Kapitan (ranga): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Oznaczenia: drobne techniczne |
|||
(Nie pokazano 33 wersji utworzonych przez 25 użytkowników) | |||
Linia 11: | Linia 11: | ||
|3. naramiennik = PL Epolet kpt.svg |
|3. naramiennik = PL Epolet kpt.svg |
||
|3. inne = |
|3. inne = |
||
|3. w latach = |
|3. w latach = do 1939 |
||
|3. inne opis = |
|3. inne opis = |
||
|4. naramiennik = |
|4. naramiennik = Naramiennik Porucznik lotnicze.png |
||
|4. inne = |
|4. inne = |
||
|4. w latach = |
|4. w latach = w lotnictwie i Siłach Powietrznych 1936–1949 |
||
|4. inne opis = |
|4. inne opis = |
||
|5. naramiennik = |
|5. naramiennik = |
||
Linia 40: | Linia 40: | ||
}} |
}} |
||
'''Kapitan''' – termin pochodzi z [[łacina|łac.]] ''capitaneus'' („zwierzchnik”), od ''caput'' („głowa”). |
'''Kapitan''' – termin pochodzi z [[łacina|łac.]] ''capitaneus'' („zwierzchnik”), od ''caput'' („głowa”). |
||
* |
* [[oficer (wojsko)|oficerski]] [[stopień wojskowy]] – najwyższy z [[Korpus (wojsko)|korpusu]] [[Oficer (wojsko)|oficerów młodszych]]{{odn|Laprus|1971|s=158}}. Niższym stopniem jest [[porucznik]], a wyższym [[major]]. W okresie międzywojennym był natomiast zaliczany do korpusu [[Oficer (wojsko)|oficerów starszych]]{{odn|Laprus|1971|s=158}}. W [[Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej|Wojsku Polskim]], podobnie jak w większości armii, stopień kapitana jest pomiędzy porucznikiem a majorem. Odpowiednikiem stopnia kapitana w [[jazda|kawalerii]] był [[rotmistrz]]. Obecnie w Wojsku Polskim głównym stanowiskiem dla [[oficer (wojsko)|oficera]] w stopniu kapitana jest dowódca [[kompania|kompanii]], stopień kapitana przypisany jest również do takich stanowisk jak m.in.: [[oficer (wojsko)|oficer]] sekcji [[sztab]]u [[pułk]]u i brygady, [[Oficer (wojsko)|oficerowie]] wydziałów i inne stanowiska sztabowe. |
||
* [[kapitan marynarki]] – odpowiednik kapitana w Marynarce Wojennej |
* [[kapitan marynarki]] – odpowiednik kapitana w Marynarce Wojennej. |
||
* dowódca [[jednostka pływająca|jednostki pływającej]] w [[Marynarka handlowa|marynarce handlowej]]: [[kapitan żeglugi wielkiej]] |
* dowódca [[jednostka pływająca|jednostki pływającej]] w [[Marynarka handlowa|marynarce handlowej]]: [[kapitan żeglugi wielkiej]]. |
||
* urzędnik państwowy zarządzający [[kapitanat portu|kapitanatem portu]]: [[kapitan portu]] |
* urzędnik państwowy zarządzający [[kapitanat portu|kapitanatem portu]]: [[kapitan portu]]. |
||
* dowódca załogi [[statek powietrzny|statku powietrznego]] (cywilnego) |
* dowódca załogi [[statek powietrzny|statku powietrznego]] (cywilnego). |
||
* oficer [[Państwowa Straż Pożarna|Państwowej Straży Pożarnej]] |
* oficer [[Państwowa Straż Pożarna|Państwowej Straży Pożarnej]]. |
||
* w niektórych krajach stopień policyjny |
* w niektórych krajach [[Stopnie służbowe w polskiej Policji|stopień policyjny]]. |
||
* |
* stopień służbowy w [[Służba Więzienna|Służbie Więziennej]]. |
||
* odpowiednikiem kapitana w [[Służba Celna|Służbie Celno-Skarbowej]] jest nadkomisarz celny. |
|||
== Historia == |
== Historia == |
||
Kapitan po raz pierwszy pojawił się w |
Kapitan po raz pierwszy pojawił się w XIV wieku we [[Francja|Francji]] jako dowódca rycerstwa jednego okręgu, a później we Francji i we [[Włochy|Włoszech]] jako dowódca rot najemnych. Od połowy XVI wieku w Europie Zachodniej pełnił funkcję dowódcy [[Chorągiew (wojsko)|chorągwi]] jazdy lub [[kompania|kompanii]] piechoty. |
||
W Polsce kapitan pojawił się w XVI wieku jako dowódca zaciężnej roty piechoty niemieckiej lub węgierskiej, złożonej z kilku kompanii – był więc wtedy równy rangą [[pułkownik]]owi. W |
