ttps://www.bydgoszcz.uw.gov.pl/pl/urzad-od-1836r.html dostęp 12-05-2014

[UJ-3] Umiński Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik. Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy”, Bydgoszcz 1996, str. 102-103

[PK-4] Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008

[5] RenataR. Kaja RenataR., Bydgoskie pomniki przyrody, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1995, ISBN 83-85860-32-0, OCLC 749523197 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]