Brzeźnica (gmina w województwie małopolskim)

Brzeźnica (powiat wadowicki)
	gmina wiejska
	; Budynek urzędu gminy w Brzeźnicy
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	wadowicki
TERC	1218022
Siedziba	Brzeźnica
Wójt	Bogusław Antos
Powierzchnia	66,43 km²
Populacja (2017); • liczba ludności	; 10 196
• gęstość	153 os./km²
Nr kierunkowy	33
Tablice rejestracyjne	KWA
	Adres urzędu:Brzeźnica 17; 34-114 Brzeźnica
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	14
Liczba miejscowości	13
	Położenie na mapie powiatu;
	49°57′48″N 19°38′20″E/49,963333 19,638889
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Brzeźnica – gmina wiejska, położona na południe od rzeki Wisły, w odległości 35 km od Oświęcimia, 28 km od Krakowa i 25 km od Wadowic. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bielskim. Siedzibą gminy jest Brzeźnica.

Na terenie 13 wsi gminy znajduje się 14 sołectw.

Brzeźnica, Bęczyn, Brzezinka, Chrząstowice, Kopytówka, Kossowa, Łączany, Marcyporęba, Nowe Dwory, Paszkówka, Sosnowice, Tłuczań, Wyźrał.

Miejscowość Bachorowice jest sołectwem, ale bez statusu wsi.

Według danych z 31 grudnia 2017 roku^[2] gminę zamieszkiwało 10 285 osób.

Historia

Gmina zbiorowa Brzeźnica została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie wadowickim w woj. krakowskim z 14 dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Bęczyn, Brzezinka ad Kopytówka, Brzeźnica, Chrząstowice, Jaśkowice, Kopytówka, Kossowa, Lgota, Marcyporęba, Nowe Dwory, Paszkówka, Sosnowice, Tłuczań i Wielkie Drogi^[3].

Podczas II wojny światowej znalazł się w Generalnym Gubernatorstwie, w powiecie Krakau-Land w dystrykcie krakowskim. Okupant niemiecki przyłączył wówczas do gminy Brzeźnica gromady Facimiech i Pozowice z gminy Czernichów oraz gromady Lipowa, Łączany, Półwieś, Ryczów i Zygodowice z przedzielonej granicą państwową (i zatem zniesionej) gminy Spytkowice^[4]^[5].

Po wojnie, gminę Brzeźnica odtworzono w oryginalnym składzie, wzmacniając ją tylko o jedną, nowo utworzoną gromadę – Wyźrał. 1 lipca 1952 składała się z 15 gromad^[6]. Gmina Brzeźnica została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[7].

W związku z reaktywowaniem gmin 1 stycznia 1973^[8], przywrócono gminę Brzeźnica. Nowa gmina Brzeźnica objęła większość jej dawnych gromad/sołectw. Nie objęła jednak Jaśkowic i Wielkich Dróg, które włączono do gminy Skawina, oraz Lgoty, którą włączono do gminy Tomice. Ponadto gminę Brzeźnica zwiększono o Łączany i Półwieś, które dawniej należały do gminy Spytkowice (1945–54 do gminy Ryczów)^[9].

1 stycznia 2007 Półwieś powróciła do gminy Spytkowice^[10].

Zmiany administracyjne

1 stycznia 2006 z gminy Brzeźnica wyłączono przysiółek Koło (ze wsi Chrząstowice) oraz przysiółek Sokółka (ze wsi Łączany), które weszły w skład gminy Czernichów^[11].
1 stycznia 2007 z gminy Brzeźnica wyłączono wieś Półwieś, która weszła w skład gminy Spytkowice^[12].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców gminy Brzeźnica w 2014 roku^[13].

Sąsiednie gminy

Czernichów, Kalwaria Zebrzydowska, Skawina, Spytkowice, Tomice, Wadowice.

Przypisy

↑ l, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2017 r., „stat.gov.pl” [dostęp 2017-08-12] (pol.).
↑ Gmina Brzeźnica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-25] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 644
↑ Gromady Bachowice (Langenbachdorf), Miejsce (Meßten), Spytkowice (Spittkau) i Woźniki (Schauenfurt) włączono do III Rzeszy.
↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 8 grudnia 1972 Nr 18, poz. 268)
↑ Dz.U. z 2006 r. nr 137, poz. 972
↑ Dz.U. z 2005 r. nr 141, poz. 1185.
↑ Dz.U. z 2006 r. nr 137, poz. 972.
↑ Gmina Brzeźnica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[1] , Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2017 r., „stat.gov.pl” [dostęp 2017-08-12] (pol.).