W Polsce kapitan pojawił się w XVI wieku jako dowódca zaciężnej roty piechoty niemieckiej lub węgierskiej, złożonej z kilku kompanii – był więc wtedy równy rangą [[pułkownik]]owi. W XVII wieku istniał w Polsce urząd kapitana wojskowego, który dowodził przyboczną strażą [[hetman|hetmańską]]. |
||
W XVII i |
W XVII i XVIII wieku w niemal wszystkich armiach europejskich kapitan był dowódcą kompanii piechoty lub [[szwadron]]u jazdy bądź [[dragoni]]i (także w Polsce w wojskach [[autorament|autoramentu cudzoziemskiego]]). W Polsce w okresie [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]] i [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Kongresowego]] kapitan był dowódcą szwadronu jazdy, kompanii piechoty lub [[Bateria (wojsko)|baterii artylerii]]. |
||
W okresie międzywojennym 1918-1939 kapitan był stopniem oficera starszego we wszystkich rodzajach sił zbrojnych (w odróżnieniu oficerów młodszych – do [[porucznik]]a, i sztabowych – od [[major]]a). |
W okresie międzywojennym 1918-1939 kapitan był stopniem oficera starszego we wszystkich rodzajach sił zbrojnych (w odróżnieniu od oficerów młodszych – do [[porucznik]]a, i sztabowych – od [[major]]a). |
||
== Oznaczenia == |
== Oznaczenia == |
||
Oznaczenie stopnia na [[czapka garnizonowa|czapce garnizonowej]] lub [[rogatywka|rogatywce]] składa się z wąskiego [[galon (pasmanteria)|galonu]] umieszczonego na całej długości łuku daszka oraz z czterech gwiazdek umieszczonych na środku [[Otok (ubranie)|otoku]]. |
Oznaczenie stopnia na [[czapka garnizonowa|czapce garnizonowej]] lub [[rogatywka|rogatywce]] składa się z wąskiego [[galon (pasmanteria)|galonu]] umieszczonego na całej długości łuku daszka oraz z czterech gwiazdek umieszczonych na środku [[Otok (ubranie)|otoku]]. |
||
Natomiast na [[beret|berecie]] i [[furażerka|furażerce]] oznaka stopnia składa się z jednej belki i czterech gwiazdek. |
|||
Na [[beret|berecie]] i [[furażerka|furażerce]] oznaka stopnia składa się z jednej belki i czterech gwiazdek. Natomiast na naramiennikach znajdują się cztery gwiazdki (bez belki). W [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej]], [[Polskie Siły Zbrojne|Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie]] oraz w [[ludowe Wojsko Polskie|ludowym Wojsku Polskim]] do 1952 roku stopień ten był opisywany trzema gwiazdkami<ref>J. Komornicki, Z. Bielecki, W. Bigoszewska, A. Jońca "Wojsko Polskie 1939-1945. Barwa i broń", s. 128, 172, 208</ref>. |
|||
Zgodnie z przepisami ubiorczymi żołnierzy [[ludowe Wojsko Polskie|Wojska Polskiego z 1972 roku]] kapitan nosił cztery gwiazdki umieszczone na środku [[Otok (ubranie)|taśmy otokowej]] w linii równoległej do krawędzi taśmy; ramiona gwiazdek stykały się ze sobą. Na daszku czapki garnizonowej – jeden galon szerokości 6 mm, naszyty w odległości 6 mm od krawędzi daszka na całej długości jego łuku. |
Zgodnie z przepisami ubiorczymi żołnierzy [[ludowe Wojsko Polskie|Wojska Polskiego z 1972 roku]] kapitan nosił cztery gwiazdki umieszczone na środku [[Otok (ubranie)|taśmy otokowej]] w linii równoległej do krawędzi taśmy; ramiona gwiazdek stykały się ze sobą. Na daszku czapki garnizonowej – jeden galon szerokości 6 mm, naszyty w odległości 6 mm od krawędzi daszka na całej długości jego łuku. |
||
Na beretach i furażerkach – jeden pasek na lewej stronie beretu (furażerki) długości 3 cm szerokości 5 mm, umieszczony pod kątem 45° w stosunku do dolnej krawędzi beretu (furażerki) oraz cztery gwiazdki rozmieszczone w linii prostej nad środkiem paska – prostopadle do jego położenia. Pierwszą gwiazdkę umieszczano w odległości 5 mm od paska do podstawy jej ramion, drugą gwiazdkę i następne – w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego ramion drugiej gwiazdki. |
