Przejdź do zawartości

Kapitan (ranga): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m wikisłownik (skrót: kpt.)
Nie podano opisu zmian
Linia 51: Linia 51:


== Historia ==
== Historia ==
Kapitan po raz pierwszy pojawił się w [[XIV wiek]]u we [[Francja|Francji]] jako dowódca rycerstwa jednego okręgu, a później we Francji i we [[Włochy|Włoszech]] jako dowódca rot najemnych. Od połowy [[XVI wiek]]u w Europie Zachodniej pełnił funkcję dowódcy [[Chorągiew (wojsko)|chorągwi]] jazdy lub [[kompania|kompanii]] piechoty.
Kapitan po raz pierwszy pojawił się w XIV wieku we [[Francja|Francji]] jako dowódca rycerstwa jednego okręgu, a później we Francji i we [[Włochy|Włoszech]] jako dowódca rot najemnych. Od połowy XVI wieku w Europie Zachodniej pełnił funkcję dowódcy [[Chorągiew (wojsko)|chorągwi]] jazdy lub [[kompania|kompanii]] piechoty.


W Polsce kapitan pojawił się w XVI wieku jako dowódca zaciężnej roty piechoty niemieckiej lub węgierskiej, złożonej z kilku kompanii – był więc wtedy równy rangą [[pułkownik]]owi. W [[XVII wiek]]u istniał w Polsce urząd kapitana wojskowego, który dowodził przyboczną strażą [[hetman|hetmańską]].
W Polsce kapitan pojawił się w XVI wieku jako dowódca zaciężnej roty piechoty niemieckiej lub węgierskiej, złożonej z kilku kompanii – był więc wtedy równy rangą [[pułkownik]]owi. W XVII wieku istniał w Polsce urząd kapitana wojskowego, który dowodził przyboczną strażą [[hetman|hetmańską]].


W [[XVII wiek|XVII]] i [[XVIII wiek]]u w niemal wszystkich armiach europejskich kapitan był dowódcą kompanii piechoty lub [[szwadron]]u jazdy bądź [[dragoni]]i (także w Polsce w wojskach [[autorament|autoramentu cudzoziemskiego]]). W Polsce w okresie [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]] i [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Kongresowego]] kapitan był dowódcą szwadronu jazdy, kompanii piechoty lub [[Bateria (wojsko)|baterii artylerii]].
W XVII i XVIII wieku w niemal wszystkich armiach europejskich kapitan był dowódcą kompanii piechoty lub [[szwadron]]u jazdy bądź [[dragoni]]i (także w Polsce w wojskach [[autorament|autoramentu cudzoziemskiego]]). W Polsce w okresie [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]] i [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Kongresowego]] kapitan był dowódcą szwadronu jazdy, kompanii piechoty lub [[Bateria (wojsko)|baterii artylerii]].


W okresie międzywojennym 1918-1939 kapitan był stopniem oficera starszego we wszystkich rodzajach sił zbrojnych (w odróżnieniu oficerów młodszych – do [[porucznik]]a, i sztabowych – od [[major]]a).
W okresie międzywojennym 1918-1939 kapitan był stopniem oficera starszego we wszystkich rodzajach sił zbrojnych (w odróżnieniu oficerów młodszych – do [[porucznik]]a, i sztabowych – od [[major]]a).

Wersja z 21:53, 1 maj 2023

Kapitan
Wojska Lądowe
Aktualne oznaczenie stopnia
naramiennik
naramiennik
kurtka nieprzemakalna
kurtka nieprzemakalna
Oznaczenie stopnia do 1952
naramiennik
naramiennik
Oznaczenie stopnia przedwojenne
naramiennik
naramiennik
Oznaczenie stopnia w lotnictwie i Siłach Powietrznych 1936–1949
naramiennik
naramiennik

Kapitan – termin pochodzi z łac. capitaneus („zwierzchnik”), od caput („głowa”).

Historia

Kapitan po raz pierwszy pojawił się w XIV wieku we Francji jako dowódca rycerstwa jednego okręgu, a później we Francji i we Włoszech jako dowódca rot najemnych. Od połowy XVI wieku w Europie Zachodniej pełnił funkcję dowódcy chorągwi jazdy lub kompanii piechoty.

W Polsce kapitan pojawił się w XVI wieku jako dowódca zaciężnej roty piechoty niemieckiej lub węgierskiej, złożonej z kilku kompanii – był więc wtedy równy rangą pułkownikowi. W XVII wieku istniał w Polsce urząd kapitana wojskowego, który dowodził przyboczną strażą hetmańską.

