1 Batalion Telegraficzny
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Nadanie sztandaru |
1937 |
| Dowódcy | |
| Ostatni |
ppłk Stanisław Rausz |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
1 Batalion Telegraficzny (1 btlgr) – pododdział łączności Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Batalion został sformowany w listopadzie 1931, w garnizonie Zegrze, na bazie zlikwidowanego 1 pułku łączności, jako jednostka manewrowa Centrum Wyszkolenia Łączności.
Mobilizacja
[edytuj | edytuj kod]Batalion był jednostką mobilizującą[1]. Dowódca batalionu był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji jednostek łączności[1].
Zgodnie z planem mobilizacyjny „W” 1 batalion telegraficzny razem z Centrum Wyszkolenia Łączności mobilizował niżej wymianione jednostki łączności:
- w mobilizacji niejawnej, w grupie brązowej (podgrupa 5):
- kompanię dozorowania przeciwlotniczego nr 1[a],
- kompanię dozorowania przeciwlotniczego nr 2[b],
- kompanię stacyjną łączności nr 2,
- kompanię stacyjną łączności nr 3,
- w mobilizacji niejawnej, w grupie żółtej:
- kompanię telefoniczno-kablową nr 2,
- kompanię telefoniczno-kablową nr 3,
- kompanię telefoniczno-budowlaną nr 2,
- kompanię telefoniczno-kablową nr 4,
- kompanię telefoniczno-kablową nr 5,
- kompanię telefoniczno-budowlaną nr 3,
- samodzielną drużynę gołębi pocztowych nr 3[c],
- samodzielną drużynę gołębi pocztowych nr 6[d],
- w I rzucie mobilizacji powszechnej:
- kompanię łączności Wielkiej Kwatery Głównej[e],
- pluton łączności Kwatery Głównej nr 52,
- kompanię telefoniczną nr 52,
- drużynę parkową łączności nr 52,
- Stację Telegraficzną nr 1,
- Stację Telegraficzną nr 2,
- Stację Telegraficzną nr 3,
- Stację Telegraficzną nr 4,
- Stację Telegraficzną nr 5,
- Stację Telegraficzną nr 6,
- kompanię telefoniczno-kablową nr 6,
- kompanię telefoniczno-kablową nr 7,
- kompanię telefoniczno-budowlaną nr 4,
- samodzielny pluton telefoniczno-kablowy nr 2,
- samodzielny pluton telefoniczno-kablowy nr 3,
- samodzielny pluton telefoniczno-kablowy nr 4,
- samodzielny pluton telefoniczno-budowlany nr 2,
- samodzielny pluton telefoniczno-budowlany nr 3,
- samodzielny pluton telefoniczno-budowlany nr 4,
- pluton łączności Kwatery Głównej nr 55,
- kompanię telefoniczną nr 55,
- drużynę parkową łączności nr 55[f],
- w II rzucie mobilizacji powszechnej:
- park łączności nr 2[g],
- park łączności nr 3[h],
- kompania marszowa telegraficzna nr 2,
- kompania marszowa telegraficzna nr 3,
- Stacja Gołębi Pocztowych nr 1[i],
- Ośrodek Zapasowy Telegraficzny „Zegrze”[5].
Samodzielny pluton telefoniczno-kablowy nr 3 pod dowództwem por. łącz. rez. Jana Kazimierza Makowskiego został przydzielony do sztabu Grupy Operacyjnej Kawalerii Nr 2, a 7 września podporządkowany dowódcy 20 Dywizji Piechoty[6].
Symbole batalionu
[edytuj | edytuj kod]
- Sztandar
23 maja 1937 Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór sztandaru 1 btlgr[7]. 18 czerwca 1937 w Warszawie marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz wręczył dowódcy batalionu sztandar ufundowany przez społeczeństwo Zegrza[8].
Na lewej stronie płatu sztandarowego umieszczone: w prawym górnym rogu na tarczy wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, w lewym górnym rogu na tarczy znak wojsk łączności, w prawym dolnym rogu na tarczy godło Mazowsza, w lewym dolnym rogu na tarczy odznaka pamiątkowa 1 baonu telegraficznego, na dolnym ramieniu krzyża kawalerskiego napis: „Warszawa 21 I 1919”[7].
Wrześniowe losy sztandaru opisane są w notatce z Banknock cyt.:"Szkoła Podchorążych Łączności, 1 Batalion Telegraficzny. - We wrześniu 1939 sztandary zostały przewiezione przez mjra Dobosza na Węgry i oddane w Budapeszcie gen. Jatelnickiemu. Z Węgier sztandary wysłano do Francji".
Sztandar aktualnie eksponowany jest w Instytucie gen. Sikorskiego w Londynie.
- Odznaka pamiątkowa
19 czerwca 1937 minister spraw wojskowych, gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 1 btlgr[9].