Na beretach i furażerkach – jeden pasek na lewej stronie beretu (furażerki) długości 3 cm szerokości 5 mm, umieszczony pod kątem 45° w stosunku do dolnej krawędzi beretu (furażerki) oraz cztery gwiazdki rozmieszczone w linii prostej nad środkiem paska – prostopadle do jego położenia. Pierwszą gwiazdkę umieszczano w odległości 5 mm od paska do podstawy jej ramion, drugą gwiazdkę i następne – w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego ramion drugiej gwiazdki. Na [[naramiennik]]ach cztery gwiazdki umieszczone wzdłuż linii prostej biegnącej przez środek naramiennika: pierwsza umieszczona w odległości 1,2 cm od wszycia rękawa, druga w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego między dwoma ramionami drugiej gwiazdki, trzecia i czwarta podobnie jak druga{{odn|Przepisy ubiorcze WP|1972|s=49-55}}. |
||
Na [[naramiennik]]ach cztery gwiazdki umieszczone wzdłuż linii prostej biegnącej przez środek naramiennika: pierwsza umieszczona w odległości 1,2 cm od wszycia rękawa, druga w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego między dwoma ramionami drugiej gwiazdki, trzecia i czwarta podobnie jak druga{{odn|Przepisy ubiorcze WP|1972|s=49-55}}. |
|||
W myśl Przepisu Ubioru Polowego [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsk Polskich r. 1919]]: na środku naramiennika wzdłuż trzy gwiazdki haftowane oksydowanymi nićmi lub wytłaczane pięciopromienne, o ostrych promieniach<ref group="uwaga">Długość promienia od środka – 1 cm.</ref> |
W myśl Przepisu Ubioru Polowego [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsk Polskich r. 1919]]: na środku naramiennika wzdłuż trzy gwiazdki haftowane oksydowanymi nićmi lub wytłaczane pięciopromienne, o ostrych promieniach<ref group="uwaga">Długość promienia od środka – 1 cm.</ref>. Na czapce na szwach wierzchu pojedynczy srebrny, oksydowany, płaski, szerokości 5 mm, sznurek. Na górnej krawędzi otoku dokoła, jeden takiż sznurek. Z przodu [[otok (ubranie)|otoku]] trzy gwiazdki{{odn|Przepisy Ubioru Polowego WP|1919|s=17}}. |
||
Na czapce na szwach wierzchu pojedynczy srebrny, oksydowany, płaski, szerokości 5 mm, sznurek. Na górnej krawędzi otoku dokoła, jeden takiż sznurek. Z przodu [[otok (ubranie)|otoku]] trzy gwiazdki{{odn|Przepisy Ubioru Polowego WP|1919|s=17}}. |
|||
W [[Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego|Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego]] oznaką stopnia były [[naramiennik|szlify]] gładkie bez |
W [[Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego|Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego]] oznaką stopnia były [[naramiennik|szlify]] gładkie bez frędzli, a od 1827 roku szlify gładkie bez frędzli. Kapitan II klasy 4 gwiazdki. Na srebrnych epoletach gwiazdki złote, a na złotych gwiazdki srebrne{{odn|Linder|1960|s=oznaki stopni}}. |
||
W [[Armia Księstwa Warszawskiego|Armii Księstwa Warszawskiego]] oznaką stopnia były [[naramiennik|epolet]] z frędzlami na lewym ramieniu, a na prawym ramieniu kontrepolet (naramiennik bez frendzli){{odn|Linder|1960|s=oznaki stopni}}. |
W [[Armia Księstwa Warszawskiego|Armii Księstwa Warszawskiego]] oznaką stopnia były [[naramiennik|epolet]] z frędzlami na lewym ramieniu, a na prawym ramieniu kontrepolet (naramiennik bez frendzli){{odn|Linder|1960|s=oznaki stopni}}. |
||
W [[Wojsko polskie w okresie Sejmu Wielkiego|Wojsku polskim w okresie Sejmu Wielkiego]] i w [[Wojsko Tadeusza Kościuszki|wojsku Kościuszki]] oznaką stopnia były 4 gwiazdki{{odn|Linder|1960|s=oznaki stopni oficerów}}. |
W [[Wojsko polskie w okresie Sejmu Wielkiego|Wojsku polskim w okresie Sejmu Wielkiego]] i w [[Wojsko Tadeusza Kościuszki|wojsku Kościuszki]] oznaką stopnia były 4 gwiazdki{{odn|Linder|1960|s=oznaki stopni oficerów}}. |
||
== Sławni polscy wojskowi w stopniu kapitana == |
|||