W XVII i XVIII wieku w niemal wszystkich armiach europejskich kapitan był dowódcą kompanii piechoty lub szwadronu jazdy bądź dragonii (także w Polsce w wojskach autoramentu cudzoziemskiego). W Polsce w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego kapitan był dowódcą szwadronu jazdy, kompanii piechoty lub baterii artylerii.

W okresie międzywojennym 1918-1939 kapitan był stopniem oficera starszego we wszystkich rodzajach sił zbrojnych (w odróżnieniu oficerów młodszych – do porucznika, i sztabowych – od majora).

Oznaczenia

Oznaczenie stopnia na czapce garnizonowej lub rogatywce składa się z wąskiego galonu umieszczonego na całej długości łuku daszka oraz z czterech gwiazdek umieszczonych na środku otoku.

Na berecie i furażerce oznaka stopnia składa się z jednej belki i czterech gwiazdek. Natomiast na naramiennikach znajdują się cztery gwiazdki (bez belki). W Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej, Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie oraz w Ludowym Wojsku Polskim do 1952 roku stopień ten był opisywany trzema gwiazdkami[2].

Zgodnie z przepisami ubiorczymi żołnierzy Wojska Polskiego z 1972 roku kapitan nosił cztery gwiazdki umieszczone na środku taśmy otokowej w linii równoległej do krawędzi taśmy; ramiona gwiazdek stykały się ze sobą. Na daszku czapki garnizonowej – jeden galon szerokości 6 mm, naszyty w odległości 6 mm od krawędzi daszka na całej długości jego łuku. Na beretach i furażerkach – jeden pasek na lewej stronie beretu (furażerki) długości 3 cm szerokości 5 mm, umieszczony pod kątem 45° w stosunku do dolnej krawędzi beretu (furażerki) oraz cztery gwiazdki rozmieszczone w linii prostej nad środkiem paska – prostopadle do jego położenia. Pierwszą gwiazdkę umieszczano w odległości 5 mm od paska do podstawy jej ramion, drugą gwiazdkę i następne – w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego ramion drugiej gwiazdki. Na naramiennikach cztery gwiazdki umieszczone wzdłuż linii prostej biegnącej przez środek naramiennika: pierwsza umieszczona w odległości 1,2 cm od wszycia rękawa, druga w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego między dwoma ramionami drugiej gwiazdki, trzecia i czwarta podobnie jak druga[3].

W myśl Przepisu Ubioru Polowego Wojsk Polskich r. 1919: na środku naramiennika wzdłuż trzy gwiazdki haftowane oksydowanymi nićmi lub wytłaczane pięciopromienne, o ostrych promieniach[a] Na czapce na szwach wierzchu pojedynczy srebrny, oksydowany, płaski, szerokości 5 mm, sznurek. Na górnej krawędzi otoku dokoła, jeden takiż sznurek. Z przodu otoku trzy gwiazdki[4].

W Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego oznaką stopnia były szlify gładkie bez frędzli, a od 1827 roku szlify gładkie bez frędzli. Kapitan II klasy 4 gwiazdki. Na srebrnych epoletach gwiazdki złote, a na złotych gwiazdki srebrne[5].

W Armii Księstwa Warszawskiego oznaką stopnia były epolet z frędzlami na lewym ramieniu, a na prawym ramieniu kontrepolet (naramiennik bez frendzli)[5].

W Wojsku polskim w okresie Sejmu Wielkiego i w wojsku Kościuszki oznaką stopnia były 4 gwiazdki[6].

Zobacz też

Uwagi

  1. Długość promienia od środka – 1 cm.

Przypisy

  1. a b Laprus 1971 ↓, s. 158.
  2. J. Komornicki, Z. Bielecki, W. Bigoszewska, A. Jońca "Wojsko Polskie 1939-1945. Barwa i broń", s. 128, 172, 208
  3. Przepisy ubiorcze WP 1972 ↓, s. 49-55.
  4. Przepisy Ubioru Polowego WP 1919 ↓, s. 17.
  5. a b Linder 1960 ↓, s. oznaki stopni.
  6. Linder 1960 ↓, s. oznaki stopni oficerów.

Bibliografia

  • Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
  • Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
  • Podręcznik dowódcy drużyny; Szkol. 378/69. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
  • Przepis Ubioru Polowego Wojsk Polskich. Warszawa: Zakłady Graficzno-Wydawnicze "Książka", 1919.
  • Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju; sygn. Mund.–Tab. 3/52. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1952.
  • Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego; sygn. Mund. 45/71/III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.
  • Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I