Piotr Kanizjusz

{{{rodzaj}}}
{{{imię}}}

{{{tytuły}}}
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{podpis grafiki}}}]] {{{podpis grafiki}}}
Data i miejsce urodzenia	{{{data urodzenia}}} {{{miejsce urodzenia}}}
Data i miejsce śmierci	{{{data śmierci}}} {{{miejsce śmierci}}}
Czczony przez	{{{kościół}}}
Beatyfikacja	{{{data beatyfikacji}}} {{{miejsce beatyfikacji}}} przez {{{beatyfikujący}}}
Kanonizacja	{{{data kanonizacji}}} {{{miejsce kanonizacji}}} przez {{{kanonizujący}}}
Wspomnienie	{{{wspomnienie}}}
Atrybuty	{{{atrybuty}}}
Patron	{{{patron}}}
Szczególne miejsca kultu	{{{miejsce kultu}}}
[[Plik:{{{faksymile}}}|130x100px|alt=Faksymile|{{{opis faksymile}}}]] {{{opis faksymile}}}

{{Święty infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | beatyfikujący = | miejsce kanonizacji = | data urodzenia = | patron = | kanonizujący = | miejsce beatyfikacji = | rodzaj = | data kanonizacji = | miejsce kultu = | podpis grafiki = | atrybuty = | faksymile = | data beatyfikacji = | miejsce śmierci = | tytuły = | wspomnienie = | imię = | data śmierci = | kościół = | grafika = | miejsce urodzenia = | opis faksymile = Nieznane pola: "Wspomnienie", "Portret", "Miejsce_śmierci", "Data_urodzenia", "quote", "Atrybuty", "Beatyfikowany_przez", "Kanonizowany_przez", "Miejsce_kultu", "Patron", "zdjęcie podpis", "Miejsce_kanonizacji", "Imię", "Miejsce_urodzenia", "Data_beatyfikacji", "Data_kanonizacji", "Kościół", "Miejsce_beatyfikacji", "Tytuły" oraz "Data_śmierci".

Piotr Kanizjusz, Piotr Kanizy, Peter Kanijs, właściwie Pieter de Hondt (1521-1597) – święty Kościoła katolickiego, jezuicki teolog i kaznodzieja; doktor Kościoła.

Biografia

Urodził się w Geldrii, która wówczas do 1549 była częścią habsburskich Niderlandów i częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Jego ojcem był zamożny burmistrz Nijmegen Jacob Kanis. Jego matka Ægidia van Houweningen umarła wkrótce po porodzie. Wysłany został na studia na Uniwersytet w Kolonii, który ukończył w 1540, wieku 19 lat uzyskując tytuł magistra. Tam poznał Piotra Fabra, jednego z założycieli zakonu jezuitów i w 1543 został pierwszym Holendrem w nowo założonym zakonie. Na polecenie Loyoli przybył do Rzymu dla pogłębienia swej formacji duchowej. Po kilku jeszcze podróżach do kilku miast na terenie Włoch przełożeni wysłali go do Niemiec.

Z powodu swoich kazań i pism stał się jednym z najbardziej wpływowych katolików tamtych czasów. Jego najważniejszym dziełem był "Niemiecki Katechizm", książka zawierająca podstawowe założenia katolicyzmu w języku niemieckim, co sprawiało, że jej treść była dostępna dla wszystkich czytelników w świecie niemieckojęzycznym. Nadzorował założenie i działanie pierwszego niemieckojęzycznego kolegium jezuickiego, niejednokrotnie borykając się z brakiem środków. W 1554 proponowano mu objęcie arcybiskupstwa wiedeńskiego, ale odmówił za ważniejsze uznając podróżowanie i nauczanie. Ale przez pewien czas, do wyboru arcybiskupa, pełnił funkcję administratora archidiecezji.

Miał wielki wpływ na cesarza Ferdynanda I i nieustannie napominał o niebezpieczeństwie, jakie na jego duszę może sprowadzić ewentualne przyznanie praw protestantom w zamian za ich pomoc militarną. Kiedy dostrzegł, że jego syn i późniejszy cesarz Maksymilian II Habsburg sam skłania ku luteranizmowi, Kanizjusz zagroził mu wydziedziczeniem w wypadku jeśli odstąpi od katolicyzmu. W dyskusji z protestantami był bardziej elastyczny od Rzymu, gdyż uważał, że spokojne wyjaśnienie zasad wiary przyniesie więcej pożytku niż polemiczne wojny. Odrzucił ataki na Kalwina i Melanchtona, które według niego przynosiły więcej szkody niż pożytku.

