Kościół Świętej Trójcy w Opolu
Kościół Świętej Trójcy – rzymskokatolicki kościół klasztorny w bliskim sąsiedztwie Rynku w Opolu, w dekanacie Opole, diecezji opolskiej.
nr rej. 764/64 z dnia 05.04.1964 | |||||||||||||
Widok z ul. Piastowskiej | |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||
Kościół | |||||||||||||
prowincja |
prowincja Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach | ||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
pierwsza niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Opola | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa opolskiego | |||||||||||||
50°40′03″N 17°55′20″E/50,667500 17,922222 | |||||||||||||
Strona internetowa |
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[2]:
- zespół klasztorny franciszkanów, ul. Zamkowa / pl. Wolności, nr rej.: 764/64 z 5.04.1964:
- kościół pw. Świętej Trójcy, 1287-1329, XV, XIX
- klasztor, 1 poł. XIV-XX
Historia kościoła
edytujW latach 30. XIII wieku na ziemie polskie zaczęli przybywać franciszkanie. Około 1238 roku założyli oni klasztor, który został zniszczony przez najazdy tatarskie. W połowie XIII wieku rozpoczęto budowę murowanego klasztoru i kościoła franciszkańskiego, jednak budowle te zostały w 1307 roku zniszczone przez pożar. W 1309 roku rozpoczęto odbudowę tych obiektów. W 1516 roku książę Jan II Dobry usunął z klasztoru franciszkanów, a w ich miejsce sprowadził bernardynów. W 1605 roku kościół oraz klasztor ponownie objęli franciszkanie. Dziesięć lat później obiekty spłonęły, a dalsze zniszczenia były skutkami wojny trzydziestoletniej. Kolejny raz kościół i klasztor odbudowano w 1646 roku. W czasach potopu szwedzkiego, w latach 1655–1656, w klasztorze opolskim urzędowała kancelaria króla Jana Kazimierza. W refektarzu klasztornym 30 listopada 1655 roku ogłoszony został uniwersał królewski wzywający naród polski do powstania przeciwko Szwedom. Pożary z 1682 i 1739 roku spowodowały kolejne duże zniszczenia. W trakcie odbudowy wprowadzono do architektury kościoła elementy manieryzmu i baroku, zachowując jednak jej pierwotny, kształt gotycki. Od 1820 roku aż do końca II wojny światowej, świątynia należała do ewangelików. W kościele znajdują się szczątki Piastów Opolskich. Tuż obok świątyni znajduje się klasztor franciszkanów. Podczas ostatniego remontu obok świątyni, pod kostką brukową z herbem Opola, odkryto mogiły, należące prawdopodobnie do żołnierzy rosyjskich z okresu wojen napoleońskich (w kościele był wówczas lazaret)[3].
Architektura i wnętrze kościoła
edytujBryła kościoła łączy elementy wczesnogotyckie, późnorenesansowe i barokowe. Wieża pochodzi z końca XV wieku, w 1902 roku nadbudowana została w stylu neobarokowym. Wnętrze świątyni ma charakter halowy, trójnawowy. Do kościoła przylega klasztor franciszkanów. Łącznikiem między kościołem a klasztorem jest kaplica św. Anny, zwana też Piastowską. Po pożarze w II połowie XV wieku drewniany strop kaplicy zastąpiony został trójprzęsłowym sklepienim gwiaździstym. W zworniku, pośrodku sklepienia, umieszczony jest złoty orzeł w koronie na błękitnym polu – herb księstwa opolsko-raciborskiego. Ściany kaplicy ozdabiają freski. Znajdujący się na głównej ścianie kaplicy ołtarz-tryptyk przedstawia św. Annę z fundatorem klasztoru Władysławem I i fundatorem Jasnej Góry Władysławem Opolczykiem, św. Barbarę i św. Jadwigę Śląską – żonę Henryka Brodatego. Kaplica jest jednocześnie mauzoleum Piastów opolskich z rzeźbionymi nagrobkami Bolka I, Bolka II, Bolka III oraz księżnej Anny Oświęcimskiej pochodzącymi z lat 1378–1382. W krypcie pod ołtarzem głównym, spoczywają szczątki ośmiu książąt i pięciu księżnych, w tym wnuczki Władysława Łokietka – Elżbiety świdnickiej. Znajduje się tam ponadto pochodząca z lat 20.