* [[Eustachy Chełmicki]] – jako porucznik jeden z dowódców zwycięskiej [[Bitwa pod Fuengirolą|obrony twierdzy w Fuengirola]] koło [[Malaga|Malagi]] siłami [[4 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie)|4 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego]] przeciwko brytyjskiemu korpusowi [[Andrew Blayney|lorda Blayneya]] [[14 października|14]]–[[15 października]] [[1810]] |
|||
* [[Franciszek Dąbrowski]] – zastępca komendanta i faktyczny dowódca obrony [[Westerplatte]] |
|||
* [[Franciszek Młokosiewicz]] – dowódca zwycięskiej [[Bitwa pod Fuengirolą|obrony twierdzy w Fuengirola]] koło [[Malaga|Malagi]] siłami [[4 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie)|4 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego]] przeciwko brytyjskiemu korpusowi [[Andrew Blayney|lorda Blayneya]] [[14 października|14]]–[[15 października]] [[1810]] |
|||
* [[Kazimierz Jan Piątek]] [[Pseudonim|ps.]] „Herwin” – dowódca [[Pierwsza Kompania Kadrowa|I Kompanii Kadrowej]], [[12 sierpnia]] [[1914]] r. pierwszy wjechał do [[Kielce|Kielc]], poległ w [[Bitwa pod Konarami|bitwie pod Konarami]] [[20 maja]] [[1915]]. |
|||
* [[Emilia Plater]] – [[powstanie listopadowe]] |
|||
* [[Władysław Raginis]] – dowódca [[Obrona Wizny|odcinka obrony]] w okolicach [[Wizna|Wizny]], zwanego [[Polskie Termopile|polskimi Termopilami]] |
|||
* [[Leonard Rettel]] – [[Belwederczycy|belwederczyk]] i [[Powstanie listopadowe|powstaniec listopadowy]], oficer [[20 Pułk Piechoty Liniowej|20 Pułku Piechoty Liniowej]] |
|||
* [[Tadeusz Semik]] – obrońca [[Węgierska Górka|Węgierskiej Górki]] we [[Kampania wrześniowa|wrześniu]] [[1939]] |
|||
* [[Władysław Wysocki (kapitan)|Władysław Wysocki]] – bohater z [[bitwa pod Lenino|bitwy pod Lenino]] |
|||
* [[Bolesław Zajączkowski]] (''Polski Leonidas'') – dowódca polskiego batalionu w [[bitwa pod Zadwórzem|bitwie pod Zadwórzem]]; |
|||
* [[Ignacy Gazurek]] – oficer [[1 Samodzielna Brygada Spadochronowa|1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej]] |
|||
* [[Władysław Łukasiuk]] [[Pseudonim|ps.]] „Młot” – żołnierz [[3 Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Stefana Czarnieckiego|3 PSK]], żołnierz [[Armia Krajowa|AK]], legendarny [[Żołnierze wyklęci|partyzant antykomunistyczny]] ziemi [[Podlasie|Podlaskiej]] |
|||
* [[Witold Pilecki]] ps. „Witold”, „Druh” |
|||
* [[Władysław Nawrocki]] - powstaniec wielkopolski, bohater bitwy o [[Postawy]] i nad Autą w 1920r., dowódca w [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] [[1939]] zamordowany w Katyniu [[1940]]<ref> https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/wladyslaw-nawrocki/</ref> |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
* [[sztabskapitan]] |
* [[sztabskapitan]] |
||
== Uwagi == |
|||
{{Uwagi}} |
{{Uwagi}} |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Linia 100: | Linia 86: | ||
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Linder| imię=Karol |tytuł= Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie| data=1960 |wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa |odn=tak}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Linder| imię=Karol |tytuł= Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie| data=1960 |wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa |odn=tak}} |
||
* {{cytuj książkę |nazwisko= Laprus [red.]|imię= Marian |tytuł= Leksykon wiedzy wojskowej| wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej|miejsce= Warszawa |rok= 1979|isbn=83-11-06229-3|odn={{odn/id|Laprus|1971}}}} |
* {{cytuj książkę |nazwisko= Laprus [red.]|imię= Marian |tytuł= Leksykon wiedzy wojskowej| wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej|miejsce= Warszawa |rok= 1979|isbn=83-11-06229-3|odn={{odn/id|Laprus|1971}}}} |
||
*{{Cytuj książkę |
