Alegoria Przyjemności i Cierpienia
| |
| Autor |
Leonardo da Vinci |
|---|---|
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Alegoria Przyjemności i Cierpienia – rysunek wykonany przez Leonarda da Vinci. Znajduje się w Christ Church College w Oksfordzie[1].
Rysunek jest owocem epidemii dżumy, której Leonardo był świadkiem w czasie pobytu w Mediolanie. Wówczas nasuwały mu się na myśl różne refleksje, których efektem były liczne alegorie[1].
Przedstawienie
[edytuj | edytuj kod]Przyjemność i Cierpienie mają postać męskiego mieszańca. Ma dwie głowy i dwie pary rąk, wyrastające z jego tułowia. Cierpienie uosabia brodaty starszy człowiek, Przyjemność młody człowiek o długich włosach[1]. Jedna stopa hybrydy stoi na złocie, a druga jest zanurzona w błocie[2]. Postać Przyjemności przypomina Salaia, ucznia Leonarda[3].
Leonardo zamieścił pod rysunkiem podpis: Przyjemność i Cierpienie ukazują się jako bliźnięta, gdyż jedno nigdy nie odstępuje drugiego, tak jakby były ze sobą sklejone[1].
Wymowa
[edytuj | edytuj kod]Alegoria Przyjemności i Cierpienia dotyczy tematu nieuchronności cierpienia w następstwie przyjemności. Rysunek stanowi komentarz do powstałych w różnych okresach szkiców Leonarda przedstawiających starca (często jako „dziadka do orzechów”, z wystającą brodą i zapadniętymi, bezzębnymi ustami) znajdującego się naprzeciw młodzieńca o kręconych włosach. Na rysunku z prawej dłoni starca wypadają przedmioty z kolcami, mające stanowić odniesienie do przedmiotów ludzkiej udręki. Cierpienie wymachuje gałęzią, oznaczającą rózgę skruchy, którą trzyma w drugiej ręce. Przyjemność naśladuje te gesty. Z jej dłoni wysypują się monety, bo przyjemności „kosztują”. W drugiej ręce trzyma trzcinę. Leonardo wyjaśnia, że Przyjemność jest przedstawiona trzciną w prawej dłoni, bezużyteczną i bezsilną, lecz zadającą zatrute rany[2].
Przedstawienie Przyjemności i Cierpienia miało służyć ukazaniu ich przeciwieństwa. Leonardo pisał także: przedstawia się je w jednym ciele, gdyż mają tą samą podstawę, podstawą bowiem rozkoszy jest walka z przykrością, podstawą przykrości są rozmaite i rozwiązłe rozkosze[4].
Zdaniem Charlesa Nicholla istnieje drugie przesłanie tej alegorii. Plecioną trzcinę wykorzystywano często w toskańskich łóżkach. Zdaniem historyka Leonardo oddawał się fantazjom seksualnym, leżąc rano w łóżku. Miał wyrzuty sumienia, gdyż powinien wstać i zająć się czymś bądź dlatego, że owe fantazje były homoseksualne. Łodyga trzciny w dłoni Przyjemności symbolizowała erekcję. Zaś wzmianka o zatrutych ranach ma odnosić się do epidemii dżumy w Mediolanie[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Nicholl 2006 ↓, s. 222.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 224.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 214.
- ↑ Gelb 2005 ↓, s. 177.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 224–225.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- M. J. Gelb: Leonardo da Vinci odkodowany. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2005. ISBN 83-7301-688-0.
- Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
- Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.