Kapitan (ranga): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Uwagi, dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
dodanie jednej osoby Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
||
| Linia 90: | Linia 90: | ||
* [[Witold Pilecki]] ps. „Witold”, „Druh” |
* [[Witold Pilecki]] ps. „Witold”, „Druh” |
||
* [[Władysław Nawrocki]] - powstaniec wielkopolski, bohater bitwy o [[Postawy]] i nad Autą w 1920r., dowódca w [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] [[1939]] zamordowany w Katyniu [[1940]]<ref>{{Cytuj | url=https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/wladyslaw-nawrocki/ | tytuł=Władysław Nawrocki | Zdunowski Portal Historyczny<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=zduny.wordpress.com | język=pl | data dostępu=2017-11-24}}</ref> |
* [[Władysław Nawrocki]] - powstaniec wielkopolski, bohater bitwy o [[Postawy]] i nad Autą w 1920r., dowódca w [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] [[1939]] zamordowany w Katyniu [[1940]]<ref>{{Cytuj | url=https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/wladyslaw-nawrocki/ | tytuł=Władysław Nawrocki | Zdunowski Portal Historyczny<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=zduny.wordpress.com | język=pl | data dostępu=2017-11-24}}</ref> |
||
* [[Emilia Malessa]] - powstaniec warszawski |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 18:40, 1 lut 2018
| Aktualne oznaczenie stopnia | |
 naramiennik | |
 kurtka nieprzemakalna | |
| Oznaczenie stopnia do 1952 | |
 naramiennik | |
| Oznaczenie stopnia przedwojenne | |
 naramiennik |
Kapitan – termin pochodzi z łac. capitaneus („zwierzchnik”), od caput („głowa”).
- to oficerski stopień wojskowy – najwyższy z korpusu oficerów młodszych[1]. Niższym stopniem jest porucznik, a wyższym major. W okresie międzywojennym był natomiast zaliczany do korpusu oficerów starszych[1]. W Wojsku Polskim, podobnie jak w większości armii, stopień kapitana jest pomiędzy porucznikiem a majorem. Odpowiednikiem stopnia kapitana w kawalerii był rotmistrz. Obecnie w Wojsku Polskim głównym stanowiskiem dla oficera w stopniu kapitana jest dowódca kompanii, stopień kapitana przypisany jest również do takich stanowisk jak m.in.: oficer sekcji sztabu pułku i brygady, oficerowie wydziałów i inne stanowiska sztabowe.
- kapitan marynarki – odpowiednik kapitana w Marynarce Wojennej
- dowódca jednostki pływającej w marynarce handlowej: kapitan żeglugi wielkiej
- urzędnik państwowy zarządzający kapitanatem portu: kapitan portu
- dowódca załogi statku powietrznego (cywilnego)
- oficer Państwowej Straży Pożarnej lub
- w niektórych krajach stopień policyjny
- odpowiednikiem kapitana w Służbie Celnej jest Nadkomisarz celny.
Historia
Kapitan po raz pierwszy pojawił się w XIV wieku we Francji jako dowódca rycerstwa jednego okręgu, a później we Francji i we Włoszech jako dowódca rot najemnych. Od połowy XVI wieku w Europie Zachodniej pełnił funkcję dowódcy chorągwi jazdy lub kompanii piechoty.
W Polsce kapitan pojawił się w XVI wieku jako dowódca zaciężnej roty piechoty niemieckiej lub węgierskiej, złożonej z kilku kompanii – był więc wtedy równy rangą pułkownikowi. W XVII wieku istniał w Polsce urząd kapitana wojskowego, który dowodził przyboczną strażą hetmańską.
W XVII i XVIII wieku w niemal wszystkich armiach europejskich kapitan był dowódcą kompanii piechoty lub szwadronu jazdy bądź dragonii (także w Polsce w wojskach autoramentu cudzoziemskiego). W Polsce w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego kapitan był dowódcą szwadronu jazdy, kompanii piechoty lub baterii artylerii.
W okresie międzywojennym 1918-1939 kapitan był stopniem oficera starszego we wszystkich rodzajach sił zbrojnych (w odróżnieniu oficerów młodszych – do porucznika, i sztabowych – od majora).
Oznaczenia
Oznaczenie stopnia na czapce garnizonowej lub rogatywce składa się z wąskiego galonu umieszczonego na całej długości łuku daszka oraz z czterech gwiazdek umieszczonych na środku otoku. Natomiast na berecie i furażerce oznaka stopnia składa się z jednej belki i czterech gwiazdek.