* {{Cytuj książkę |tytuł= Podręcznik dowódcy drużyny; Szkol. 378/69 | data=1971 | wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa |odn={{odn/id|Podręcznik dowódcy drużyny|1971}}}} |
||
* {{cytuj książkę| tytuł=Przepis Ubioru Polowego Wojsk Polskich| miejsce=Warszawa|data=1919| wydawca = Zakłady Graficzno-Wydawnicze "Książka"|odn={{odn/id|Przepisy Ubioru Polowego WP|1919}}}} |
* {{cytuj książkę| tytuł=Przepis Ubioru Polowego Wojsk Polskich|url=http://zbrojownia.cbw.wp.mil.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=311&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=| miejsce=Warszawa|data=1919| wydawca = Zakłady Graficzno-Wydawnicze "Książka"|odn={{odn/id|Przepisy Ubioru Polowego WP|1919}}}} |
||
* {{Cytuj książkę |tytuł= Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju; sygn. Mund.–Tab. 3/52| data=1952| wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa|odn={{odn/id|Przepisy ubiorcze SZ|1952}}}} |
* {{Cytuj książkę |tytuł= Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju; sygn. Mund.–Tab. 3/52| data=1952| wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa|odn={{odn/id|Przepisy ubiorcze SZ|1952}}}} |
||
* {{Cytuj książkę |tytuł= Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego; sygn. Mund. 45/71/III| data=1972| wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa|odn={{odn/id|Przepisy ubiorcze WP|1972}}}} |
* {{Cytuj książkę |tytuł= Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego; sygn. Mund. 45/71/III| data=1972| wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa|odn={{odn/id|Przepisy ubiorcze WP|1972}}}} |
||
* Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I |
* Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
Aktualna wersja na dzień 22:25, 24 lip 2024
Aktualne oznaczenie stopnia | |
naramiennik | |
kurtka nieprzemakalna | |
Oznaczenie stopnia do 1952 | |
naramiennik | |
Oznaczenie stopnia do 1939 | |
naramiennik | |
Oznaczenie stopnia w lotnictwie i Siłach Powietrznych 1936–1949 | |
naramiennik |
Kapitan – termin pochodzi z łac. capitaneus („zwierzchnik”), od caput („głowa”).
- oficerski stopień wojskowy – najwyższy z korpusu oficerów młodszych[1]. Niższym stopniem jest porucznik, a wyższym major. W okresie międzywojennym był natomiast zaliczany do korpusu oficerów starszych[1]. W Wojsku Polskim, podobnie jak w większości armii, stopień kapitana jest pomiędzy porucznikiem a majorem. Odpowiednikiem stopnia kapitana w kawalerii był rotmistrz. Obecnie w Wojsku Polskim głównym stanowiskiem dla oficera w stopniu kapitana jest dowódca kompanii, stopień kapitana przypisany jest również do takich stanowisk jak m.in.: oficer sekcji sztabu pułku i brygady, oficerowie wydziałów i inne stanowiska sztabowe.
- kapitan marynarki – odpowiednik kapitana w Marynarce Wojennej.
- dowódca jednostki pływającej w marynarce handlowej: kapitan żeglugi wielkiej.
- urzędnik państwowy zarządzający kapitanatem portu: kapitan portu.
- dowódca załogi statku powietrznego (cywilnego).
- oficer Państwowej Straży Pożarnej.
- w niektórych krajach stopień policyjny.
- stopień służbowy w Służbie Więziennej.
- odpowiednikiem kapitana w Służbie Celno-Skarbowej jest nadkomisarz celny.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kapitan po raz pierwszy pojawił się w XIV wieku we Francji jako dowódca rycerstwa jednego okręgu, a później we Francji i we Włoszech jako dowódca rot najemnych. Od połowy XVI wieku w Europie Zachodniej pełnił funkcję dowódcy chorągwi jazdy lub kompanii piechoty.
W Polsce kapitan pojawił się w XVI wieku jako dowódca zaciężnej roty piechoty niemieckiej lub węgierskiej, złożonej z kilku kompanii – był więc wtedy równy rangą pułkownikowi. W XVII wieku istniał w Polsce urząd kapitana wojskowego, który dowodził przyboczną strażą hetmańską.