Odznaka o wymiarach 39x39 mm ma kształt równoramiennego krzyża o rozszerzających się ramionach i zaokrąglonych wierzchołkach. Ramiona emaliowane w barwach wojsk łączności, na każdym z nich srebrna litera T. W centrum, na złotej tarczy cyfra „1”, poniżej napis „BATALION TELEGRAFICZNY”. Między ramionami krzyża gałązki dębowe i błyskawice. Dwuczęściowa - oficerska, wykonana w srebrze, emaliowana, łączenie elementów za pomocą dwóch drutów. Wykonanie: Zjednoczeni Grawerzy - Warszawa[10].
Kadra jednostki
[edytuj | edytuj kod]- Dowódcy batalionu
- mjr łącz. inż. Stanisław Bronisław Hegner-Szymański (III[11] – XII 1932[12])
- mjr łącz. Michał Jan Karwowski (od XII 1932[12])
- ppłk łącz. Stanisław Rausz
| Pokojowa obsada personalna batalionu w marcu 1939[13][j] | ||
|---|---|---|
| Stanowisko etatowe | Stopień, imię i nazwisko | Przydział we wrześniu 1939 |
| dowódca batalionu | ppłk łącz. Stanisław Rausz | dowódca łączności Armii „Prusy” |
| I zastępca dowódcy | mjr łącz. Jan Antoni Gustek[k] | dowódca łączności GO „Bielsko” |
| adiutant | por. Kazimierz Ochab | |
| pomocnik dowódcy ds. gospodarczych | kpt. int. Michał Mieczysław Skuciński | |
| oficer mobilizacyjny | kpt. Kazimierz Olszyński | |
| I zastępca oficera mobilizacyjnego | por. Zygmunt Atanazy Łukaszewicz | |
| II zastępca oficera mobilizacyjnego | chor. Józef Wiśnicki | |
| oficer żywnościowy | por. adm. (łącz.) Karol Brejdygant | †1940 Katyń[16] |
| dowódca kompanii obsługi | kpt. adm. (tab.) Józef Jahilinicki | |
| dowódca 1 kompanii | kpt. Stefan Teofil Turkowski | |
| instruktor | por. Edward Antoni Nidecki | |
| ppor. Pius Kocoń | ||
| chor. Feliks Chróścicki | ||
| dowódca 2 kompanii | kpt. Stefan Czapliński | |
| instruktor | ppor. Józef Wysocki | |
| ppor. Franciszek Socha | ||
| dowódca 3 kompanii | por. Józef Borkowski | |
| instruktor | ppor. Eugeniusz Holc | |
| ppor. Andrzej Szymański | ||
| dowódca 4 kompanii | por. Władysław Stefan Grott | |
| instruktor | ppor. Gerard Stanisław Gutowski | |
| ppor. Aleksander Piotr Jedliński | ||
| dowódca 5 kompanii | kpt. Tadeusz Michał Legeżyński | |
| instruktor | ppor. Tadeusz Franciszek Ksawery Pierczyński | |
| ppor. Tadeusz Stanisław Bugaj | ||
| komendant parku | kpt. łącz. Walerian Kostrz[17] | Dowództwo Łączności Armii „Łódź” |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bez VI, VII, VIII i IX plutonu dozorowania [radio] oraz bez pozostałego personelu o specjalności radio, który mobilizował pułk radiotelegraficzny.
- ↑ Identycznia jak w kompanii nr 1.
- ↑ Bez 2-go gołębnika polowego, który mobilizowała kompania łączności 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach[2].
- ↑ Bez 2-go gołębnika polowego, który mobilizowała kompania łączności 18 Dywizji Piechoty w Łomży[3].
- ↑ Pluton radio dla kompanii łączności Wielkiej KG mobilizował pułk radiotelegraficzny[4].
- ↑ Radiotechników i sprzęt radiotechniczny mobilizował pułk radiotelegraficzny.
- ↑ Dział radiotechniczny parku łączności mobilizował pułk radiotelegraficzny.
- ↑ Dział radiotechniczny parku łączności mobilizował pułk radiotelegraficzny.
- ↑ Stacja Gołębi Pocztowych nr 1 miała mieć jeden gołębnik stały i trzy gołębniki polowe.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[14].
- ↑ mjr łącz. Jan Antoni Gustek pełnił jednoczenie funkcję kierownika Komisji Doświadczalnej CWŁ[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 474.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 497.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 496.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 485.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 476.
- ↑ Jan Kazimierz Makowski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.2264 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-13].
- ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 7 z 19 czerwca 1937, poz. 89.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 364.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 7 z 19 czerwca 1937, poz. 87.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 373.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 240.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 425.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 819.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 486.
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 184.
- ↑ Walerian Kostrz. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.629 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-13].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918–1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
| Rodowód | |
|---|---|
| Naczelne władze wojskowe | |
| Rodzaje sił zbrojnych | |
| Formacje |
|
| Bronie |
|
| Służby | |
| WP w 1939 | |
| Inne |
|