Zgodnie z przepisami ubiorczymi żołnierzy Wojska Polskiego z 1972 roku kapitan nosił cztery gwiazdki umieszczone na środku taśmy otokowej w linii równoległej do krawędzi taśmy; ramiona gwiazdek stykały się ze sobą. Na daszku czapki garnizonowej – jeden galon szerokości 6 mm, naszyty w odległości 6 mm od krawędzi daszka na całej długości jego łuku. Na beretach i furażerkach – jeden pasek na lewej stronie beretu (furażerki) długości 3 cm szerokości 5 mm, umieszczony pod kątem 45° w stosunku do dolnej krawędzi beretu (furażerki) oraz cztery gwiazdki rozmieszczone w linii prostej nad środkiem paska – prostopadle do jego położenia. Pierwszą gwiazdkę umieszczano w odległości 5 mm od paska do podstawy jej ramion, drugą gwiazdkę i następne – w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego ramion drugiej gwiazdki. Na naramiennikach cztery gwiazdki umieszczone wzdłuż linii prostej biegnącej przez środek naramiennika: pierwsza umieszczona w odległości 1,2 cm od wszycia rękawa, druga w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego między dwoma ramionami drugiej gwiazdki, trzecia i czwarta podobnie jak druga[2].
W myśl Przepisu Ubioru Polowego Wojsk Polskich r. 1919: na środku naramiennika wzdłuż trzy gwiazdki haftowane oksydowanymi nićmi lub wytłaczane pięciopromienne, o ostrych promieniach[a] Na czapce na szwach wierzchu pojedynczy srebrny, oksydowany, płaski, szerokości 5 mm, sznurek. Na górnej krawędzi otoku dokoła, jeden takiż sznurek. Z przodu otoku trzy gwiazdki[3].
W Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego oznaką stopnia były szlify gładkie bez frędzli, a od 1827 roku szlify gładkie bez frędzli. Kapitan II klasy 4 gwiazdki. Na srebrnych epoletach gwiazdki złote, a na złotych gwiazdki srebrne[4].
W Armii Księstwa Warszawskiego oznaką stopnia były epolet z frędzlami na lewym ramieniu, a na prawym ramieniu kontrepolet (naramiennik bez frendzli)[4].
W Wojsku polskim w okresie Sejmu Wielkiego i w wojsku Kościuszki oznaką stopnia były 4 gwiazdki[5].
Polscy wojskowi w stopniu kapitana
- Eustachy Chełmicki – jako porucznik jeden z dowódców zwycięskiej obrony twierdzy w Fuengirola koło Malagi siłami 4 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego przeciwko brytyjskiemu korpusowi lorda Blayneya 14–15 października 1810
- Franciszek Dąbrowski – zastępca komendanta i faktyczny dowódca obrony Westerplatte
- Franciszek Młokosiewicz – dowódca zwycięskiej obrony twierdzy w Fuengirola koło Malagi siłami 4 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego przeciwko brytyjskiemu korpusowi lorda Blayneya 14–15 października 1810
- Kazimierz Jan Piątek ps. „Herwin” – dowódca I Kompanii Kadrowej, 12 sierpnia 1914 r. pierwszy wjechał do Kielc, poległ w bitwie pod Konarami 20 maja 1915.
- Emilia Plater – powstanie listopadowe
- Władysław Raginis – dowódca odcinka obrony w okolicach Wizny, zwanego polskimi Termopilami
- Leonard Rettel – belwederczyk i powstaniec listopadowy, oficer 20 Pułku Piechoty Liniowej
- Tadeusz Semik – obrońca Węgierskiej Górki we wrześniu 1939
- Władysław Wysocki – bohater z bitwy pod Lenino
- Bolesław Zajączkowski (Polski Leonidas) – dowódca polskiego batalionu w bitwie pod Zadwórzem;
- Ignacy Gazurek – oficer 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej
- Władysław Łukasiuk ps. „Młot” – żołnierz 3 PSK, żołnierz AK, legendarny partyzant antykomunistyczny ziemi Podlaskiej
- Witold Pilecki ps. „Witold”, „Druh”
- Władysław Nawrocki - powstaniec wielkopolski, bohater bitwy o Postawy i nad Autą w 1920r., dowódca w kampanii wrześniowej 1939 zamordowany w Katyniu 1940[6]
- Emilia Malessa - powstaniec warszawski
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Długość promienia od środka – 1 cm.
Przypisy
- ↑ a b Laprus 1971 ↓, s. 158.
- ↑ Przepisy ubiorcze WP 1972 ↓, s. 49-55.
- ↑ Przepisy Ubioru Polowego WP 1919 ↓, s. 17.
- ↑ a b Linder 1960 ↓, s. oznaki stopni.
- ↑ Linder 1960 ↓, s. oznaki stopni oficerów.
- ↑ Władysław Nawrocki | Zdunowski Portal Historyczny [online], zduny.wordpress.com [dostęp 2017-11-24] (pol.).
Bibliografia
- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
- Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
- Podręcznik dowódcy drużyny; Szkol. 378/69. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Przepis Ubioru Polowego Wojsk Polskich. Warszawa: Zakłady Graficzno-Wydawnicze "Książka", 1919.
- Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju; sygn. Mund.–Tab. 3/52. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1952.
- Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego; sygn. Mund. 45/71/III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.
- Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I