W XVII i XVIII wieku w niemal wszystkich armiach europejskich kapitan był dowódcą kompanii piechoty lub szwadronu jazdy bądź dragonii (także w Polsce w wojskach autoramentu cudzoziemskiego). W Polsce w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego kapitan był dowódcą szwadronu jazdy, kompanii piechoty lub baterii artylerii.
W okresie międzywojennym 1918-1939 kapitan był stopniem oficera starszego we wszystkich rodzajach sił zbrojnych (w odróżnieniu od oficerów młodszych – do porucznika, i sztabowych – od majora).
Oznaczenia
[edytuj | edytuj kod]Oznaczenie stopnia na czapce garnizonowej lub rogatywce składa się z wąskiego galonu umieszczonego na całej długości łuku daszka oraz z czterech gwiazdek umieszczonych na środku otoku.
Na berecie i furażerce oznaka stopnia składa się z jednej belki i czterech gwiazdek. Natomiast na naramiennikach znajdują się cztery gwiazdki (bez belki). W Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej, Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie oraz w ludowym Wojsku Polskim do 1952 roku stopień ten był opisywany trzema gwiazdkami[2].
Zgodnie z przepisami ubiorczymi żołnierzy Wojska Polskiego z 1972 roku kapitan nosił cztery gwiazdki umieszczone na środku taśmy otokowej w linii równoległej do krawędzi taśmy; ramiona gwiazdek stykały się ze sobą. Na daszku czapki garnizonowej – jeden galon szerokości 6 mm, naszyty w odległości 6 mm od krawędzi daszka na całej długości jego łuku. Na beretach i furażerkach – jeden pasek na lewej stronie beretu (furażerki) długości 3 cm szerokości 5 mm, umieszczony pod kątem 45° w stosunku do dolnej krawędzi beretu (furażerki) oraz cztery gwiazdki rozmieszczone w linii prostej nad środkiem paska – prostopadle do jego położenia. Pierwszą gwiazdkę umieszczano w odległości 5 mm od paska do podstawy jej ramion, drugą gwiazdkę i następne – w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego ramion drugiej gwiazdki. Na naramiennikach cztery gwiazdki umieszczone wzdłuż linii prostej biegnącej przez środek naramiennika: pierwsza umieszczona w odległości 1,2 cm od wszycia rękawa, druga w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego między dwoma ramionami drugiej gwiazdki, trzecia i czwarta podobnie jak druga[3].
W myśl Przepisu Ubioru Polowego Wojsk Polskich r. 1919: na środku naramiennika wzdłuż trzy gwiazdki haftowane oksydowanymi nićmi lub wytłaczane pięciopromienne, o ostrych promieniach[a]. Na czapce na szwach wierzchu pojedynczy srebrny, oksydowany, płaski, szerokości 5 mm, sznurek. Na górnej krawędzi otoku dokoła, jeden takiż sznurek. Z przodu otoku trzy gwiazdki[4].
W Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego oznaką stopnia były szlify gładkie bez frędzli, a od 1827 roku szlify gładkie bez frędzli. Kapitan II klasy 4 gwiazdki. Na srebrnych epoletach gwiazdki złote, a na złotych gwiazdki srebrne[5].
W Armii Księstwa Warszawskiego oznaką stopnia były epolet z frędzlami na lewym ramieniu, a na prawym ramieniu kontrepolet (naramiennik bez frendzli)[5].
W Wojsku polskim w okresie Sejmu Wielkiego i w wojsku Kościuszki oznaką stopnia były 4 gwiazdki[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Długość promienia od środka – 1 cm.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Laprus 1971 ↓, s. 158.
- ↑ J. Komornicki, Z. Bielecki, W. Bigoszewska, A. Jońca "Wojsko Polskie 1939-1945. Barwa i broń", s. 128, 172, 208
- ↑ Przepisy ubiorcze WP 1972 ↓, s. 49-55.
- ↑ Przepisy Ubioru Polowego WP 1919 ↓, s. 17.
- ↑ a b Linder 1960 ↓, s. oznaki stopni.
- ↑ Linder 1960 ↓, s. oznaki stopni oficerów.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
- Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
- Podręcznik dowódcy drużyny; Szkol. 378/69. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Przepis Ubioru Polowego Wojsk Polskich. Warszawa: Zakłady Graficzno-Wydawnicze "Książka", 1919.
- Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju; sygn. Mund.–Tab. 3/52. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1952.
- Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego; sygn. Mund. 45/71/III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.
- Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I