Przejdź do zawartości

61 Cygni

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
61 Cygni A
Ilustracja
Ruch gwiazd: sekwencja zdjęć w rocznych odstępach
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Łabędź

Rektascensja

21h 06m 53,940s[1]

Deklinacja

+38° 44′ 57,90″[1]

Paralaksa (π)

0,28595 ± 0,00010[1]

Odległość

11,4064 ± 0,0040 ly
3,4972 ± 0,0012pc

Wielkość obserwowana
(pasmo V)

5,21m[1]

Ruch własny (RA)

4164,17 ± 0,19 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

3249,99 ± 0,25 mas/rok[1]

Prędkość radialna

−65,82 ± 0,06 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

karzeł

Typ widmowy

K5 V[1]

Masa

0,60[2] M

Promień

0,65[2] R

Wielkość absolutna

7,49m[3]

Jasność

0,15 L[2]

Temperatura

4450 K[2]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

6160[3] pc

Mimośród

0,4638[3]

Alternatywne oznaczenia
2MASS: 2MASS J21065341+3844529
Bonner Durchmusterung: BD +38 4343
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 793
Boss General Catalogue: GC 29509
Katalog Gliesego: GJ 820 A
Katalog Henry’ego Drapera: HD 201091
Katalog Hipparcosa: HIP 104214
Katalog jasnych gwiazd: HR 8085
SAO Star Catalog: SAO 70919
LHS 62
61 Cygni B
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Łabędź

Rektascensja

21h 06m 55,264s[4]

Deklinacja

+38° 44′ 31,36″[4]

Paralaksa (π)

0,286145 ± 0,000059[4]

Odległość

11,3984 ± 0,0024 ly
3,49472 ± 0,00072pc

Wielkość obserwowana
(pasmo V)

5,21m[4]

Ruch własny (RA)

4105,786 ± 0,094 mas/rok[4]

Ruch własny (DEC)

3155,759 ± 0,098 mas/rok[4]

Prędkość radialna

−64,248 ± 0,0009 km/s[4]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

karzeł

Typ widmowy

K7 V[4]

Masa

0,50[2] M

Promień

0,60[2] R

Wielkość absolutna

8,33m[5]

Jasność

0,09 L[2]

Temperatura

4120 K[2]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

61 Cygni A

Półoś wielka

85[2] au

Okres orbitalny

650[2] lat

Alternatywne oznaczenia
2MASS: 2MASS J21065473+3844265
Bonner Durchmusterung: BD +38 4344
Katalog Gliesego: GJ 820 B
Katalog Henry’ego Drapera: HD 201092
Katalog Hipparcosa: HIP 104217
Katalog jasnych gwiazd: HR 8086
LHS 63

61 Cygnigwiazda w gwiazdozbiorze Łabędzia, znajdująca się w odległości ok. 11,4 lat świetlnych od Słońca. Jest to jedna z najbliższych gwiazd podwójnych.

Charakterystyka obserwacyjna

[edytuj | edytuj kod]
Położenie gwiazdy w gwiazdozbiorze

61 Cygni jest słabo widoczna gołym okiem, jako obiekt o wielkości ok. 4,8m[2]. Jej podwójność odkrył w 1659 gdański astronom Jan Heweliusz[6]. Lepiej udokumentowane obserwacje poczynił w 1753 roku James Bradley, a w 1792 Giuseppe Piazzi zwrócił uwagę na jej duży ruch własny, sugerujący niewielką odległość od Słońca, w związku z czym przezwał ją „Latającą gwiazdą” (wł. Stella Volante)[7][8]. W 1838 roku Friedrich Wilhelm Bessel zmierzył jej paralaksę roczną, co było historycznie pierwszym przypadkiem przeprowadzenia takiego pomiaru[2][7][9].

Dwa składniki 61 Cygni okrążają się wzajemnie po orbitach. W 1753 dzieliła je odległość 19,6 sekundy kątowej, a w 2019 roku było to ok. 31,8″[10]. W pobliżu układu jest widocznych wiele innych, niezwiązanych obiektów o innym ruchu własnym[10].

Charakterystyka fizyczna

[edytuj | edytuj kod]
Porównanie Słońca (z lewej) i składników układu 61 Cygni

Układ 61 Cygni tworzą dwie bardzo podobne gwiazdy, pomarańczowe karły należące do typu widmowego K[1][4].

Jaśniejszy składnik to 61 Cygni A, gwiazda typu widmowego K5 V[1]. Ma jasność ok. 15% jasności Słońca i temperaturę 4450 K[2]. Jego masa to około 60% masy Słońca, a promień jest równy ok. 65% promienia Słońca[2]. Słabszy składnik 61 Cygni B jest karłem o typie widmowym K7 V, o temperaturze 4120 K i jasności równej ok. 9% jasności Słońca[2]. Masa tej gwiazdy to pół masy Słońca, a jej promień jest równy ok. 60% promienia Słońca[2].

Obydwa składniki układu są gwiazdami zmiennymi – 61 Cygni A jest gwiazdą zmienną typu BY Draconis[1], zaś 61 Cygni B gwiazdą rozbłyskową[4]. Gwiazdy obiegają wspólny środek masy w czasie ok. 650 lat; dystans jaki je dzieli to średnio 85 au[2]. Nie są znane planety krążące wokół żadnej z tych gwiazd, chociaż w połowie XX wieku postulowano istnienie planety okrążającej 61 Cyg A na podstawie astrometrii[11].

61 Cygni jest gwiazdą o jednym z największych ruchów własnych: ponad 5 sekund kątowych na rok[1][4]. Tylko 6 innych gwiazd ma większy ruch własny, żadna z nich nie jest jednak widoczna gołym okiem[12]. Wynika to częściowo z niewielkiej odległości od Układu Słonecznego, ale także z dużej prędkości ruchu gwiazdy względem Słońca – układ 61 Cygni mija je z prędkością względną 108 km/s[2].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l 61 Cyg A w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Jim Kaler: 61 Cygni. STARS, 2009-07-08. [dostęp 2021-09-28]. (ang.).
  3. a b c Anderson E., Francis C.: HIP 104214. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2021-09-28]. (ang.).
  4. a b c d e f g h i j k 61 Cyg B w bazie SIMBAD (ang.)
  5. Anderson E., Francis C.: HIP 104217. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2021-09-28]. (ang.).
  6. Stanisław Brzostkiewicz, Chronologia dzieła i życia Jana Heweliusza, „Urania”, 1/1961, 1961, s. 14 (pol.).
  7. a b Mary Murray Hopkins, The Parallax of 61 Cygni, „Journal of the Royal Astronomical Society of Canada”, 10, 1916, s. 498–504, Bibcode1916JRASC..10..498H.
  8. Larry Sessions, Shireen Gonzaga, Why 61 Cygni is nicknamed Flying Star [online], EarthSky, 4 sierpnia 2021 (ang.).
  9. Praca zbiorowa: Kosmos. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 364. ISBN 978-83-7670-323-7.
  10. a b Mason et al.: WDS J21069+3845AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  11. 61 Cygni 2. SolStation. [dostęp 2021-09-29]. (ang.).
  12. High Proper Motion Stars: Interesting Areas. [w:] Hipparcos [on-line]. Europejska Agencja Kosmiczna. [dostęp 2021-09-28]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]