Pomarańcza chińska

Pomarańcza chińska, pomarańcza słodka (Citrus sinensis (L.) Osbeck) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny rutowatych. Pochodzenie nie jest znane, przypuszczalnie pochodzi z Chin.

Pomarańcza chińska

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	rutowate
Rodzaj	cytrus
Gatunek	pomarańcza chińska
Nazwa systematyczna
Citrus sinensis (L.) Osbeck Reise Ostindien 250. 1765
Synonimy
Citrus aurantium L. var. dulcis L. Citrus auriantum var. sinensis L.

Owocujące drzewo

Owoce

Morfologia

Pokrój

Niewysokie, wiecznie zielone drzewo o okrągławej koronie, dorastające do 12 m wysokości.

Liście

Eliptycznolancetowate, skórzaste, zimozielone. Mają piłkowane brzegi i osadzone są na oskrzydlonych ogonkach.

Kwiaty

Niewielkie, pachnące, z reguły białe. Mają 5-działkowy kielich, dużą 5-płatkową koronę, 1 słupek i liczne pręciki.

Owoce

Kuliste jagody barwy pomarańczowej, w zależności od odmiany o różnej wielkości i barwie miąższu.

Odmiany

Istnieje wiele znanych i uprawianych kultywarów pomarańczy chińskiej dojrzewających o różnych porach i różniących się pewnymi cechami. Valencia jest jedną z najbardziej odpornych na mróz, Joppa nadaje się do uprawy tylko w tropiku, Washington Navel jest mutantem, ma bardzo duże, bezpestkowe owoce z „pępkiem” na szczycie i owocuje zimą. Rubby Blood ma owoce wydłużone z czerwoną skórką, miąższem i sokiem i jest uważana za najsmaczniejszą z wszystkich pomarańczy o czerwonej skórce. Owoce wielu odmian można zostawić na drzewie przez dłuższy czas od momentu ich okresu dojrzałości.

Uprawa

Pomarańcza chińska może być uprawiana również poza obszarami o klimacie tropikalnym (w strefach 9-11), gdyż znosi niewielkie przymrozki. Drzewa wymagają zapewnienia dużej ilości światła i wilgotnej, żyznej gleby oraz wysokich temperatur.

Zastosowanie

• Roślina uprawna: W uprawie od ponad 2000 lat p.n.e. Obecnie uprawiana jest na terenie Europy – w krajach śródziemnomorskich (od XV wieku Hiszpania i Portugalia, od XVI wieku Francja), w Turcji, w Południowej Afryce, od poł. XVI wieku w Ameryce Północnej – Meksyk, Stany Zjednoczone oraz na terenie Ameryki Południowej w Brazylii. Pomarańcza ta jest najpopularniejszym uprawnym gatunkiem pomarańczy i zajmuje w światowej produkcji pierwsze miejsce.
• Sztuka kulinarna: Owoce spożywane są na surowo bądź w postaci przetworów. Produkuje się z nich olbrzymie ilości soków – również mieszanych z innymi owocami, wytwarza się także dżemy, marmolady i in..
• Skórka jest źródłem olejków eterycznych stosowanych w kosmetyce i do zaprawiania alkoholi, skórka w postaci kandyzowanej jest dodatkiem do ciast i tortów.

Wartość odżywcza

Sok pomarańczy słodkiej jest źródłem dużej ilości witaminy C. Jeden owoc zawiera jej więcej, niż dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na nią. Owoc zawiera również spore ilości kwasu asparaginowego (150 mg na 100 g), kwasu glutaminowego (129 mg na 100 g) oraz glicyny (109 mg na 100 g). W błonie oddzielającej wnętrze owocu od skórki znajduje się pektyna, rodzaj błonnika. Znajdują się w niej także bioflawonoidy.