Przeniósł się do Niemiec i był jednym z głównych katolickich teologów na dyspucie w Wormacji w 1557. Później był głównym kaznodzieją w katedrze w Augsburgu, gdzie w latach 1559-68 wygłaszał kazania 3 do 4 razy w tygodniu. Mówiło się, że jego kazania były tak przekonujące, że z ich powodu setki Niemców powróciło do katolicyzmu. Kiedy opuszczał Niemcy, jezuici z małej grupki księży stali się głównym narzędziem kontrreformacji.

Kanizjusz ostatnie 20 lat życia spędził we Fryburgu, w Szwajcarii, gdzie założył gimnazjum jezuickie Collège Saint-Michel. W 1591, w wieku 70 lat, doznał udaru, w wyniku którego został częściowo sparaliżowany, ale aż do śmierci przez 6 lat kontynuował aktywność kaznodziejską i pisarską z pomocą sekretarza. Umarł w 1597. Początkowo został pochowany w kościele św Mikołaja, ale później jego szczątki zostały przeniesione do kościoła gimnazjalnego i pochowane przed ołtarzem. Pokój, który zajmował przez ostatnie lata życia, zamieniono w ogólnie dostępną kaplicę.

Nauczał, że choć jest wiele dróg wiodących do zbawienia, jego zdaniem najlepszą jest oddanie się NMP. W kazaniach i listach widać koncentrację na kulcie maryjnym. Główną modlitwą, przy pomocy której wyjaśnia kult maryjny, jest dla niego Zdrowaś Maryjo. Mniej znane są jego książki maryjne, w których zawarte są modlitwy i teksty kontemplacyjne. Uważa się, że to on dodał do tej modlitwy zwrot "Zdrowaś Mario, Matko Boska, módl się za nami grzesznymi", który 11 lat później w 1566 został włączony do katechizmu na Soborze Trydenckim. Bronił mariologii katolickiej w wydanej w 1577 książce "De Maria Virgine Incomparabili et Dei Genitrice Sacrosancta Libri Quinque", która - choć z punktu widzenia obecnej teologii zawiera oczywiste błędy w doborze źródeł - uznawana jest za wybitny przykład XVI-wiecznej teologii.

Kanizjusz utrzymywał bliskie stosunki z kardynałem Stanisławem Hozjuszem, a w roku 1558 odwiedził na krótko Polskę.

Znaczenie

Przez prawie 30 lat działał na terenie ówczesnych państw niemieckich. Był nauczycielem i kaznodzieją, odbudowywał struktury Kościoła, zakładał seminaria duchowne i wreszcie prowadził bardzo ożywioną działalność pisarską. Spod jego pióra wyszły katechizmy, modlitewniki, kazania i szereg innych dzieł. Z powodu swoich częstych podróży, które w tamtych czasach były wyczerpujące i niebezpieczne znany jest jako "Drugi Apostoł Niemiec". Odrodzenie Kościoła Katolickiego w Niemczech jest w dużym stopniu jego dziełem jezuitów, których działalność organizował. Żył w czasach sukcesów reformacji i poświęcił aktywność wyjaśnianiu i popularyzacji religii katolickiej. Jego trwałym dorobkiem są trzy katechizmy po łacinie i niemiecku, które zyskały popularność na obszarach katolickich.

W uznaniu jego wkładu w ustanowieniu jezuickich instytucji edukacyjnych został patronem wielu szkół katolickich: Canisius College (Canisius Kolleg) istnieją w Wiedniu, Nijmegen i Buffalo (New York) i Berlinie. W 1904 powstało w Holandii Apologetische Vereniging St. Petrus Canisius (Stowarzyszenie Apologetyków Św Piotra Kanizjusza).

Beatyfikacja i kanonizacja

Piotr Kanizjusz (Kanizy) został beatyfikowany w 1864 roku przez Piusa IX, a kanonizowany i ogłoszony doktorem Kościoła w 1925 roku przez Piusa XI.

Jego wspomnienie włączone zostało do Kalendarza Rzymskiego w 1926 i było obchodzone 27 kwietnia, ale po reformie liturgicznej z 1969 zostało przeniesione na dzienną rocznicę śmierci (21 grudnia).

Zobacz też

• kult świętych
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego

Bibliografia

• Catholic Encyclopedia: St. Peter Canisius (ang.)