–30. XIV wieku polichromia przedstawiająca scenę ukrzyżowania – najstarsze z malowideł ściennych, zachowanych na Śląsku. W kościele na uwagę zasługuje m.in.:
- chór z regencyjno-barokowym prospektem organowym, wykonanym w Lipsku w II połowie XVIII wieku,
- rzeźby Dawida, królowej Saby i grających aniołów,
- kaplica Matki Bożej Częstochowskiej,
- kaplica św. Anny, gotycka z malowidłami herbów książąt opolskich, Hohenzollernów i chorwackich książąt Frankopan[4]
- kaplica Najświętszego Sakramentu,
- kaplica Ukrzyżowania,
- kaplica św. Maksymiliana Kolbego (w czasie konserwacji odkryto w kaplicy fragmenty XV-wiecznych fresków),
Przed kościołem stoi pochodząca z początku XVIII wieku, rzeźba św. Jana Nepomucena[1].
Organy
edytujOrgany zostały wybudowane przez firmę Sauer z Frankfurtu nad Odrą, prowadzoną wówczas przez dr. Oscara Walckera. Jest to jej opus 1451.
Instrument został umieszczony w zabytkowej szafie organowej pochodzącej z instrumentu Wilhelma Schefflera, który powstał na początku XVIII wieku. Stół gry umieszczony przed szafą organową.
Instrument posiada elektro-pneumatyczna trakturę gry[5].
Dyspozycja instrumentu:
Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
---|---|---|---|
1. Bourdon 16' | 1. Geigenprincipal 8' | 1. Quintatön 16' | 1. Prinzipalbass 16' |
2. Prinzipal 8' | 2. Rohrflöte 8' | 2. Aeoline 8' | 2. Subbass 16' |
3. Viola di Gamba 8' | 3. Salicet 8' | 3. Gemshorn 8' | 3. Quintatönbass 16' |
4. Gedeckt 8' | 4. Oktave 4' | 4. Lieblich Gedeckt 8' | 4. Prinzipalbass 8' |
5. Oktave 4' | 5. Blockflöte 4' | 5. Nachthorn 4' | 5. Gedeckt 8' |
6. Spitzflöte 4' | 6. Quinte 2 2/3' | 6. Prinzipal 4' | 6. Gemshorn 8' |
7. Oktave 2' | 7. Waldflöte 2' | 7. Schwiegel 2' | 7. Oktavbass 4' |
8. Quinte 1 1/3' | 8. Terz 1 3/5' | 8. Mixtur 3f. | 8. Rauschpfeife 4f. |
9. Cornett 3f. | 9. Sifflöte 1' | 9. Oboe 8' | 9. Posaune 16' |
10. Mixtur 5f. | 10. Mixtur 4f. | 10. Sing. Cornett 2' | |
11. Trompete 8' | 11. Rankett 16' | ||
12. Krumhorn 8' |
Galeria
edytuj-
Widok z wieży ratuszowej
-
Kościół na tle drzew
-
Kaplica Świętej Anny
-
Kościół w 1930 roku
-
Widok z lat 20. XX wieku
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Kościół i klasztor oo. franciszkanów Trójcy Świętej w Opolu. [dostęp 2013-12-01].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 87 .
- ↑ Historia kościoła Świętej Trójcy. [dostęp 2013-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 grudnia 2013)].
- ↑ Kaczmarek, Romuald: Nowo odkryte malowidła ścienne w kaplicy św. Anny przy kościele Franciszkanów w Opolu, I, in: „Quart”. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego 1(23) 2012, s. 3–18, ISSN 1896-4133.
- ↑ Opole (Kościół Świętej Trójcy (franciszkanów)) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2024-01-23] (pol.).