Wartość odżywcza Owoce pomarańczy chińskiej, surowe, bez skóry (100 g) Wartość energetyczna 197 kJ (47 kcal) Białka 0,94 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Węglowodany 11,75 g szczegółowe informacje Cukry (jedno- i dwucukry) 9,35 g Błonnik 2,4 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,6% 9,6% 11% 11% M 6,3% 6,3% 8,0% 8,0% Tłuszcze 0,12 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,015 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,023 g Wielonienasycone 0,025 g omega-3 0,0070 g omega-6 0,0180 g trans 0,000 g Woda 86,75 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,2% 3,2% 3,2% 3,2% M 2,3% 2,3% 2,3% 2,3% Etanol 0,0 g Kofeina 0 mg Witaminy Witamina C 53,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 71% 71% 71% 71% M 59% 59% 59% 59% Tiamina (B1) 0,087 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,9% 7,9% 7,9% 7,9% M 7,3% 7,3% 7,3% 7,3% Ryboflawina (B2) 0,040 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% M 3,1% 3,1% 3,1% 3,1% Niacyna (B3) 0,282 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% Kwas pantotenowy 0,250 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Witamina B6 0,060 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,6% 4,6% 4,0% 4,0% M 4,6% 4,6% 3,5% 3,5% Foliany 0,030 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% Kwas foliowy 0,000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Kobalamina (B12) 0,00000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Cholina 8,4 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 1,5% 1,5% 1,5% 1,5% Witamina A 0,011 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% M 1,2% 1,2% 1,2% 1,2% Witamina D 0,0000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 0,18 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,2% 1,2% 1,2% 1,2% M 1,2% 1,2% 1,2% 1,2% Witamina K 0,0000 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Makroelementy Fosfor 14 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% Wapń 40 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,0% 4,0% 3,3% 3,3% M 4,0% 4,0% 4,0% 3,3% Magnez 10 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,2% 3,1% 3,1% 3,1% M 2,5% 2,4% 2,4% 2,4% Potas 181 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% M 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% Sód 0 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Mikroelementy Żelazo 0,10 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,6% 0,6% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Miedź 0,045 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Cynk 0,07 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% M 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% Mangan 0,025 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% M 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% Selen 0,0005 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% Dane liczbowe na podstawie: USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28 Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Wartość odżywcza Pomarańcza, owoc surowy (100 g) Wartość energetyczna 198 kJ (47 kcal) Białka 0,9 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% Węglowodany 11,3 g szczegółowe informacje Przyswajalne 9,4 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,2% 7,2% 7,2% 7,2% M 7,2% 7,2% 7,2% 7,2% Cukry (jedno- i dwucukry) 8,7 g Jednocukry Glukoza 2,3 g Fruktoza 2,5 g Dwucukry Sacharoza 3,9 g Laktoza 0,00 g Skrobia 0,00 g Błonnik 1,9 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,6% 7,6% 9,0% 9,0% M 5,0% 5,0% 6,3% 6,3% Tłuszcze 0,2 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,02 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,04 g Wielonienasycone 0,04 g omega-3 0,01 g α-Linolenowy (ALA) 0,01 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% M 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% omega-6 0,03 g Linolowy (LA) 0,03 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% M 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% Woda 87,1 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,2% 3,2% 3,2% 3,2% M 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% Witaminy Witamina C 49,0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 65% 65% 65% 65% M 54% 54% 54% 54% Tiamina (B1) 0,08 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,3% 7,3% 7,3% 7,3% M 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% Ryboflawina (B2) 0,03 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% M 2,3% 2,3% 2,3% 2,3% Niacyna (B3) 0,02 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Witamina B6 0,1 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,7% 7,7% 6,7% 6,7% M 7,7% 7,7% 5,9% 5,9% Foliany 0,03 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,019 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% M 2,1% 2,1% 2,1% 2,1% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 0,19 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Makroelementy Fosfor 23 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% M 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% Wapń 33 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 2,8% 2,8% M 3,3% 3,3% 3,3% 2,8% Magnez 12 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,8% 3,8% 3,8% M 3,0% 2,9% 2,9% 2,9% Potas 183 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% M 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% Sód 3 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,2% 0,2% 0,2% 0,3% M 0,2% 0,2% 0,2% 0,3% Mikroelementy Jod 0,0012 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% M 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% Żelazo 0,4 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,2% 2,2% 5,0% 5,0% M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Miedź 0,07 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% M 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% Cynk 0,15 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% M 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% Mangan 0,03 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health