[2] Gmina Brzeźnica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-25] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[3] Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 644

[4] Gromady Bachowice (Langenbachdorf), Miejsce (Meßten), Spytkowice (Spittkau) i Woźniki (Schauenfurt) włączono do III Rzeszy.

[5] Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG

[6] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[7] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[8] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[9] Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 8 grudnia 1972 Nr 18, poz. 268)

[10] Dz.U. z 2006 r. nr 137, poz. 972

[11] Dz.U. z 2005 r. nr 141, poz. 1185.

[12] Dz.U. z 2006 r. nr 137, poz. 972.

[populacja2016-13] Gmina Brzeźnica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[c-14] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ podczas okupacji 1939–45 włączono do III Rzeszy (rejencja katowicka); nawias oznacza gminę zniesioną w GG (w III Rzeszy obowiązywały gminy jednostkowe)

[a-15] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f podczas okupacji 1939–45 włączono do Landkreis Krakau

[b-16] zas okupacji 1939–45 włączono do Landkreis Neumarkt

[a-17] Kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[A]

[B]

[C]

[A]

Miasta	Andrychów Kalwaria Zebrzydowska Wadowice
Gminy miejsko-wiejskie	Andrychów Kalwaria Zebrzydowska Wadowice
Gminy wiejskie	Brzeźnica Lanckorona Mucharz Spytkowice Stryszów Tomice Wieprz

Przynależność wojewódzka	woj. krakowskie (1920–39) woj. krakowskie (1945–75)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Andrychów (od 1934) Kalwaria Zebrzydowska (od 1934) Lanckorona (do 1934) Maków Podhalański (od 1934) Wadowice Zator (← od 1932)
Miasteczka (1920–34)	Andrychów (→) Kalwaria Zebrzydowska (→) Maków Podhalański (← od 1932; →)
Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75)	Andrychów^[A] Kalwaria (Zebrzydowska)^[B] Lanckorona (1926–34) Maków Podhalański^[C] (← 1932–55 →) Wadowice^[A] Zator^[A] (← 1932–50 →)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39, 1945–54 i 1973–75)	Andrychów^[A] Brody (od 1973) Brzeźnica^[B] Budzów (1945–54) Chocznia (1946–54) Kalwaria (do 1939^[B] i 1945–54) Lanckorona (od 1973) Maków^[C] (do 1954) Mucharz^[A] Ryczów (1945–54) Spytkowice^[A] (do 1945 i od 1973) Stryszów^[B] Tomice (od 1973) Wadowice (do 1939^[B]^[A] i 1945–54) Wieprz^[A] Zator^[A] (do 1950 →) Zawoja^[C] (do 1954) Zembrzyce^[B] (do 1945 i 1949–54)
Gromady (1954–72)	Andrychów (1959–72) Bachowice (1954–60) Barwałd (1954–72) Biała (1954–55 →) Bieńkówka (1954–55 →) Brody (1954–59) Brody (1967–72) Brzeźnica (1954–72) Budzów (1954–55 →) Chocznia (1954–72) Frydrychowice (1954–72) Gierałtowice (1954–61) Głębowice (1954–61) Grzechynia (1954–55 →) Harbutowice (1954–55 →) Inwałd (1954–72) Izdebnik (1954–61) Jachówka (1954–55 →) Jaroszowice (1954–68) Juszczyn (1954–55 →) Kalwaria Zebrzydowska (1959–66) Klecza Dolna (1954–61) Lanckorona (1954–72) Leńcze (1954–61) Łękawica (1954–61) Marcyporęba (1954–61) Mucharz (1954–72) Palcza (1954–55 →) Paszkówka (1954–72) Ponikiew (1954–60) Przytkowice (1954–72) Radocza (1960–72) Roczyny (1954–61) Ryczów (1954–72) Rzyki (1954–59) Skawica (1954–55 →) Spytkowice (1954–72) Stronie (1954–68) Stryszów (1954–72) Sułkowice (1954–59) Śleszowice (1954–55 →) Świnna Poręba (1954–57) Targanica (Targanice) (1954–72) Tarnawa Dolna (1954–55 →) Tłuczań (1954–61) Tomice (1954–60) Wadowice (1969–72) Wieprz (1954–72) Witanowice (1954–61) Woźniki (1954–60) Wysoka (1954–68) Zagórnik (1954–59) Zawoja (1954–55 →) Zebrzydowice (1954–59) Zembrzyce (1954–55 →) Żarnówka (1954–55 →)